Namen werd lang 'La Belle endormie' genoemd door haar eigen inwoners. Ik woon er zelf één week op twee (als ik niet bij mijn vrouw, HLN-journaliste Annick De Wit, in Schelle verblijf) en ik woon er grààg. Want een schoonheid is Namen zeker (mijn echtgenote ook, maar dat is ons onderwerp niet). Door haar citadel, de op één na mooiste ter wereld volgens een rapport van UNESCO. Het document in kwestie vermeldt raar genoeg niet waar de allermooiste burcht dan wel ligt. Dus alle eer voor ons, des te beter. Namen is ook prachtig door de samenvloeiing van Samber en Maas, de twee langste Waalse rivieren die Charleroi en Luik verbinden, middenin haar stadscentrum. Dit maakt van mijn geboorteplaats meteen de Waalse stad van de liefde: samenvloeien is de ultieme liefde voor stromen én mensen, nietwaar? Die geografische ligging heeft politieke gevolgen. De rivaliteit tussen Carolo's en Luikenaars maakte de keuze van één van beide metropolen als hoofdstad van Wallonië onmogelijk. Het werd dus de middenweg, Namen. Een capitale tot voor kort in slaapmodus, een (deel)staat onwaardig. Toen ik in 2016 een reisgids in het Nederlands over mijn stad schreef, vroeg de Kortrijkse layouter of er geen modern gebouw te tonen viel. Ik moest hem teleurstellen. Het recentste bouwsel dat toen enigszins kon imponeren, het Cultuurhuis, dateerde van … 1964. Namen heeft, samen met heel Wallonië, (te) lang vergeten dat de wereld bleef draaien ondanks de één na de andere sluiting van de staalbedrijven en de steenkoolmijnen. Alles lag stil, het had weinig zin om wat dan ook te ondernemen, het ging toch van kwaad tot erger. In mijn stad is dat intussen grondig veranderd, onder impuls van één man, burgemeester Maxime Prévot (cdH).

In veel Belgische steden en gemeenten volstaat één politicus met ideeën en charisma om het verschil te maken. Denk aan Louis Tobback destijds in Leuven of beste-burgemeester-ter-wereld Bart Somers in Mechelen. Zo gaat het ook met Prévot (43), burgervader sinds 2012. Dat hij tussen 2014 en 2017 Waals viceminister-president was, hielp danig om de nodige regionale en Europese subsidies te oogsten. Ook dit is zeer Belgisch. Zelfs Bart De Wever geeft toe dat hij deels in het parlement zit om de Antwerpse belangen te verdedigen. In elk geval: het geld stroomde vlotjes naar de Waalse hoofdstad.

HOE ZIET NAMEN ER NU UIT?

Sinds mei verbindt een splinternieuwe kabelbaan het centrum met de top van de citadel, 103 meter hoger. Prijs van één rit: 6,5 euro. Tip: ga rond 10 uur, bij de opening, anders is het aanschuiven. Zo'n teleferiek – in dit land heeft verder alleen Dinant er één – spreekt tot de verbeelding en blaast de citadel nieuw leven in. Op de top, naast het eindstation, is het Belgische paviljoen van de wereldexpo 2015 in Milaan heropgebouwd, een ontwerp van de Naamse architect Patrick Genard. Zeer trendy. Mijn Kortrijkse lay-outman zou content zijn.

In de stad zelf heeft men opnieuw direct contact met Samber en Maas. Water is in heel het land tegenwoordig à la mode, zelfs in Boom, langs de Rupel, wordt een heuse riviera opgetrokken. Zo ook in Namen: de oevers worden stilaan volgebouwd. Op het jaagpad, tussen de gebouwen en de rivieren, worden alle muren gesloopt. Twee lange trappen gaan tot in het water. Op de plaats van de samenvloeiing zullen binnenkort een grote horecazaak en een polyvalente zaal opengaan, alweer hypermodern. Namen heeft amper geleden onder de overstromingen van juli, de werken worden niet in vraag gesteld. De jury die de selectieprocedure rond die Espace confluence leidde, werd voorgezeten door een Vlaming, ingenieur-architect Marcel Smets, professor aan de KU Leuven en gewezen Vlaams bouwmeester. Grappig eigenlijk: om zich van een voorzitter boven elke verdenking te verzekeren ging men hem in het noorden plukken. Dat Vlaanderen bij ons een reputatie geniet van goed bestuur en van 'de lat hoog leggen' speelt daarbij een rol. Het is daarom geen toeval dat één van de fameuze schildpadden van de Antwerpse kunstenaar Jan Fabre sinds 2015 op de Naamse citadel prijkt. De meest prestigieuze locatie van Wallonië, perfect zichtbaar vanuit het Waals parlement en van bij de samenvloeiing werd dus toegewezen aan een Vlaming, il faut le faire. Ik zie niet meteen hetzelfde gebeuren in Antwerpen of Gent, maar ik kan me vergissen. Het laat nog eens zien dat Vlamingen met open armen worden ontvangen in de Waalse hoofdstad. Misschien gaat het ook om een eerbetoon aan de 150 jaar dat de Vlaamse edele familie Dampierre het graafschap Namen bezat, in de 13e en 14e eeuw. De vlag van de provincie Namen, de opvolger van het graafschap, is sinds die periode de Leeuw van Vlaanderen. Weliswaar met een rode streep erdoor: géén verbodsteken maar een symbool uit de heraldiek dat staat voor 'tweede in de opvolging'. Jan, zoon van de eerste Vlaamse Naamse graaf Gwijde van Dampierre, was inderdaad een telg uit diens tweede huwelijk. Hoe dan ook: Belgen van noord en zuid hebben meer banden dan ze denken. De Vlaamse Leeuw wappert over de Waalse hoofdstad.

