De Hongerspelen, waarvan het eerste boek werd uitgegeven in 2008, is meer dan een decennium later relevanter dan ooit. Vooral toen de prequel film, The Ballad of Songbirds and Snakes, werd uitgebracht in november 2023 begonnen internetgebruikers de duidelijke gelijkenissen aan te wijzen tussen De Hongerspelen en de genocide in Gaza.

Suzanne Collins, de schrijver van De Hongerspelen, legde in 2012 uit aan The Guardian hoe ze op het idee kwam: “I was flipping through images on reality television where these young people were competing for a million dollars or whatever, then I was seeing footage from the Iraq war, and these two things began to fuse together in a very unsettling way, and that is the moment where I got the idea for Katniss’s story”.¹

Dit werd weerspiegeld in februari, toen de oorlog in Gaza al vier maanden bezig was en de Super Bowl plaatsvond in de Verenigde Staten. Terwijl Israëlische advertenties werden getoond tijdens de Super Bowl, viel Israël de stad Rafah aan. Hetzelfde deed zich voor tijdens de Oscars in maart: terwijl er buiten werd geprotesteerd, vroegen beroemdheden binnen zich af of ze een prijs in de wacht hadden gesleept. Toen Taylor Swift eind april haar nieuw album uitbracht, werd Palestina bijzaak. Het nieuws vormt constant een mozaïek van entertainment en genocide.

FASCISME 101: PROPAGANDA

Hoe is het mogelijk dat onderdrukkende regimes standhouden? Een portie ontmenselijking, een snufje verdraaiing van de werkelijkheid, maar er is vooral één hoofdingrediënt voor nodig: propaganda.

Tijdens de boeteceremonie, wanneer er wordt gekozen wie er in De Hongerspelen gaat vechten voor hun leven, wordt er een propagandafilm afgespeeld op een groot scherm. De film gaat over de Donkere Dagen, de opstanden van een eeuw geleden tegen het Capitool, waardoor het Capitool het nodig achtte om de districten te straffen door jaarlijks De Hongerspelen te organiseren. Israël gebruikt de Holocaust op dezelfde manier om het zionisme te rechtvaardigen. De Brits-Joodse journalist Arthur Neslen zei namelijk: “Zonder antisemitisme heeft Israël geen reden van bestaan. Daarom is het voor Israël zelfs belangrijk dat antisemitisme blijft bestaan”.² De Birthright Israel Foundation organiseert ‘birthright trips’, erfgoedreizen, voor Joden die niet in Israël wonen. Tijdens deze reizen worden ze aangemoedigd vertrouwd te geraken met de Joodse geschiedenis en cultuur. De reis wordt zelfs beschouwd als een ‘overgangsritueel’.³ Over de Palestijnen wordt natuurlijk geen woord gezegd.

Niet-Israëlische burgers uit de hele wereld schrijven zich vrijwillig in om te strijden voor ‘Het Beloofde Land’, een land dat hen niet eens toebehoort.

De propaganda werkt. De kinderen uit de districten 1, 2 en 4 worden zelfs ‘beroepsvechters’ genoemd omdat ze vrijwillig meedoen aan De Hongerspelen. Van kinds af aan worden ze getraind om de Spelen te winnen en eer te brengen aan hun district. Niet-Israëlische burgers uit de hele wereld schrijven zich idem dito vrijwillig in om te strijden voor ‘Het Beloofde Land’, een land dat hen niet eens toebehoort.

Op 25 februari vertoonde de Amerikaanse soldaat, Aaron Bushnell, een crack in the system toen hij zichzelf in brand stak voor de Israëlische ambassade in Washington. “I will no longer be complicit in genocide [in Gaza]“, zei hij tijdens zijn livestream waarin hij zijn protestactie uitlegde. Zijn laatste Facebookpost luidde als volgt: “Many of us like to ask ourselves, ‘What would I do if I was alive during slavery? Or the Jim Crow South? Or Apartheid? What would I do if my country was committing genocide? The answer is: you’re doing it. Right now”.⁴

VAN SPEL TOT SPEKTAKEL

“Your role is to turn these children into spectacles, not survivors” – Casca Highbottom, bedenker van De Hongerspelen.

