PIRAMIDE VAN RECHTEN

Vandaag de dag vormen Israël en de bezette Palestijnse gebieden in feite al één enkele staat. Maar dan geen staat waarin Joodse en Palestijnse burgers zij aan zij wonen met gelijke rechten. Nee. De realiteit is een situatie die door diverse mensenrechtenorganisaties als apartheid bestempeld wordt. Het is een realiteit die bestaat uit een piramide van rechten.

• Bovenaan staan ongeveer 7 miljoen Israëlische Joden die volgens de wet op de natiestaat van 2018 de ware ‘eigenaars’ van Israël zijn en – volgens de huidige Israëlische regering – ook van de bezette Palestijnse gebieden. Zij hebben volledige sociale, politieke en economische burgerrechten.
• Daaronder staan ongeveer 2 miljoen Israëlische Palestijnen die op papier gedeeltelijk dezelfde rechten hebben, maar in de praktijk grootschalig economisch verwaarloosd worden, politiek gemarginaliseerd en sociaal met wantrouwen bekeken. Ze zijn tweederangsburgers.
• Daar weer onder komen de circa 360.000 Palestijnse inwoners van Jerusalem in plaats van burgerschap alleen een tijdelijke verblijfsvergunning hebben, die ook nog eens ingetrokken kan worden. De gemeente Jerusalem verwaarloost hun wijken met opzet.
• Dan volgen ruwweg 3,2 miljoen Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever die officieel deels zelfbestuur kennen onder de Palestijnse Autoriteit, maar in de praktijk grotendeels van Israël afhankelijk zijn voor bijvoorbeeld hun mobiliteit, zaken doen, veiligheid (of het gebrek daaraan) en indirect zelfs hun salarissen zonder enige status of rechten te genieten ten opzichte van datzelfde Israël.
• Hierna komen rond de 3,3 miljoen Palestijnse vluchtelingen in Libanon, Jordanië en Syrië die vaak onder erbarmelijke omstandigheden leven zonder burgerrechten of zelfs het recht op werk.
• Hekkensluiters zijn de ongeveer 2 miljoen Palestijnse inwoners van Gaza. Zij wonen in een openluchtgevangenis met Hamas als cipier, waar een permanente humanitaire noodsituatie heerst die grotendeels voor rekening komt van de Israëlische en Egyptische blokkade. Na 7 oktober heeft Israël zelfs het gevangenisgebouw verwoest en vervangen door een desolaat maanlandschap waarin uithongering en executies aan de orde van de dag zijn.

Benjamin Netanyahu sprak zich al meer dan tien jaar geleden uit in zijn Bar-Ilan speech van 2013 tegen de tweestatenoplossing.

Kort gezegd, een tweestatenoplossing zou een radicale verandering betekenen van de huidige situatie. Benjamin Netanyahu sprak zich hiertegen al meer dan tien jaar geleden uit in zijn Bar-Ilan speech van 2013. Hij had het toen over een gedemilitariseerde Palestijnse staat zonder recht op terugkeer, zonder vermelding van Oost-Jerusalem als hoofdstad en op voorwaarde van erkenning van Israël als Joodse staat (ondanks het feit dat 20% van haar bevolking Israëlisch-Palestijns is). De Knesset sprak zich in juli jongstleden ook expliciet uit met 68 stemmen tegen een tweestatenoplossing, 43 onthoudingen en 9 tegenstemmen op een totaal van 120. Met andere woorden, een tweestatenoplossing was onder vorige Israëlische regeringen al moeilijk voorstelbaar. Onder de huidige extreemrechtse regering is het onmogelijk.

DIEPER NADENKEN

Daarom, vergeet de tweestatenoplossing voorlopig maar. We moeten dieper nadenken.

Op papier zijn vier ‘oplossingen’ mogelijk voor de Israëlische bezetting van de Palestijnse gebieden. Eén: volledige annexatie en onderwerping door Israël. Twee: één staat gebaseerd op gelijke burgerlijke en politieke rechten. Drie: een tweestatenoplossing. Vier: een confederaal model à la België of Zwitserland. Mogelijkheden twee tot vier staan haaks op de intenties van een lange rij Israëlische regeringen om de bezette Palestijnse gebieden uiteindelijk ook formeel te annexeren. Sinds 1967 zijn circa 700.000 Israëlische kolonisten komen wonen in 300 nederzettingen en buitenposten die zich bevinden op bezet Palestijns gebied waarvan de VN Veiligheidsraad en het Internationaal Gerechtshof keer op keer hebben aangegeven dat ze er niets te zoeken hebben.

