Geachte mevrouw Jacqueline Galant,
Beste Minister van Mobiliteit, belast met NMBS

Dit is nog maar de eerste zin, maar toch kan ik u al zeggen dat het schrijven van deze brief heel wat voeten in de aarde heeft gehad. Om te beginnen was hij niet mijn idee, wel van de hoofdredacteur van Sampol. Of ik geen epistel aan de minister van mobiliteit wou schrijven? Ik weigerde, met een argument dat u bekend in de oren zal klinken: te druk, geen tijd.

Eerlijk gezegd speelden er in mijn hoofd nog andere argumenten: zo’n brief, is dat in deze email- en twittertijd geen anachronisme? Maar toen ik vernam dat u Ridder in de Leopoldsorde bent, was ik gerustgesteld. Bleef nog mijn twijfel over het medium. Een brief schrijven aan een liberale politica in een socialistisch tijdschrift, heeft dat wel zin? Ook dat bleek bij nader inzien geen steek te houden. Een tijdje geleden toeterde Bruno Tobback immers nog dat hij dat boekje niet leest. Een liberale excellentie zal het waarschijnlijk dus wél lezen - ongeveer volgens de logica die Paul De Grauwe vorige eeuw al blootlegde: liberalen sloven zich zo hard uit om het verwijt dat ze asociaal zijn te weerleggen dat ze finaal aan overcompensatie doen.

In uw geval lijkt die compensatie, laat staan overcompensatie, niet eens nodig. Begin dit jaar toonde u zich bezorgd over het nieuwe vervoersplan van de NMBS, waardoor het treinaanbod op de lijn Quévy-Brussel van 40 naar 19 treinen zou terugvallen. In de Kamer wees u PS-minister Jean-Pascal Labille op het feit dat de trein voor sommigen het enige vervoermiddel is, ‘gezien het al magere aanbod van de TEC in de regio’. En u besloot: ‘Ce projet nous paraît donc totalement incompréhensible à l’heure où tout le monde privilégie les transports publics.’ Geef toe, dit zou zo uit de mond van een socialiste kunnen zijn gevallen.

Dat het geen slip of the tongue was, bewijzen eerdere uitlatingen van u. Zo wierp u naar aanleiding van de mogelijke opheffing van de HST-lijn Luik-Parijs de minister voor de voeten dat de reiziger van de NMBS veeleer een uitbreiding van het aanbod dan een inkrimping mag verwachten. Op nog een ander moment stelde u de afschaffing van overwegen ter discussie met de vraag of ‘er in deze tijden van begrotingskrapte geen andere prioriteiten (moeten) worden gesteld, zoals de renovatie van de perrons en van de omheiningen langs de spoorlijnen, de aanleg van ondergrondse doorgangen, parkings, enzovoort?’

Sommigen schamperen dat u de burgemeester bent van Jurbise, dat op de betrokken lijnen ligt. Uw drijfveer zou dus niet méér zijn dan politiek eigenbelang. Zelf ga ik daar niet in mee. Ik geloof in wat Benjamin Barber betoogt in zijn boek If mayors ruled the world. Burgemeesters, zegt hij, staan dicht bij de burgers en dus ook bij de praktijk. Daardoor zijn ze wel gedwongen oplossingsgericht te denken, wars van ideologische vooringenomenheid. Bijgevolg heb ik er vertrouwen in dat u als minister niet alleen op uw lijn gaat letten, maar ook op de onze. Ik word daarin nog gesterkt door het feit dat de ‘Zweedse’ coalitie de bevoegdheid over het spoor toewees aan u, de minister van mobiliteit, en niet aan een minister van overheidsbedrijven. Het doet verhopen dat eindelijk een maatschappelijke logica zal primeren op een louter economische. Het federale regeerakkoord bevestigt dat. Het spoor, zo staat er, ‘is een deel van de oplossing van het algemeen mobiliteitsprobleem’. En elders wordt er op gewezen dat de regering door het voeren van een flankerend beleid op het gebied van (onder meer) de spoorwegen de Gewesten zal ‘ondersteunen bij hun klimaatbeleid alsmede hun luchtkwaliteitsbeleid.’ Om het nog eens over de ontideologisering te hebben: dit had net zo goed door een ecologist kunnen zijn gezegd. Maar het bent u, een liberale politica, die de daad bij het woord zal moeten voegen.