De Hongerspelen is een waar spektakel voor de burgers van het Capitool. In de prequel film zien we dat dat niet altijd zo was geweest. Aanvankelijk vonden de burgers het te extreem en weigerden ze om te kijken. Casca Highbottom, de bedenker van De Hongerspelen, gaf studenten de opdracht om ideeën te bedenken om de Spelen aantrekkelijker te maken voor het publiek. De toen nog 18-jarige Coriolanus Snow komt met meerdere ideeën: burgers kunnen wedden op hun favoriete tribuut en ze kunnen ze zelfs sponsoren door hen hulpmiddelen te sturen in de arena. Zijn ideeën worden met open armen ontvangen. Burgers beginnen naar de Spelen te kijken. De winnaars worden bekroond en beroemd. Nadat Katniss de 74ste Honger Spelen wint, zegt een klein meisje zelfs tegen haar: “One day I’m going to volunteer just like you did.”

Israëliërs komen samen op heuvels, met drank en snacks, om de bomaanvallen op Gaza te bekijken.

Gaza, dat wel eens wordt beschreven als een ‘openluchtgevangenis’, is precies ook een arena. Israëliërs komen samen op heuvels, met drank en snacks, om de bomaanvallen op Gaza te bekijken. Ze juichen en nemen selfies.⁵ In hun geval was het niet eens nodig om het spektakel ‘aantrekkelijker’ te maken. Ze zouden het voor geen goud missen. Niet alleen vormen ze een deel van het publiek, maar ze willen zelfs actief deelnemen in het spektakel. In 2016 had de ondernemer Arik Turkenich een ‘live-action role-playing escape room’ gebouwd met de missie om het Al-Shifa ziekenhuis te bestormen. “I think there are people sitting there feeling angry,” legde hij uit. “They’re wanting to do something to help, they’re wanting to kick some Arabs’ ass”.⁶ Arik Turkenich heeft de escape room op zo’n manier ingericht dat de spelers altijd de missie voltooien. Voor de IDF-soldaten bleef het bestormen van het ziekenhuis niet alleen maar een spel. In november 2023 vielen ze namelijk het ziekenhuis in het echt aan.

KINDEREN: ONVERMIJDELIJKE REVOLUTIONAIREN?

De propaganda leidt tot de normalisering van het feit dat kinderen worden beroofd van hun onschuld. In de Hongerspelen worden kinderen tussen twaalf en achttien jaar uitgekozen om te vechten voor hun leven in een arena. Ze moeten boeten voor de opstanden die hun voorouders hadden gepleegd. Ook in Gaza zijn kinderen de grootste slachtoffers. Nieuwsberichten vermijden het zelfs om hen kinderen te noemen. Ze worden ‘minderjarigen’ of ‘burgers’ genoemd.

In een onderdrukkend regime hebben ze de luxe niet om hun kindertijd te beleven, het pad van de revolutie wordt hen opgelegd omdat ze geen andere keuze hebben.

In een onderdrukkend regime hebben ze de luxe niet om hun kindertijd te beleven, het pad van de revolutie wordt hen opgelegd omdat ze geen andere keuze hebben. Katniss wou het gezicht van de revolutie niet symboliseren, maar dat werd ze onvermijdelijk nadat ze de makers van De Hongerspelen had uitgedaagd door de Spelen te dwarsbomen met behulp van de nightlock bessen. Hetzelfde geldt ook voor Palestijnse revolutionairen, zoals Ahed Tamimi. Ze was nog maar zeventien jaar toen de video waarin ze een Israëlische soldaat sloeg de wereld rondging. Ze werd haast automatisch bestempeld als symbool van het verzet.

