'Tom Van Grieken heeft tijdig ingezien dat we werden geconfronteerd met een grote mediaboycot. Niet alle media, maar zeker de nationale media, deden hun best om Vlaams Belangers zo weinig mogelijk uit te nodigen. Of alleen maar wanneer er op geklopt kon worden, zoals Yves Desmet het vroeger verwoordde. Via sociale media kunnen we onze boodschap nu rechtstreeks bij onze kiezers krijgen. Dat is één van dé succesfactoren van zondag geweest'. Aan het woord is Vlaams volksvertegenwoordiger Chris Janssens.¹

Meteen geeft de Vlaams Belang-topper inzicht waarom Vlaams Belang als één van de eerste partijen in Vlaanderen volop de mogelijkheden van de sociale media heeft omarmd. De Vlaamse media hanteren dan wel geen cordon médiatique zoals aan de overkant van de taalgrens, maar de partij voelt zich alleszins zwaar tekortgedaan. Ze zou naar verhouding tot haar electorale gewicht veel te weinig aan bod komen en coryfeeën als parlementslid Sam Van Rooy klagen regelmatig steen en been dat hun opiniestukken worden geweigerd omwille van 'vage redenen'.²

KAMPIOENEN SOCIALE MEDIA

Het is dan ook niet toevallig dat Vlaams Belang en N-VA dé big spenders zijn op de sociale media. In 2022 gaven beide partijen maar liefst 1,1 en 1,7 miljoen uit aan advertentiecampagnes op Facebook en Instagram. Ruim meer dan de helft van wat alle Belgische partijen samen uitgaven aan virtuele campagnes.³ Vlaams Belang is zelfs een early adopter op dat vlak. Omdat de partij, naar eigen zeggen, te weinig gehoor vond bij de 'linkse traditionele media' is ze vrij vroeg een alternatief gaan zoeken op onder meer Facebook, Google en Twitter. Al tijdens de verkiezingscampagne van 2019 spendeerde de partij ruim 400.000 euro aan online advertenties. Meer dan de helft van het totale budget dat alle partijen samen aan online campagnes uitgaven.⁴ De partij was op Facebook zelfs geïnfiltreerd in een heel netwerk van virtuele onderaannemers. Geheime groepen waar openlijk racistische uitspraken werden gedeeld en de ondergang van het Avondland door invasies van moslims en migranten werd betreurd. In deze groepen waren diverse Vlaams Belang-politici actief om stemmen te ronselen.⁵

Achteraf bekeken, bleek het fors inzetten op sociale mediacampagnes een bijzonder gelukkige gok die de extreemrechtse partij een vroege voorsprong bezorgde op wat zich zou ontpoppen tot het grootste strijdtoneel van de hedendaagse cultuurclashes. Want mensen zijn steeds volatieler geworden in hun mediaconsumptie. Ze hoppen vlot tussen verschillende platforms, aanbieders én content. Bovendien neemt het wantrouwen in het nieuws aangeboden door de mainstream media fors toe.⁶

Dit maakt dat Vlaams Belang haast naadloos kan meesurfen op elke nieuwe onderstroom van ongenoegen. Of het nu gaat over de vaccinatieplicht, de omvolking of de stikstofcrisis; Vlaams Belang schaart zich aan de kant van de misnoegden, de deplorables en de complotdenkers. Ironisch genoeg worden ze daarbij geholpen door het Belgische kiessysteem. Anders dan in bijvoorbeeld Nederland, waar neofiet BoerBurgerBeweging het hele politieke landschap door elkaar schudde⁷, is het in België door de kiesdrempel immers bijzonder moeilijk voor een nieuwe beweging om een breed protest effectief om te zetten in parlementszetels.

Met zijn eigen nieuwsapp kan Vlaams Belang meer dan 622.000 volgers inwijden in de kijk van extreemrechts op de actualiteit.

