Op 3 februari besliste een Brusselse rechter dat Ali Aarrass als Belgische onderdaan recht heeft op de bijstand van het consulaat.
Aarrass zit opgesloten in een gevangenis nabij Rabat. Hij werd in Marokko veroordeeld tot 12 jaar gevangenis wegens terrorisme. Aarrass werd gefolterd in Marokko. Het is niemand minder dan de speciale rapporteur van de VN tegen folteringen die dat bevestigd heeft nadat hij Aarrass kon bezoeken in zijn cel. De veroordeling kwam er nadat hij onder dwang een bekentenis had ondertekend die opgesteld was in het Arabisch, een taal die hij niet beheerst.

Het gaat mij hier niet om de vraag of Aarrass schuldig is of niet. Op de website van het ministerie van Buitenlandse Zaken vindt u een mooie brochure waarin opgesomd wordt wat het Belgische consulaat allemaal voor u kan doen als u opgepakt en opgesloten wordt in het buitenland.
Daar staat onder meer bij: erop toezien dat u in menswaardige omstandigheden wordt vastgehouden. Aarrass werd gefolterd. Dat staat vast. Toch weigert Buitenlandse Zaken elke bijstand. Zelfs één maand nadat een Belgische rechter Buitenlandse Zaken daar toe verplichtte, blijft de hulp uit. Le Soir wijdde daar een artikel aan en schreef: Buitenlandse Zaken gaat zich tot het einde verzetten tegen de verplichting om haar onderdanen die ook een Marokkaans paspoort hebben te helpen. Een woordvoerder van Buitenlandse Zaken heeft dat ook met zoveel woorden toegegeven. ‘Bij gevangenen met een dubbele nationaliteit weigeren we altijd alle hulp.’

Ik word stil als ik dat lees. Dit heeft namelijk ook voor mij heel concrete gevolgen. Drie jaar geleden was ik met een Belgische filmploeg in Marokko om er het stukje Arabische Lente dat zich in steden als Rabat en Casablanca afspeelde te filmen. De twee filmmakers hadden enkel de Belgische nationaliteit. Ik de dubbele nationaliteit. Mochten wij toen opgepakt geweest zijn, zouden zij op hulp van het consulaat kunnen rekenen hebben. Ik zou aan mijn lot overgelaten zijn.

Tweede voorbeeld: Bahar Kimyongür. Deze Belg zit al meer dan 100 dagen in huisarrest in Italië. Turkije vraagt zijn uitlevering. Het land beschuldigt hem er van lid te zijn van een terroristische organisatie. In België werd Kimyongür nochtans vrijgesproken. Zijn advocaat vraagt de Belgische overheid om druk uit te oefenen, maar dat gebeurt niet. ‘België is niet in staat om mij te beschermen’, zei Kimyongür onlangs aan de RTBF. Stel je eens voor dat Kimyongür een Vlaamse naam had. Zou het dan ook zolang duren vooraleer België stappen onderneemt om een einde te maken aan die situatie? Zou het dan kunnen dat geen enkele krant schrijft over zijn huisarrest ver van zijn vrouw en kinderen?

Voorbeeld nummer drie: Fouad Belkacem en Jean-Louis Denis. Twee Belgische mannen, beiden actief geweest binnen Sharia4Belgium, alle twee in de cel op verdenking van het ronselen van Syriëstrijders. Er zijn dus nogal wat gelijkenissen tussen die twee. Er is één groot verschil. Fouad Belkacem hangt naast een mogelijke celstraf in België ook een uitwijzing naar Marokko boven het hoofd. Jean-Louis Denis moet daar nooit wakker van liggen. Belkacem werd geboren in Reet in de provincie Antwerpen. Zijn vader kwam al naar België in 1957. Toch beweegt minister van Justitie Annemie Turtelboom hemel en aarde om hem de Belgische nationaliteit af te pakken. Belkacem koos er nochtans voor om in België actief te zijn. Het is in dit land, zijn land, dat hij keet schopte. Het was nota bene Frank Vanhecke, ex-voorzitter van het Vlaams Belang die een mogelijke uitwijzing naar Marokko op de agenda zette. Het punt werd al snel door zowat alle politieke
strekkingen overgenomen.

De mensen waarover ik het had, hebben de dubbele nationaliteit. Daar kunnen ze - zelfs al wilden ze dat - niet onderuit. Maar door die dubbele nationaliteit worden ze in het land waar ze verkozen hun leven op te bouwen tweederangsburgers.

Marokko en Turkije zouden het makkelijker kunnen maken om je nationaliteit op te geven. Al denk ik dat ik de Marokkaanse nationaliteit niet graag zou opgeven. In dit klimaat wil ik niet gedwongen worden om een keuze te maken. Want Belg zijn mag dan voor mij niets te maken hebben met identiteit, als ik gedwongen wordt te kiezen, komt de identiteitsvraag wel degelijk op de proppen. De schrijver Amin Malouf ergert zich altijd aan die vraag: ‘Ja, maar wat ben je nu echt? Fransman of Libanees, Arabier of Europeaan?’ Volgens Malouf creëren dat soort vragen massamoordenaars. De recente geschiedenis van etnische en religieuze conflicten biedt daar een treurig bewijs van. Malouf is immers alles en nog veel meer: man, vader, schrijver, vriend, zoon, lezer,...

In zijn boek Identités meutrières (Moordende identiteiten) houdt Amin Malouf een warm pleidooi voor coëxistentie. Geen tolerantie maar het recht om complexe identiteiten te koesteren. ‘Ik heb geen zin getolereerd te worden. Ik eis dat men me behandelt als een volwaardige burger wat mijn overtuigingen of geloof ook zijn’, schrijft Malouf.

Daar moeten we naar toe: coëxistentie, samen-bestaan. En het recht om heel veel te zijn en heel veel ook niet te zijn. En op de ene dag iets te zijn en op een andere dag het niet meer te zijn.

Die verschillende complexe identiteiten moeten worden ondersteund door een volwaardig burgerschap. Wie kiest om in een land zijn leven op te bouwen en zijn meervoudige identiteit te beleven, moet onder de wetten en rechten van dat land vallen. Maar daar zijn we nog lang niet. De voorbeelden die ik hierboven gaf, spreken voor zich.

Rachida Aziz
Onderneemster

50 jaar migratie - diversiteit - integratie - dubbele nationaliteit

Samenleving & Politiek, Jaargang 21, 2014, nr. 3 (maart), pagina 46 tot 47

• dubbele nationaliteit
• integratie
• diversiteit
• 50 jaar migratie

50 JAAR MIGRATIE