BESSEN, WATERMELOENEN EN ANDERE PROTESTSYMBOLEN

Dezelfde nightlock bessen, waardoor Katniss samen met Peeta De Hongerspelen had gewonnen, vormen ook een parallel met de vrucht die de Palestijnen gebruiken als symbool voor vrijheid: de watermeloen. Net zoals President Snow de bessen ziet als teken van rebellie, beschouwt Israël het symbool van de watermeloen als antisemitisme. Ook de drie-vinger-groet uit District 12 en de keffiyeh van Palestijnen worden onderdrukt of verbannen. Elk teken van protest wordt in de kiem gesmoord.

Rebellen die de status quo uitdagen en journalisten die de waarheid aan het licht willen brengen, worden het zwijgen opgelegd. Het Capitool straft deze burgers door van hen een ‘avox’ te maken, d.w.z. door de tong af te snijden zodat ze niet meer kunnen communiceren. Ook al zijn er geen letterlijke ‘avoxen’ in Palestina, kunnen we toch parallellen trekken met de manier hoe Israël journalisten behandelt. Denk maar aan de Palestijns-Amerikaanse journalist, Shireen Abu Akleh, die in 2022 werd vermoord door een Israëlische sluipschutter. Volgens de Verenigde Naties heeft de Israëlische militaire operatie na 7 oktober geleid tot één van de dodelijkste conflicten voor journalisten.⁷ Israëliërs beweren nochtans dat Israël de enige democratie is in het Midden-Oosten waar er sprake is van persvrijheid. Ze vermelden daarbij niet dat die persvrijheid alleen geldt voor de Israëlische bevolking.

Zelfs wanneer mensen met macht zich uitspreken, worden ze beroofd van hun privileges. Cinna, de stylist van Katniss, werd vermoord nadat hij Katniss’ jurk omtoverde in een protestsymbool. De Amerikaanse actrice Hunter Schafer, die Tigris speelde in de prequel film, werd eind februari gearresteerd tijdens een pro-Palestina protest. De actrice Melissa Barrera werd ontslagen bij Scream 7 vanwege haar steun aan Palestina.

In 'Mockingjay', het derde deel van de trilogie, is er een scene waar het Capitool een ziekenhuis in District 8 platbrandt.

Niet alleen kinderen en journalisten zijn doelwitten die van de aardbodem worden geveegd, maar ook patiënten in ziekenhuizen. In Mockingjay, het derde deel van de trilogie, is er een scene waar het Capitool een ziekenhuis in District 8 platbrandt. Dit doet ons dan weer denken aan het Al-Ahli ziekenhuis in Gaza dat werd gebombardeerd. Zelfs na hun dood worden slachtoffers niet met rust gelaten. De makers van De Hongerspelen gebruikten delen van dode tributen in gemuteerde monsters om de andere tributen aan te vallen. Israël oogst Palestijnse organen om ze te gebruiken in medisch onderzoek.⁸

(HONGERS)NOOD BREEKT WET

“Who controls the food supply, controls the people”, zei de Republikeinse politicus Henry Kissinger. Het Capitool en Israël gebruiken beiden honger als wapen. Terwijl de bewoners van District 12 uithongeren, geven de burgers uit het Capitool feestjes waarbij ze na het eten expres overgeven om nog meer gerechten te kunnen proeven. McDonald’s levert gratis maaltijden aan IDF-soldaten, terwijl de soldaten Palestijnen aanvallen wanneer voedselhulp wordt geleverd tijdens de ‘Flour Massacre’. Voor de mensen in Gaza zijn de Hongerspelen werkelijkheid, maar zoals Haymitch Abernathy zei in Catching Fire: “Nobody ever wins the Games. Period. There are survivors. There are no winners.”

HET LEVEN IMITEERT KUNST

Met zoveel gelijkenissen tussen de twee, zou je verwachten dat men genoeg mediawijsheid bezit om te beseffen dat dit niet bij fictie blijft. De Hongerspelen zou je moeten doen inzien dat het Capitool Israël voorstelt. Als je Katniss steunt, zou je ook de Palestijnen moeten steunen. Toch? Niets blijkt minder waar. Francis Lawrence, de regisseur van de prequel, eiste dat de gijzelaars van Hamas vrijgelaten zou worden, maar bracht geen woord uit over de gesneuvelden in Gaza.⁹

Terwijl Europa Rusland verbant uit het Eurosong festival, mag Israël nog altijd deelnemen. Wanneer de rest van Europa één wordt door de universele taal van muziek, worden de Palestijnen opgesloten als vogels in een kooi.