Vlaams Belang heeft nog een voordeel ten opzichte van haar buitenlandse tegenhangers; en ook hier profiteert de partij van een bij uitstek Belgisch systeem: de ruimhartige partijdotaties. Het stelt de partij in staat om eigen mediakanalen op te richten, zoals een eigen nieuwsapp die de meer dan 622.000 volgers kan inwijden in de kijk van extreemrechts op de actualiteit.⁸

VIJANDBEELD VOEDEN

De mainstream media heeft volgens Vlaams Belang dan ook geen voeling met de 'overwegend rechtse en Vlaamsgezinde onderstroom' in Vlaanderen. Liever serveren ze hun lezers/kijkers/luisteraars 'een overvol bord aan linksgeoriënteerde berichtgeving'. De Vierde Macht bestaat volgens Vlaams Belang dan ook overwegend uit (extreem-)linkse journalisten die hun politiek correct wereldbeeld willen opdringen via redactionele keuzes en het overdreven positief in beeld brengen van minderheden.⁹

Zo voeden ze bij Vlaams Belang het vijandbeeld van een leugenachtige linkse pers die hun woke agenda door de strot van de rechtse meerderheid willen duwen. In die optiek krijgen ze naar hun mening nooit een eerlijke kans in de mainstream media. De snel opkomende sociale netwerksites brachten hier een oplossing. De kans om hun boodschap onversneden tot bij de burgers te krijgen. Zonder 'woke poortwachters en fake factcheckers'.

In die zogenaamde strijd tegen de 'zelfvernietigingsoorlog' van de intellectuele elite vindt Vlaams Belang een opvallende bondgenoot in N-VA van Bart De Wever, die in deze beweging een gevaar ziet dat 'onze samenleving naar de rand van een burgeroorlog dreigt te brengen'.¹⁰ Al geven beide partijen daar stilaan wel een andere invulling aan.

VERSCHOVEN FOCUS

Eind maart raakte bekend dat schrijfster Dalilla Hermans was aangesteld als trajectcoördinator om Brugge in de race te brengen voor de titel van Culturele Hoofdstad van Europa. De lokale afdeling van Vlaams Belang lanceerde daarop een online petitie tegen 'woke in Brugge' omdat ze Hermans wegzetten als 'iemand die onze cultuur minacht, wil uitwissen en transformeren.'¹¹ Het had nog op een sisser kunnen uitdraaien als N-VA-voorzitter Bart De Wever niet op Terzake een interview uit 2017 had opgediept waarin Dalilla Hermans zei: 'In de loop van de geschiedenis stonden de blanken altijd aan de verkeerde kant. In bijna elk verhaal brachten de blanken dood, verderf en miserie. Daar kunnen jullie toch niet blij mee zijn? Terwijl de zwarten hun lot telkens overstegen. Dat geeft mij een soort trots'.¹² Het gevolg was een aanslepende racistische baggereruptie op de sociale media.¹³¹⁴

Het is het meest frappante voorbeeld van hoe het raakvlak tussen N-VA en Vlaams Belang is verschoven richting war on wokeness. Het strijdpunt ligt niet langer bij het waarschuwen tegen (extremistische) moslims en de nefaste gevolgen van de zogenaamd ongecontroleerde migratie. Waar men bij Vlaams Belang nog steeds acties voert tegen de 'islamisering' van de samenleving en Filip Dewinter op pad stuurt met zijn omvolkingstheorieën. Bij N-VA heeft men schijnbaar een omslag gemaakt, weg van de retoriek van 'dansende moslims'¹⁵ na de aanslagen in Brussel en Zaventem. Temeer omdat N-VA wellicht een nieuw potentieel electoraal reservoir ziet in het meer gematigd conservatieve deel van de moslimpopulatie.¹⁶

Met de strijd tegen woke kunnen beide partijen een volledig nieuw speelveld aansnijden.

