'Politiek is een hondenstiel' wordt wel eens gezegd. Als antireclame voor onze democratie kan dat tellen. Ik weiger me hierin te herkennen. Ook al is lokale politiek vaak ploeteren, schepen zijn geeft me ook vleugels. Jongeren, politiek, en de uitdagende combinatie van beide, is fascinerend.

Toen ik enkele weken geleden schepen van Jeugd in Gent werd, werd ook het stemrecht vanaf 16 jaar goedgekeurd voor de Europese verkiezingen van 2024. In datzelfde jaar wordt mijn stad ook Europese Jongerenhoofdstad. Laat dit een echte boost zijn voor jongeren én voor de democratie. Jongeren hebben een mening die verder gaat dan de skateramp in hun buurt. Ze hebben recht op de stad en daarom moeten we steeds zoeken naar manieren om hen te horen.

JONGEREN LIGGEN ER NIET WAKKER VAN?!

'Jongeren liggen niet wakker van de politiek', horen we wel eens. Of 'de politiek is een ver-van-hun-bed-show'. Het zijn de argumenten die criticasters tegen het stemrecht voor jongeren in het debat gooien.

Dat verbaast me. Het is ook de taak van politici om jongeren serieus te nemen. Iets wat ik nu al zeker weet, is dat we jongeren niet mogen onderschatten. Jongeren zijn wél alert voor wat rond hen gebeurt. Ze hebben een wereldvisie die soms kritischer is dan de onze. Of zijn we de talrijke klimaatmarsen vergeten? Nemen we de Black Live Matters beweging niet ernstig? We zien in Gent zoveel voorbeelden van jongeren die zich inzetten voor burgerschap en onze democratie. De toekomst behoort ook aan hen. Logisch dus dat zij een mening hebben over hoe die toekomst er moet uit zien. Als we hen kansen geven om te participeren, dan moeten we bereid zijn echt naar hen te luisteren.

LUISTERBEREIDHEID VAN POLITICI

De Vlaamse Jeugdraad had al lang een standpunt over het verlagen van de kiesleeftijd. Het stemt hoopvol dat adviezen en voorstellen van jongerenorganisaties zoals de Vlaamse Jeugdraad realiteit worden. Het bewijst dat hun inbreng de schijnparticipatie overstijgt. Dat zijn we verschuldigd aan de vele jongeren die zich hierin engageren.

Wanneer we jongeren vragen om zich te verenigen en te participeren, moet daar luisterbereidheid van politici tegenover staan. Dit blijkt nog steeds niet altijd evident. Alle jongeren écht bij beleid betrekken, blijft een uitdaging. Dat erkennen is een eerste stap. Daarvoor blijven strijden, is de tweede stap. En dat moeten we samen doen.

In het verleden werd participatie van jongeren vaak vernauwd en beperkt tot ideeën en engagementen in hun vrije tijd. Met het stemrecht krijgt hun engagement een formeel karakter. En toch: mogen stemmen gaat over zoveel meer dan enkel een bolletje inkleuren. Het stemrecht vanaf 16 jaar maakt jongeren integraal onderdeel van ons democratisch proces.

Het stemrecht vanaf 16 jaar maakt jongeren integraal onderdeel van ons democratisch proces.

Het kan een sprong betekenen waarbij 'de politiek' haar vertrouwen in de jongeren toont en vertrouwen van jongeren in de politiek ook kan groeien. We moeten de stem van de jongeren valoriseren. Engagement in hun onmiddellijke omgeving via jeugdraden of jeugdwerkingen blijft belangrijk. En toch mag dat niet langer de enige plek zijn waar zij hun stem kunnen laten horen. We laten hen vanaf nu ook echt wegen op het beleid op Europees vlak. Dat is een belangrijk signaal, want democratie is óók: je stemrecht kunnen uitoefenen.

IEDEREEN MEE AAN BOORD

Dit is niet het eindpunt, wel een start. Helaas laten we niet op elk bestuursniveau meer mensen deelnemen aan de verkiezingen. Integendeel: voor de lokale verkiezingen vervalt de opkomstplicht voor stemgerechtigden. Zo dreigt 2024 als verkiezingsjaar van het decennium eerder verschillende kanten te laten zien. Over kafka gesproken.

Er is nog een keerzijde: het is niet omdat jongeren nu stemrecht krijgen dat ze allemaal hun stem zullen laten horen. Ook dat zagen we in Gent bij de vorige lokale verkiezingen. In 2018 pionierden we in Gent door jongeren vanaf 16 digitaal te laten stemmen bij de gemeenteraadsverkiezingen. Uit onderzoek door de KU Leuven over dit experiment bleek dat jongeren zich actiever waren gaan interesseren en informeren over wat er in hun wijk en stad gebeurt. Jammer genoeg bleek ook dat een groep jongeren uit de boot vielen. Zo namen jongeren uit het technisch, en vooral het beroepsonderwijs, minder vaak deel. Het bleken vooral jongeren van een hogere sociaaleconomische afkomst te zijn die hun stem lieten optekenen. We moeten ervoor waken dat we élke stem horen.

In 2018 pionierden we in Gent door jongeren vanaf 16 digitaal te laten stemmen bij de gemeenteraadsverkiezingen.

Het is aan beleidsmakers om te zorgen voor eerlijke en kwalitatieve representatie. Het is aan ons om de jongeren een reden te geven om te geloven in het beleid en onze democratie. Want hoe democratisch is een verkiezingsuitslag als niet iedereen werd gehoord?

EUROPESE JONGERENHOOFDSTAD, MEER DAN EEN PRIJS

Gent draagt in 2024 de titel van Europese jongerenhoofdstad. Dat moet meer zijn dan een prijs. Als we onze jeugd ondersteunen om zich te engageren dan zullen zij zichzelf nog beter organiseren. In gesprekken op straat en pleintjes met jongeren leer ik veel bij. Zoals dat nog niet elke jongere weet hoe structureel te kunnen wegen op het beleid. Of waar zij terechtkunnen met vragen, bezorgdheden én hun ideeën. De structuren zijn er vaak wel al, nu nog mogelijke drempels blijven wegwerken. En dat werk zal nooit af zijn.

We horen jongeren te ondersteunen om vertrouwd te geraken met de politiek. Dat vertrouwen moeten we verdienen. Aan ons dus om dat waar te maken. Aan ons om jongeren te helpen zich voor te bereiden op de verkiezingen, als kritische burgers. Laat dat meteen een challenge zijn over partijen heen, om jongeren te betrekken in plaats van hen weg te zetten als 'niet geïnteresseerd'. Dat is de realiteit oneer aandoen.

• jongeren
• politiek
• democratie