Geachte premier,
Beste Charles Michel,

Uw regeringsverklaring viel in het water. Als jongste Belgische premier had u zich heel waarschijnlijk een ander feestje gewenst. U stond nog maar net op het spreekgestoelte toen Laurette Onkelinx haar duivels ontbond. In die mate zelfs dat u het spreken onmogelijk werd gemaakt. Een kleuterschool, dat is waarmee uw start werd vergeleken. U kan dat betreuren. Maar al dat kinderlijke geroep heeft ook zijn voordelen. Zoals Johan Cruijff ooit zei: ‘elk nadeel heb zijn voordeel’. Het geroep leidde de aandacht weg van uw regeringsverklaring. De media focuste enkel op het weinig fraaie schouwspel. Een kritische ontleding van uw regeringsverklaring door diezelfde media bleef op die manier uit. U passeerde makkelijk uw eerste kruisverhoor. Dat moet u gelukkig stemmen.

Mij stemt het allerminst gelukkig. Want een kritische lezing van uw regeerakkoord is meer dan nodig. Een kritische lezing, dat het onevenwicht uit het akkoord aan het daglicht moet brengen. Ik weet het, u klopt zich op de borst met dit volgens u evenwichtige akkoord. Maar daar plaats ik graag en onmiddellijk de nodige vraagtekens bij.

De indexsprong. Mijn eerste vraagteken. Een cadeau van 2,5 miljard euro van de werknemer aan de werkgever. Een eenmalige indexsprong noemt u het. Het effect van die sprong houdt wel in dat alle werknemers twee procent loon verliezen tijdens hun hele loopbaan. Die sprong werkt zelfs door in de pensioenen. Johan Van Overtveldt, uw minister van Financiën, noemt die indexsprong zelfs een geschenkje aan de bedrijven dat tot in de eeuwigheid doorwerkt. Het eenmalige karakter van die indexsprong dient bijgesteld te worden, meen ik dan ook.

Er zouden nochtans redenen zijn voor die indexsprong, zo wordt ons verteld/wijsgemaakt. Die sprong zou garant staan voor tachtigduizend extra jobs. Bij het lezen van die bewering vraag ik mij af welke rapporten dergelijke veronderstellingen ondersteunen. Geen enkel, stel ik dan vast. Wij moeten vertrouwen op Patrick Dewael en Johan Van Overtveldt. Zij zijn er van overtuigd dat die jobs er zullen komen. Blind geloof, dat moeten wij hebben. Ik weet het niet maar dergelijke beweringen doen mij een beetje denken aan die zogenaamde terugverdieneffecten. Dat excuus werd in het verleden telkens weer bovengehaald om een discutabele maatregel te verdedigen. Dat loze excuus moest het debat stilleggen. Net zoals nu.

Terwijl miljarden worden gehaald bij de werknemers, via de bedoelde indexsprong, worden slechts miljoenen rond gehaald bij speculanten en grote vermogens. Dat is dan die grote tax shift waarnaar u telkens verwijst. Maar bij die opbrengst van 400 miljoen euro mogen toch wel enkele kanttekeningen gemaakt worden. Een behoorlijk groot deel van die 400 miljoen euro bestaat uit de vervroegde betaling van de belasting op de derde pensioenpijler. Een vervroegde betaling die ook aan de werknemer zal worden gevraagd. De rest van die 400 miljoen moet komen van de Kaaimantaks. Volgens u zou deze taks 120 miljoen moeten opbrengen maar verschillende fiscalisten betwisten deze geschatte opbrengsten en spiegelen ons minder positieve effecten voor.

Een betwiste opbrengst van 400 miljoen euro tegenover 2,5 miljard euro. Dat durf ik behoorlijk onevenwichtig te noemen. Een faire en evenwichtige vermogenswinstbelasting had hier rechtvaardig geleken. Zodat de werknemer echt merkt en voelt dat niet enkel hij de zwaarste lasten moet dragen. Maar een vermogenswinstbelasting zou een contraproductieve maatregel zijn. Volgens Bart De Wever zou een dergelijke belasting enkel de kleine spaarders en de gewone werkende mensen treffen. Wie die kleine spaarder en/of gewone werkende mens is, had ik graag even gezien. Heel waarschijnlijk is dat iemand die een Porsche instapt om zich daarna te verontschuldigen met het excuus dat het niet zijn wagen is.