Als een handvol bessen het Capitool ten onder kon brengen, dan is de bevrijding van Palestina meer binnen bereik dan ooit tevoren.

Voor sommigen blijft De Hongerspelen louter fictie, entertainment om te consumeren, een ver-van-mijn-bedshow. Laten we niet dezelfde fout maken. Het leven imiteert kunst, volgens Oscar Wilde. Als een handvol bessen het Capitool ten onder kon brengen, dan is de bevrijding van Palestina meer binnen bereik dan ooit tevoren.

EINDNOTEN

1. Armitstead, C. (2012, April 27). Suzanne Collins: Hunger Games author who found rich pickings in dystopia. https://www.theguardian.com/books/2012/apr/27/suzanne-collins-hunger-games-profile.↑
2. Stockmans, P. (2024, Januari 26). ‘Israël internationaal isoleren is een noodzakelijke voorwaarde voor vrede met de Palestijnen’. https://www.mo.be/interview/zonder-internationale-isolatie-van-israel-komt-er-geen-palestijnse-staat.↑
3. Harpaz, B. J. (2018, Mei 2). Birthright Israel marks 18 years of trips for young Jews. https://apnews.com/travel-4b16f96518a943cfae21d5ee53dea8f2.↑
4. Sheehy, K. (2024, Februari 26). https://nypost.com/2024/02/26/us-news/who-was-aaron-bushnell-us-air-force-member-who-set-himself-on-fire/. https://nypost.com/2024/02/26/us-news/who-was-aaron-bushnell-us-air-force-member-who-set-himself-on-fire/.↑
5. Sherwood, H. (2014, Juli 20). Israelis gather on hillsides to watch and cheer as military drops bombs on Gaza. https://www.theguardian.com/world/2014/jul/20/israelis-cheer-gaza-bombing.↑
6. Greene, S. (2014, Februari 15). Escaping Gaza, for fun: Israelis take to ‘escape rooms’ that mimic war. https://forward.com/news/583011/israeli-escape-room-gaza-hamas-war/.↑
7. Gaza: UN experts condemn killing and silencing of journalists. (2024, Februari 1). https://www.ohchr.org/en/press-releases/2024/02/gaza-un-experts-condemn-killing-and-silencing-journalists.↑
8. Kraven. (2023, December 28). Israël steelt lijken uit ziekenhuizen en massagraven in Gaza en oogst organen – Human Rights Group. https://worldunity.me/israel-steelt-lijken-uit-ziekenhuizen-en-massagraven-in-gaza-en-oogst-organen-human-rights-group/. ↑
9. Smith, R. (2023, Oktober 24). Full List of Celebrities Demanding Release of All Hamas Hostages. https://www.newsweek.com/full-list-celebrities-demanding-release-all-hamas-hostages-1837190.↑

Dilara Kabak (1997) studeerde Taal- en Letterkunde en houdt zich constant bezig met taal, schrijven en het bekritiseren van het kapitalisme. Daarnaast doet ze ook aan cosplay, speelt graag (lucht)gitaar en probeert de Duolingo uil te gehoorzamen.

Samenleving & Politiek, Jaargang 31, 2024, nr. 6 (juni), pagina 62 tot 66

• Emile Zola Prijs
• Gaza
• De Hongerspelen
• Emile Zola Prijs 2024

EMILE ZOLA PRIJS 2024

De Hongerspelen in Gaza: het leven imiteert kunst

Dilara Kabak

Ik wil mijn zieke lijf confronteren met de wereld

Anna Claes

Ooit noemde een vriendin mij een nazi-boekhouder

Jelle Cabus