De PLO erkende de staat Israël al in de Oslo-akkoorden van 1993-1995, maar Israël deed dit niet voor wat betreft een Palestijnse staat.

Met andere woorden, het vinden van een ‘oplossing’ voor de Israëlische bezetting van de Palestijnse gebieden vereist eerst grote sociale en mentale veranderingen. Dat geldt met name voor Israël als bezettende macht. Zo erkende de PLO bijvoorbeeld de staat Israël al in de Oslo-akkoorden van 1993-1995, maar deed Israël dit niet voor wat betreft een Palestijnse staat.

INTERNATIONALE INTERVENTIES

Om zulke veranderingen te bewerkstelligen zijn zeker drie internationale interventies cruciaal. In volgorde:

Een deel van de internationale gemeenschap moet haar pro forma betrokkenheid bij de bezetting van de Palestijnse gebieden omzetten in een diplomatieke campagne die druk zet op Israël om zich terug te trekken, en op de Verenigde Staten om haar steun aan Israël hieraan voorwaardelijk te maken. Het beste is een coalitie van Europese en Arabische landen - zoals Spanje, Turkije, Ierland, België, Saoedi Arabië en Qatar – die vervolgens economische sancties tegen Israël treffen, de Israëlische regering internationaal isoleren, stoppen met wapen aan- en verkopen en parallel een vergelijk met Iran uit onderhandelen dat het land weer toegang geeft tot de wereldeconomie in ruil voor veiligheidsgaranties voor onder andere Israël, en non-proliferatie. Tegelijkertijd moet deze coalitie middelen vrijmaken om Israëlische en Palestijnse maatschappelijke organisaties die zich inzetten voor duurzame vrede intensief en langdurig te steunen. Een ondersteunende mediacampagne voor vrede is hierbij ook van belang. Het doel is om de kosten van bezetting te verhogen, een nieuwe generatie Israëlische politici in staat te stellen zich tegen bezetting te keren en maatschappelijke acceptatie te verhogen voor noodzakelijke concessies in Israël en de bezette gebieden.

De internationale coalitie zal ook de Palestijnse Autoriteit en de PLO moeten bewegen tot hervorming.

Daarnaast zal diezelfde coalitie de Palestijnse Autoriteit en de PLO moeten bewegen tot hervorming. Ze zal zich hierbij ten dienste moeten stellen van de Palestijnse maatschappij en diens ontevredenheid met het leiderschap van beide organisaties. Het hoofddoel van hervorming is het opzetten van een vreedzame campagne van civiel verzet tegen Israël als bezetter die in de internationale media ‘uitgevochten’ wordt. Een nevendoel is het creëren van een platform voor nieuwe Palestijnse leiders die over de schaduw kunnen stappen van interne twisten, aan het pluche klevende Fatah prominenten en geradicaliseerde Hamas kopstukken.

Tot slot zal Hamas uiteindelijk ontwapend moeten worden om als politieke partij onder een andere naam door te kunnen gaan als lid van de PLO. Ontwapening kan alleen volgen op voorafgaande politieke integratie en het in het leven roepen van een realistische horizon voor een politieke oplossing. Een deel van de Hamas strijders kan geïntegreerd worden in de ordetroepen van de nieuwe Palestijnse staat net zoals de Lehi en Irgun deel gingen uitmaken van de Israëlische strijdkrachten.

MONDIALE ALLIANTIE

Dit is een lastig traject dat op het moment niet aan de orde is. Op korte termijn zal de gewelddadige repressie die nodig is om de Israëlische bezetting in stand te houden alleen maar erger worden, net zoals Palestijns gewapend verzet daartegen. Maar een belangrijke les van 7 oktober en de verwoesting van Gaza is dat het voortduren hiervan leidt tot een vicieuze spiraal van trauma met totale morele en materiële vernietiging als gevolg. En een flinke dosis regionale instabiliteit als bijproduct.

Het is de hoogste tijd voor zo’n Europees/Arabische coalitie om de mouwen op te stropen. Saoedi-Arabië gaf al een voorzet door een mondiale alliantie voor het implementeren van een tweestatenoplossing op te zetten.

Samenleving & Politiek, Jaargang 31, 2024, nr. 9 (november), pagina 30 tot 31

• Israel
• Palestina
• Gaza
• oorlog

WIE STOPT ISRAEL?