De Vlaamse regering en vooral N-VA klopte zich bij het begin van het nieuwe politieke jaar stevig op de borst. Deze begroting, zo klonk het in de Septemberverklaring van Jan Jambon, maakt een prioriteit van een gezonde begroting, voor een huishouden dat op orde staat. Want 'wij moeten zorgen dat de rekeningen kloppen en de centen verstandig beheerd worden'.

Dat er een politiek staartje aan deze boodschap hangt, kan een blinde zien. En wie het nog niet gezien had, kreeg niet veel later de nieuwsbrief van N-VA-voorzitter Bart De Wever mee waarin hij de partijen van Vivaldi een veeg uit de pan geeft voor onverantwoord gedrag en in één zwaai ook Brussel en Wallonië: 'Als enige regio in dit land is Vlaanderen nog op weg naar een begroting in evenwicht. Als enige regio in dit land kan het dat combineren met een belastingverlaging die werken interessanter maakt. Als enige regio in dit land dekken de ontvangsten van de overheid nog de uitstaande schulden.'

We zouden bijna vergeten dat aan al dat borstgetrommel ei zo na de val van de Vlaamse regering vooraf ging. Ter herinnering: nadat eerder Wouter Beke de indexering van het Groeipakket naar beneden had bijgesteld, vroeg CD&V een herstel van die index. Voor een compromis waar uiteindelijk niemand gelukkig mee leek, moest de Septemberverklaring zelfs enkele dagen worden uitgesteld.

De kranten waren er goed mee en vulden ettelijke kolommen. Maar wat bleef er uiteindelijk over van de Vlaamse begroting onder al die politieke profileringsdrang? Met een energiecrisis na een coronacrisis en stijgende prijzen alom zijn de uitdagingen voor gezinnen en bedrijven niet min. Iemand kan dan wel roepen dat hij een goede huisvader is, maar is dat wel zo? Zowel wijzelf als de studiedienst van de SERV analyseren daarom traditiegetrouw de Vlaamse begrotingscijfers. Daaruit leren we wat deze echt betekenen voor onze werkende en werkzoekende leden.

Ik wijs op drie voor ons opvallende keuzes. Ondanks de fel bevochten 'herindexering' blijft het Groeipakket ver achter bij de effectieve inflatie en dus stijgende levensduurte. Hierdoor verliezen alle gezinnen inkomen. De sociale huisvesting wordt verder aan zijn lot overgelaten. De beschikbare middelen worden niet benut en doorgegeven aan de privésector. Ondertussen straft de minister huurders die volgens hem een kamer te veel hebben. En op vlak van energie, ten slotte, zijn er inspanningen die individuele gezinnen ondersteunen, maar kijkt men totaal niet naar collectieve oplossingen voor zij die niet het geld hebben om zelf te investeren.

Een kwestie van centen? Niet echt. Dankzij de stijgende inflatie krijgt de Vlaamse regering zelfs een pak meer inkomsten binnen: de begroting zal er elk jaar 2 miljard beter voorstaan dan vandaag. Daarvan wordt 600 miljoen opnieuw geïnvesteerd, de rest wordt opgepot. En dus niet gebruikt om bestaande en al vaak besproken problemen aan te pakken. Ook de SERV concludeerde dat de Vlaamse regering gezinnen verarmt.

Extra inkomsten niet investeren als het moeilijk gaat in het gezin, is dat goed huisvaderschap?

Extra inkomsten niet investeren als het moeilijk gaat in het gezin, is dat goed huisvaderschap? Bart De Wever zal beweren van wel, maar hier speelt volgens mij iets anders. In de begroting van deze Vlaamse regering vallen namelijk ook de politieke en ideologische keuzes op. Zo zet deze Vlaamse begroting zich bij momenten té expliciet af tegen de Vivaldi-regering, waarin N-VA niet mocht meedoen. 'Deze regering zal de geldproblemen van vandaag NIET op de schouders van onze kinderen en kleinkinderen laden', klonk het daarover in de Septemberverklaring. Tegelijk wordt er WEL nogmaals geld gevonden voor iets als de jobbonus. Een duur instrument waarvan alle experts zeggen dat het niet zal werken, maar dat volkomen past in de ideologie dat je wie 'zijn best doet' moet belonen, de anderen moet straffen en dat alles dan wel in orde komt.

Natuurlijk is een begroting opstellen altijd een gevolg van politieke verhoudingen en ideologische keuzes. Keuzes en verhoudingen die je zelden in de communicatie achteraf zal terugvinden. Zo is het politieke spel nu eenmaal. Maar nog iets anders is het als die keuzes niet alleen zeer expliciet verhuld worden, maar ook nog eens als politiek instrument ingezet. Zo wordt de huisvader niet alleen koud, maar ook nog eens berekenend.

• column
• Vlaamse regering
• Jan Jambon
• begroting