Maar er zijn nog ‘cadeautjes’. Er is de bijkomende lineaire lastenverlaging. Terwijl studies van de OESO, het IMF, de Europese Commissie en de Hoge Raad van Financiën het effect van een dergelijke lastenverlaging in vraag stellen, gaat u gewoonweg voorbij aan deze kritiek. U verwijst die rapporten naar de prullenmand en strooit met gulle hand euro’s uit. Voor u geen gerichte lastenverlaging voor de laagste en middeninkomens. Dat zou nochtans de meeste jobs en koopkracht opleveren volgens diezelfde studies. Jobs en koopkracht, ik dacht dat het u daar om te doen was. Blijkbaar vergis ik mij.

De pensioenhervorming. Mijn tweede vraagteken. Terwijl u voor een beloofde fiscale hervorming een voorafgaand overleg plant met alle actoren, gaat u bij de pensioenhervorming voortvarend te werk. Voor de pensioenhervorming acht u voorafgaand overleg niet noodzakelijk. Bij de uitwerking van deze hervorming hebt u zich kunnen beroepen op het voorbereidende werk van de pensioencommissie onder leiding van Frank Vandenbroucke. Dat beweert u toch. Volgens diezelfde Frank Vandenbroucke zijn er nochtans drie randvoorwaarden, waaraan de hele pensioenhervorming moet worden gekoppeld. Ze worden niet ingevuld: geen voldoende en doenbare jobs, geen overlegronde, geen alternatieve financiering.

In een commentaar op uw voorgestelde pensioenhervorming laat Frank Vandenbroucke verstaan dat de klemtoon van het rapport op de loopbaan ligt, niet op de leeftijdscriteria. Nochtans doet uw communicatie veronderstellen dat de verhoging van de wettelijke pensioenleeftijd de grootste hervorming is.

In mijn brief belicht ik uitgebreid twee bekommernissen. Dat is evenwel niet alles. Ik had het kunnen hebben over het drugsbeleid. Terwijl iedereen het steeds meer eens wordt dat het drugsprobleem een sociaal probleem is, herleidt u dit probleem louter en alleen tot een crimineel probleem. Penalisering lijkt volgens u de enige oplossing. Ik had het kunnen hebben over de radicalisering bij moslimjongeren. Alweer wordt een te grote nadruk gelegd op bestraffing en wordt preventie in het verdomhoekje geduwd.

Ik had het kunnen hebben over de strijd tegen de fiscale en sociale fraude. Terwijl de sociale fraude tot het belangrijkste takenpakket behoort van staatssecretaris Bart Tommelein, is de strijd tegen de fiscale fraude slechts een klein en beperkt onderdeel van het uitgebreide takenpakket van staatssecretaris Elke Sleurs. Dat onevenwicht doet mij vermoeden dat de strijd tegen de fiscale fraude niet dezelfde prioriteit zal toebedeeld krijgen als in de vorige regering.

Bij het lezen van mijn brief zou u kunnen denken dat ik faliekant tegen een pensioenhervorming ben. U zou kunnen denken dat ik de noodzaak van een strikt begrotingsbeleid met nodige besparingen niet erken. Indien u tot dat besluit zou komen, kan ik enkel zeggen dat u mijn brief verkeerd las. Wat ik wel eis, is in beide doelstellingen de nodige, evenwichtige bijsturingen of begeleidende maatregelen. Want dat mis ik volledig. Het is daartegen dat mijn protest gericht is.

Ik steun het verzet. Ik zal niet kafferen op vakbonden. Ik zal niet schelden op stakers. Neen, ik zal hen begrijpend toeknikken. Met de glimlach zal ik hun acties ondergaan. Omdat ik, net zoals hen, overtuigd ben van actie. Luide, aanhoudende en overtuigende actie.

Intussen wens ik u alvast veel herbronnende inspiratie. Want het kan anders. Blijkbaar bent u bereid tot tegemoetkomingen. Toch tegenover de werkgevers. Want enkele proteststemmen vanuit Unizo en VBO volstonden om toch al één maatregel te herroepen. Het extra maand loon, dat de werkgever zou moeten waarborgen voor een zieke waarnemer, wordt al uitgesteld. Ik heb het lichte vermoeden dat van dit uitstel ook afstel zal komen. Wat kan voor de werkgever moet ook kunnen voor de werknemer. Een herlezing van het regeerakkoord met noodzakelijke bijsturingen dringt zich op. Om dat te realiseren wens ik u tonnen inspiratie toe.

Met vriendelijke groeten,

Wim Backx
Bezorgde maar positivistische blogger
http://wimbackx.blogspot.be/

Samenleving & Politiek, Jaargang 21, 2014, nr. 9 (november), pagina 65 tot 67

• Brieven aan Michel I

BRIEVEN AAN MICHEL I