Met de strijd tegen woke kunnen beide partijen echter een volledig nieuw speelveld aansnijden. Eentje bovendien dat op maat lijkt gemaakt van hun respectievelijke stijl van permanent online campagnevoeren. Het wokedebat is immers de allereerste maatschappelijke en culturele worsteling die grotendeels via de sociale media wordt uitgevochten. Met enorme invloeden aan beide zijden uit de Angelsaksische wereld. Dit gebeurt aan de ene zijde echter met een gebrek aan kennis over de specifieke geschiedenis van Afro-Amerikanen, waardoor hun positie en achterstelling ongewijzigd wordt geëxtrapoleerd naar Europa. Haast als een tang op een varken. De tegenpartij legt de focus dan weer nagenoeg louter op de meest absurde excessen in de wokestrijd. Waardoor het debat vaak omlaag wordt gehaald naar het bitsige niveau van een ordinaire scheldpartij.

Veel influencers en politici van het anti-wokekamp kiezen de laatste tijd echter minder voor de strijd binnen de etnisch-identitaire discussies. Hun acties richten zich eerder naar het gender-identitaire.¹⁷ Dat heeft te maken met gunstiger krachtverhoudingen. Klassiek woke vertrekt vanuit een duidelijke, moeilijk te ontkennen, schuldvraag aan het Westen omtrent de slavenhandel en de kolonisatie en het structurele racisme van vandaag dat daar nog steeds het gevolg van is. Op hier en daar wat oprispingen over vermeend exuberante herstelbetalingen na, is dit een debat dat grotendeels binnen bepaalde krijtlijnen verloopt. Bovendien toont de hetze tegen Dalilla Hermans aan hoe snel zulk een debat kan afglijden naar ranzig racisme.

In de gender-identitaire variant van het wokedebat liggen de kaarten veel beter voor N-VA en Vlaams Belang. Vooral omdat de voorhoede van de tegenpartij vaak bestaat uit bijzonder vocale transgenders. Het complexe debat over fluïde identiteiten wordt op socials daarenboven grondig vervuild door ongenuanceerde, maar gretig gedeeld filmpjes (vaak afkomstig vanuit de Angelsaksische wereld) waar transactivisten zich bijzonder agressief gedragen tegenover al dan niet vermeend transfobisch gedrag. Eén van de bekendste en meest viraal gegane voorbeelden is dat van Riley Gaines. Deze voormalige zwemster en Trumpaanhanger is een van de boegbeelden van de strijd om transatleten te weren uit vrouwensporten. Tijdens een speech over dit thema op de campus van de San Francisco State University liep het op 8 april behoorlijk uit de hand. Gaines moest door agenten naar een ander lokaal worden geëscorteerd, terwijl ze werd achtervolgd door een menigte activisten. Daarna werd ze een hele tijd belegerd door wat de New York Post een 'violent trans mob'¹⁸ noemde. Voor het Congress kwam Riley Gaines achteraf uitgebreid getuigen dat ze ook fysiek werd aangevallen en werd gegijzeld.¹⁹

De voornaamste 'slachtoffers' komen hier uit een groep waarvan de onderdrukking al eeuwenlang en in quasi alle samenlevingen is gedocumenteerd: zogenoemde cisvrouwen. Het zijn zij die plots hun toiletten en kleedkamers moeten delen met mannen die zich identificeren als vrouw, het zijn zij wiens sportcompetities worden gedomineerd door fysiek sterkere mannen met een vrouwennaam.²⁰ Opkomen voor cisvrouwenrechten geeft doorgaans lichtelijk misogyne (extreem)rechtse media en politici zowaar een dun 'vrouwvriendelijk' laagje vernis.