Eerlijk gezegd: op dit punt bekruipt mij enige twijfel. Om te beginnen was er de aankondiging dat de NMBS niet méér maar juist minder middelen zal krijgen. Dat staat, zacht uitgedrukt, haaks op al het voorgaande. Dat u het daarbij eerst had over 2,1 miljard euro en daarna over ’slechts’ 663 miljoen was niet echt geruststellend. Het wekte de indruk dat u en uw collega’s niet goed wisten waarover ze het hadden. Het is ook niet gemakkelijk. Weinigen kunnen zich bij 2,1 miljard euro iets voorstellen. Misschien dacht u: ‘Ach, 2,1 miljard euro, daarvoor heb je amper een paar gevechtsvliegtuigen.’ Toch kan ik u verzekeren dat zelfs 663 miljoen euro veel geld is. In een genereuze bui zou u er de hele volwassen bevolking van de Verenigde Staten mee kunnen trakteren op een pint. Als branding van het merk ‘Belgium’ zou het wat betekenen. Maar misschien is dat met de huidige coalitie geen optie.

Navetteurs.be en Treintrambus (TTB) drukken het nuchterder uit. De opgelegde besparing vertegenwoordigt zo’n 14% van het budget van een maatschappij die eind 2012 al gedwongen was haar aanbod in te krimpen en dat binnenkort nog eens zal doen. De TTB heeft het in dit verband over een ‘kaalslag’. Geen kaakslag, want die zou alleen voor de Vlamingen zijn geweest. Een kaalslag betekent dat de door u aangeklaagde halvering van het treinaanbod op lijn 96 er toch zal komen. En de door u gewenste extra verlichting voor het station van Jurbise niet. Ik noem deze voorbeelden niet omdat ik een slecht karakter heb, wel opdat u zich als minister-met-de-voeten-in-de-realiteit een voorstelling zou kunnen maken van wat een en ander betekent. Het is niet wat u wil. Het is niet wat wij willen. En het helpt het regeringsstreven naar meer duurzaamheid geen meter vooruit.

Daarom een gouden tip voor u. In het regeerakkoord staat dat ‘de gratis-politiek zal worden geëvalueerd’. Denk dan eens aan de 70% van de bedrijfswagens die nu door de overheid betaald worden en die eigenlijk salariswagens zijn. Vervang die door het in het regeerakkoord opgenomen mobiliteitsbudget en u heeft geen 663 miljoen maar 2,8 miljard gevonden. Genoeg geld om het treinaanbod wezenlijk te verbeteren. En geld te besparen. Want zoals de Vlaamse verkeersdeskundige Hans Verbruggen ooit opmerkte, kost slecht openbaar vervoer meer dan goed openbaar vervoer. Als u dat zou doen, dan kreeg u van mij een onderscheiding waarbij de Leopoldsorde in het niets verzinkt. Iets met Gulden Sporen bijvoorbeeld.

Tot slot. Ik heb het hier niet gehad over het rijbewijs met punten, Intelligente SnelheidsAdaptatie (ISA), het alcoholslot en het geïntegreerd betalingsbewijs. Dat is, zoals zoveel, de schuld van de socialisten. Ze wilden me niet meer ruimte ter beschikking stellen. Maar neem van me aan: ook bij de implementatie daarvan, sta ik aan uw kant.

In afwachting groet ik u vanop het perron van Herentals, dat trouwens ook wat extra verlichting en een nieuwe aankleding zou kunnen gebruiken.

Hartelijk,

Kris Peeters
Onafhankelijk mobiliteitsexpert en auteur van o.m. De file voorbij (2010) en Weg van mobiliteit (2014)

Samenleving & Politiek, Jaargang 21, 2014, nr. 9 (november), pagina 83 tot 85

• Brieven aan Michel I

BRIEVEN AAN MICHEL I