De Vlaamse Leeuw wappert over de Waalse hoofdstad.

De Waalse gastvrijheid jegens de Vlamingen heeft nog een laatste verklaring: onze steden weten al te goed dat ze Vlaamse investeerders nodig hebben voor hun ontwikkeling, denk aan het recente winkelcentrum Rive Gauche in Charleroi dat door de Antwerpse zakenman Shalom Engelstein werd gefinancierd of aan Marc Coucke in Durbuy. Zeker is dat geen enkele lokale kunstenaar heeft geprotesteerd tegen de voorkeursbehandeling van Jan Fabre op de citadel. Op één na, maar ik ben zijn naam kwijt.

HET GAAT GOED IN NAMEN

Geen enkele andere Waalse stad noteert een hogere voldoeningsgraad bij haar inwoners. De autovrije zone in het centrum wordt telkens opnieuw uitgebreid, wat het winkelen en terrasjes doen steeds aangenamer maakt. Zelfs het oude casino krijgt een gigantische facelift en wordt een resort met spa en concertzaal, Las Vegas aan de Maas zeg maar. Het enige dossier dat vertraging oploopt is dat van een winkelcentrum naast het treinstation. De bedoeling is ketens die ontbreken in het stadscentrum daar aan te trekken, genre MediaMarkt of Primark. In 2015 organiseerde de stad een volksraadpleging nadat burgers zich hadden verzet tegen het verdwijnen van een paar bomen in de buurt van de Square Léopold, de locatie van het nieuwe complex. Voor een keer bleek de populaire Prévot te zegezeker. Hij reageerde ietwat hooghartig op het protest. Hij mobiliseerde de aanhangers van het project niet. Gevolg: vooral de nee-stemmers daagden op en ze zegevierden. Het winkelcentrum zal er weliswaar ooit komen, maar er is veel tijd verloren en het wordt kleiner dan gepland. Daarom zegt de burgemeester vandaag: 'Als ik de mening van de burgers constant zou vragen, zouden we helemaal niets doen'.

Trouwens, was het u al opgevallen? Namen is de enige Waalse grootstad die niet door een PS'er wordt geleid. De Naamse socialisten zetelen sinds 2007 in de oppositie. Dit naar aanleiding van één van de 'affaires' die Wallonië in die periode teisterden. De toenmalige PS-burgemeester Bernard Anselme – ooit federale minister van Sociale Zaken maar ik moet zelf een enorme geheugeninspanning doen om me dit voor de geest te halen – werd verdacht van belangenvermenging met het studiebureau van zijn partner voor het optrekken van gemeentelijke gebouwen. MR had een voorakkoord met PS om de paarse coalitie verder te zetten. Het schandaal zorgde er echter voor dat de liberalen hun kar keerden net na de verkiezingen van oktober 2006. Het cdH kreeg de leiding van de stad, eerst met oudgediende Jacques Etienne, daarna met Maxime Prévot. Tussendoor gezegd: een paar jaar later zou Anselme vrijgesproken worden. Maar in Namen heeft PS zich sindsdien niet meer kunnen herpakken: bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 behaalde ze maar 18%. In vergelijking was cdH goed voor 29%, een triomf.

Namen heeft geen industriële traditie en draagt geen last van dezelfde vergane glorie annex ruïnes als veel PS-bastions.

Dankzij zijn electorale sterkte werd Prévot vorig jaar voorzitter van cdH, een partij die in de oppositie zit zowel federaal als regionaal. In Namen bestuurt hij met MR en Ecolo. In die zin is Namen een laboratorium. De burgemeester-voorzitter wil duidelijk tonen dat de toekomst van Wallonië niet noodzakelijk rood kleurt. Dat de stad geen industriële traditie heeft en dus geen last draagt van dezelfde vergane glorie annex ruïnes als veel PS-bastions, maakt de taak van Prévot stukken eenvoudiger. De aanhang van de lokale PTB – maar 7% in 2018 – vormt evenmin een obstakel, die blijft ver onder de 16% communisten van Luik of Charleroi. Nog een belangrijk gegeven: Namen beschikt over een universiteit die sterk groeit met vandaag 7.000 studenten, de enige Jezuïetenuniversiteit in de Lage landen. Geef toe, dit heeft stijl en geeft intellectueel en qua jeugdige energie een enorme boost aan de schone slaapster. Om al die redenen lijkt Namen voortaan op een echte bruisende hoofdstad en is ze definitief wakker gekust. Of eerder: door vooral één man wakker geschud.

Samenleving & Politiek, Jaargang 28, 2021, nr. 8 (oktober), pagina 64 tot 67

• lokaal beleid
• steden
• Namen

HALVERWEGE DE LOKALE LEGISLATUUR (2018-2024)