CLUSTER VAN ALTERNATIEVE MEDIA

Tijdens de hetze tegen Dalilla Hermans waren ook (extreem)rechtse nieuwssites er als de kippen bij om olie op het vuur te gooien²¹, met als triest dieptepunt een ranzige cartoon op de zelfverklaarde satirische site 't Scheldt waar Hermans werd afgebeeld als Hitler-karikatuur.²² En ook het incident rond Riley Gaines kon op heel wat coverage rekenen in de (ultra-)rechtse media.²³

Deze nieuwskanalen delen allemaal een virulente afkeer van multicul en woke, zien zichzelf tegelijk als de ware vertegenwoordiger van De Vlaming.

Op de rechtse flank van het debat kristalliseren zich de laatste jaren dan ook allerhande nieuwskanalen rondom de boodschappen van Vlaams Belang en N-VA. Ze delen allemaal een virulente afkeer van multicul en woke, zien zichzelf tegelijk als de ware vertegenwoordiger van De Vlaming, maar schamperen tegelijk op het gebrek aan aandacht in de zogenaamde linkse pers. Zo ontstaat er een begin van een virtuele zuil. Grosso modo kan je daarbinnen twee groepen onderscheiden.

De eerste groep is een los-vast verband van (buitenlandse) influencers, partijvehikels en politici die hun soms bijzonder grote achterban mobiliseren. Al moeten ze daarvoor wel vaker afdalen in de meer schimmige krochten van het internet als Telegram en 4Chan.²⁴ In 2020 publiceerde Global Project Against Hate and Extremism een rapport waaruit bleek dat de grote sociale media via hun algoritmes accounts en pagina's met extreemrechtse hate speech bevorderen. Het gevolg was dat onder meer Facebook en Twitter in de daaropvolgende jaren duizenden accounts blokkeerden.²⁵ De bekendste figuur uit deze groep is voormalig volksvertegenwoordiger voor het Vlaams Belang Dries Van Langenhove. Zo heeft hij onder meer een eigen kanaal op Odysee, het 'YouTube van extreemrechts', waar hij van leer trekt tegen de woke-invloeden die de ondergang van de westerse cultuur inluiden.²⁶ Al blijft hij (met 'bravere' content) nog zeer zichtbaar op de grote platformen in stand. Maar dan vooral om zoveel mogelijk volgers te lokken naar de kleinere platforms, met minder controle en minder voyeurs.²⁷

Anderzijds zijn er de kanalen die proberen te werken op de manier van de mainstream media zoals 't Scheldt, Doorbraak en PAL NWS, de virtuele variant van 't Pallieterke. Het gezamenlijke bereik van deze websites is eerder vaag. In een oproep naar adverteerders beweert Doorbraak dat ze 'meer dan 1.000.000 gemotiveerde lezers' kunnen bereiken.²⁸ Uit een analyse van de CIM-cijfers, duikt Doorbraak.be echter nergens op in de top 50 van meest bezochte websites.²⁹'t Pallieterke heeft naar eigen zeggen 20.000 abonnees³⁰ en PAL NWS klokt op Twitter af op ruim 17.000 volgers. Al zeggen zulke cijfers uiteraard niet noodzakelijk iets over hun invloed op de (extreem)rechtse flank.

De teneur van heel wat stukken op deze nieuwssites spreekt van hoop op een verregaande samenwerking tussen Vlaams Belang en N-VA voor een onafhankelijk Vlaanderen. Gaande van spreken van 'amicale etentjes' tussen jongerenvoorzitters Jeroen Bergers en Filip Brusselmans³¹, treurnis over het 'impliciete cordon' van Bart De Wever³², tot het in de verf zetten van de oproep van Bart Fierens, de voorzitter van het Algemeen Nederlands Zangverbond (ANZ), aan 'Bart en Tom' om samen te werken.³³ Een rechts en onafhankelijk Vlaanderen is de utopie van de toekomst. En die zou moeten beginnen na 2024.

Zuiver Vlaams-nationalisme is al lang niet meer de voornaamste drijfveer van de 'redacties' van Doorbraak, PAL NWS en 't Scheldt.

