Een potentiële machts- en bestuursdeelname van Vlaams Belang valt allereerst voor een groot stuk te begrijpen uit de mainstreaming of normalisering van de extreemrechtse ideeën door vertegenwoordigers van de traditionele partijen en media. De ‘vol is vol’-uitspraak door Egbert Lachaert (Open VLD), de ‘ik voel mij niet thuis in Molenbeek’-uitspraak door Conner Rousseau (Vooruit) en het bewust opgezette falende opvangbeleid door staatssecretaris Nicole de Moor (CD&V) bekrachtigen de normalisering van het extreemrechtse ideeëngoed door de traditionele partijen. Veel meer dan een klinkende verkiezingsoverwinning – een goed electoraal resultaat voor Vlaams Belang dus – is het dit normaliseringsproces dat Vlaams Belang en andere extreemrechtse partijen in Europa aan de macht brengt. Politieke ideeën die tot voor enkele decennia als ontoelaatbaar, racistisch en verwerpelijk werden beschouwd, zijn in de geesten van heel wat instellingen, politici en burgers gerijpt tot ‘normale’ ideeën. Ook de traditionele media dragen bij aan de normalisering van extreemrechts. Niet het feit dat de mandatarissen van Vlaams Belang door de traditionele media aan het woord worden gelaten, draagt hiertoe bij, wel de wijze waarop. Keer op keer worden Vlaams Belang-mandatarissen geïnterviewd en in beeld gebracht alsof ze de vertegenwoordigers van een democratische partij of democratisch programma zijn, terwijl dit niet zo is.

In het volgelopen ICC in Gent organiseerde Vlaams Belang op 12 november 2023 na twee eerdere meetings, rond het communautaire en de economie, haar immigratiecongres. Met ronkende verklaringen en apocalyptische visoenen riepen Filip Dewinter en Sam Van Rooy de rauwe sfeer van de oude dagen op. ‘Crimineel importgespuis bedreigt onze welvaart en de migratietsunami die Europa zal overspoelen, betekent niet meer of minder dat er een omvolking bezig is die ons definitief van de aardbodem zal wegvegen’. In een meer dan twee uur durend congres werden de aanwezigen herinnerd aan de multiculturele nachtmerrie waarin Vlaanderen leeft. Tom Van Grieken beseft het als geen ander: hoe meer mensen het gevoel krijgen dat migratie het grootste probleem is, hoe groter de kans dat Vlaams Belang de verkiezingen wint. Maar in tegenstelling tot wat er tijdens het congres en recent ook op de nieuwjaarsreceptie werd beloofd – een migratiestop en de strijd tegen ‘omvolking’ – vind je hier nauwelijks iets van terug in de congresteksten. Daarin wordt er nauwelijks een woord gerept over islamisering, omvolking of migratiestop. De teksten omvatten een lange reeks aan voorstellen die niet eens veraf liggen van voorstellen over een hard terugkeerbeleid, woonstbetredingen en aanpak van illegaliteit dat we door N-VA, CD&V en Vooruit horen bepleiten. Met straffe en vuile taal bespeelt Tom Van Grieken & co de achterban, terwijl het in haar congresteksten proper genoeg wil zijn om op basis van de inhoud een plaats aan de onderhandelingstafel te krijgen.

Met straffe en vuile taal bespeelt Tom Van Grieken & co de achterban, terwijl de partij in haar congresteksten proper genoeg wil zijn om een plaats aan de onderhandelingstafel te krijgen.

Niet eens zo lang geleden durfden de aanhangers van Vlaams Belang zich niet goed te outen. Vandaag is die schaamte weg. Steeds meer mensen – ook op de werkvloer en dus in vakbondskringen – komen er openlijk voor uit dat ze met opgestoken middelvinger op Vlaams Belang zullen stemmen. Zonder dat het cordon sanitaire moest sneuvelen, merk je een groeiende sociale aanvaarding van het Vlaams Belang-programma. Veel heeft te maken met de keuze door Tom Van Grieken om rond de partij een normaliserende sfeer te creëren. Guy D’Haeseleer verklapte in een gesprek na een uitzending van De Afspraak dat Vlaams Belang bij zijn kiezers een peiling hield of ze beter wel dan niet met Dries Van Langenhove naar de verkiezingen moest trekken. Uit die peiling bleek dat Van Langenhove niet aanslaat bij de doorsnee kiezer. Wat wel aanslaat, is het afgeborstelde imago en het ideale schoonzoonprofiel van de voorzitter en mandatarissen à la Filip Brusselmans. Het recent door de kleine garnaal Frank Creyelman veroorzaakte China-gate schandaal is een zeldzame smet op het blazoen van de voorzitter. De kopstukken van de partij worden stilaan vaste en graag geziene gasten in praatprogramma’s en professoren als Rik Torfs en Mark Elchardus laten zich zonder enige schroom uitnodigen als gast in de populaire YouTube-talkshow ‘Toogpraat’ van Tom Van Grieken.

Tom Van Grieken trok de voorbije jaren door Europa om te leren van zijn rechts-radicale collega’s uit Oostenrijk, Frankrijk, Italië en Nederland die al aan de macht kwamen of vanuit de oppositie met gedoogsteun een regering ondersteunden. Op die manier is hij zich goed aan het voorbereiden op het politieke aanbod dat hij Bart De Wever na juni 2024 wil doen. Kiest Tom Van Grieken voor een exclusieve N-VA-regering met gedoogsteun van Vlaams Belang of wacht hij tot na de gemeenteraadsverkiezingen van 2024 om – indien N-VA uit de federale regering wordt gehouden – samen met Bart De Wever een Vlaamse regering te vormen?

Een tiental medewerkers en parlementairen nemen deel aan een cursus 'onderhandelen' georganiseerd door de Vlerick Business School.

Hoe dan ook, Vlaams Belang gaat steeds professioneler te werk. De 35 nieuwe parlementsleden worden sterk omkaderd, onder andere met de hulp van een batterij aan universitair geschoolde medewerkers die zowel in de Kamer als het Vlaams Parlement de verkozenen coachen en vormen. De aanwerving van steeds meer hoogopgeleide medewerkers gebeurt met het oog op het voorbereiden van beleidsdeelname. Dit proces wordt nog versterkt door de deelname van een tiental medewerkers en parlementairen aan een cursus 'onderhandelen' georganiseerd door de Vlerick Business School. En als klap op de vuurpijl ging Tom Van Grieken de voorbije maanden discreet aankloppen bij gewezen kabinetschefs en ministers van andere partijen met de vraag om hem uit te leggen hoe een regering werkt en hoe om te gaan met weerbarstige topambtenaren

Samenleving & Politiek, Jaargang 31, 2024, nr. 2 (februari), pagina 50 tot 51

• Vlaams Belang
• cordon sanitaire
• Vlaanderen