Maar zuiver Vlaams-nationalisme is al lang niet meer de voornaamste drijfveer van de 'redacties' van Doorbraak, PAL NWS en 't Scheldt. Op hun sites wemelt het van artikels over woke en het imminente gevaar van deze beweging. Kop van jut zijn daarbij vaak mondige vrouwen met een 'ongewenste boodschap' als Anuna De Wever³⁴, Dalilla Hermans³⁵ en Jihad van Puymbroeck.³⁶ En zo wordt (extreem)rechts toch weer misogyn. Woke wordt gezien als één van de voornaamste bekommernissen van de Vlamingen én als een bedreiging voor onze nationale veiligheid. Gelachen mag er ook bij PAL NWS dat in de rubriek 'Woke van de week' een bloemlezing brengt van vaak absurde initiatieven en regelgeving van deugpronkers over de hele wereld. Een progressieve partij als Groen wordt dan weer weggezet als 'de politieke arm van woke'.

Het is een meer subtiele vorm van ijveren voor een samenwerking van Vlaams Belang en N-VA die als een rode draad door de artikels van de (extreem)rechtse nieuwssites loopt. Het zijn immers de enige partijen die de strijd tegen deze kersverse volksvijand nummer 1 hebben uitgeroepen tot één van de belangrijkste maatschappelijke kwesties. De Chinese muur mag na 2024 dan misschien wel blijven staan, maar de fundamenten worden aangetast door het aangestoken vuur van de polarisering rond woke en zijn (al dan niet vermeende) excessen die uitvergroot worden tot een rariteitenkabinet. Bedoeling is dat 'normale' mensen zich bedreigd voelen door woke. Normies versus wokies, dat wordt de inzet van (extreem)rechts. De slogans voor de volgende verkiezingen zijn zo gepiept: de kracht van normaal. En ook, onze normies eerst.

Vaarwel cordon sanitaire. Dag cordon wokinaire.

EINDNOTEN

1. Het Belang van Limburg, Chris Janssens leider van Vlaams Belang in Limburg: 'Er zit geen greintje racist in mij', Timmie Van Diepen en Yves Lambrix, 28/5/2019.↑
2. Doorbraak.be, Fascisme verpakt als antifascisme, Sam Van Rooy, 19/6/2019.↑
3. VRT.be, Politieke partijen geven recordbedrag uit aan advertenties op sociale media, N-VA absolute koploper (ook Europees), Tim Verheyden en Dorien Vanmeldert, 11/1/2023.↑
4. Knack.be, Partijen geven maar een peulschil van hun budget uit aan sociale media, 24/5/2019.↑
5. Hind Fraihi en Bas Bogaerts, Achter het schild van extreemrechts, 2021.↑
6. VRT.be, 6 op de 10 Vlamingen twijfelen vaak over de echtheid van het (online) nieuws, Luc Van Bakel en Dorien Vanmeldert, 2 /4/2022.↑
7. De Tijd, Onvrede stuwt boerenpartij BBB naar monsterzege in Nederland, Erik Ziarczyk, 16/3/2023.↑
8. De Tijd, Vlaams Belang lanceert app met eigen nieuws, Daan Bleus, 20/9/2021.↑
9. Vlaams Belang, Media Brochure, 2022.↑
10. Het Nieuwsblad, Bart De Wever richt pijlen op woke: 'Het dreigt onze samenleving naar de rand van een burgeroorlog te brengen', Arnout Gyssels, 3/3/2023.↑
11. www.vlaamsbelang.org/nieuws.↑
12. Knack.be, De zaak-Dalilla Hermans: als antiwoke racisme wordt, Walter Pauli, 27/4/2023.↑
13. De Morgen, Dalilla Hermans reageert op ophef: 'Ik ben niet de spokesperson van de onbestaande woke-movement', 12/4/2023.↑
14. De Standaard, Vlaams Belang en N-VA jutten elkaar op in antiwoke-offensief, Jeroen Struys, 11/4/2023.↑
15. De Morgen, Storm over 'dansende moslims'-uitspraak van Jambon gaat niet liggen, Roel Wauters en Jonas Muylaert, 19/4/2016.↑
16. Het Nieuwsblad, Imam schrijft boek met De Wever: 'Niet mijn ambitie om de hopeloos verdeelde islam helemaal aan mijn kant te krijgen', Hannes Cattebeke en Jesse Van Regenmortel, 11/9/2021.↑
17. Le Monde, 'Pour beaucoup de personnes trans, la transphobie est si fréquente et si grave que son expérience est totale', Arnaud Alessandrin, 23/1/2023.↑
18. Nypost.com, Riley Gaines threatens 'legal action' after being attacked by trans-rights activists during SF State speech, Matthew Sedacca, 8/4/2023.↑
19. Fox News, Riley Gaines tells Congress she was held for ransom at San Francisco State, unsure if she could leave safely, Greg Wehner, 17/5/2023.↑
20. Fox News, 'Save women's sports' bill passes House with zero votes from Dems, who call it transgender 'bullying', Peter Kasperowicz, 20/4/2023.↑
21. PALNWS.be, Assita Kanko (N-VA) over woke-rel rond Dalilla Hermans: 'Racistische zwarte vrouw die terecht kritiek krijgt', Anton Schelfhaut, 14/4/2023.↑
22. www.tscheldt.be.↑
23. The Spectator, Riley Gaines and the misogyny of the trans-activist mob, Brendan O'Neill, 7/4/2023.↑
24. Hind Fraihi en Bas Bogaerts, Achter het schild van extreemrechts, 2021.↑
25. Het Parool, Twitter blokkeert extreemrechtse accounts, waaronder Identitair Verzet, 11/7/2020.↑
26. Apache.be, Ook Dries Van Langenhove zwerft op Odysee, het 'YouTube van extreemrechts', Hind Fraihi, 30/5/2022.↑
27. Apache.be, Dries Van Langenhove broedt op verdere internationale verbroedering, Hind Fraihi, 10/2/2023.↑
28. www.doorbraak.be/partners.↑
29. www.CIM.be.↑
30. Vlaamsbelang.org, Wim De Smet: 'De band met het Vlaams-nationalisme zal nooit verdwijnen', Frederik Pas, 17/3/2021.↑
31. Doorbraak.be, Forza Flandria is niet voor morgen: voorzitters van Jong N-VA en Vlaams Belang Jongeren in debat, Dominic Potters, 19/11/2022.↑
32. Doorbraak.be, Het impliciete cordon sanitaire van Bart De Wever, Ignace Vandewalle, 26/5/2023.↑
33. Doorbraak.be, Zangfeest roept 'Bart en Tom' op om samen te werken, Pieter Bauwens, 20/3/2023.↑
34. Tscheldt.be, De Lege Doos van Anuna, Bono Bono, 20/1/2020.↑
35. PAL NWS, Dalilla Hermans bejubelt omvolking, Filip Van Laenen, 8/1/2020.↑
36. Tscheld.be, Wanneer de net verkozen Vlaamse Jeugdraad lijkt op een Unesco vergadering…. en vooral wie zit er achter?, Goeman, 3/12/2020.↑

Samenleving & Politiek, Jaargang 30, 2023, nr. 6 (juni), pagina 12 tot 17

• Vlaams Belang
• N-VA
• media
• woke

VLAAMS BELANG DOORGELICHT

Hoe we Vlaams Belang klein krijgen

Dominique Willaert

Vaarwel cordon sanitaire, dag cordon wokinaire

Hind Fraihi

Jodenhaat en de januskop van Vlaams Belang

Thibault Coigniez

De sociale agenda van Vlaams Belang? Niets links aan!

Koen Abts

In Europa staan nationalisten voor sociale afbraak

Kathleen Van Brempt