Op 11 juni kiest Groen een nieuwe voorzitter. Drie duo-kandidaten stelden zich ondertussen kandidaat voor de moeilijke opgave om de partij klaar te stomen voor de verkiezingen van 2024. Want Groen zit 'niet in topvorm', in de woorden van ontslagnemend voorzitter Meyrem Almaci.

In de Wetstraat neemt oppositiepartij N-VA de partij al langer dan vandaag in het vizier. Maar ook MR laat geen gelegenheid onbenut om een steek uit te delen naar haar regeringspartner. En zelfs Vooruit lijkt enig leedvermaak niet te kunnen onderdrukken bij de voor Groen moeilijke beslissing rond de kernuitstap. De media heeft de partij momenteel ook niet mee. Bij De Morgen en De Standaard zijn de standpunten veeleer negatief – een beetje zoals ten tijden van sp.a, onder het voorzitterschap van Bruno Tobback en John Crombez – met vaak giftige, anonieme getuigenissen vanuit de partij zelf. Dieptepunt was de fotocollage in Het Nieuwsblad waar Tinne Van der Straeten in eenzelfde beeld werd geplakt met de in opspraak gekomen Bart De Pauw en Marc Overmars, met de vraag of deze 'beschadigde imago's nog te redden zijn'. Een framing die we alleszins niet zagen toen op het kabinet van toenmalig staatssecretaris Theo Francken een handeltje met humanitaire visa werd opgezet.

Groen is aangeschoten wild in zowel Wetstraat als medialand.

Groen is dus aangeschoten wild in zowel Wetstraat als medialand. Verderop in dit nummer pleit Vlaams parlementslid voor Groen en kandidaat-voorzitter, Jeremie Vaneeckhout, voor meer onthechting van de politique politicienne en minder verkramptheid om hiermee om te gaan.

Dat dit moeilijk is heeft wellicht te maken met het trauma van 2003. De eerste regeringsdeelname ooit van Agalev in Verhofstadt I eindigde toen onder de kiesdrempel voor de Kamer. Velen noemden dat toen de botsing tussen idealen en macht. Verergerd door de zwakke Agalev-ministers Eddy Boutmans en Magda Aelvoet, die uiteindelijk ontslag moest nemen, en de onbekwame Ecolo-minister Isabelle Durant. Net als nu was de pers genadeloos voor Agalev. Net als nu boksten de groenen op tegen een socialistische partij met hernieuwde energie (en dus met hernieuwde, onderlinge animositeit).

Er zijn echter ook verschilpunten met 2003. Het argument van de 'verloren onschuld' is niet meer van tel; vandaag zijn de groenen een beleidspartij in twee regeringen en op lokaal vlak zijn ze in Gent, Leuven, Mechelen en Oostende aan de macht. Net zo min er nu sprake is van incompetente ministers. Tinne Van der Straeten en Petra De Sutter tonen zich betrouwbare regeringspartners, met die laatste in de top 10 van populairste politici in de laatste peiling. Ook de maatschappelijke context is anders. De strijd tegen klimaatverandering wordt vandaag breed gedeeld en het klimaatactivisme zal de komende periode allicht enkel toenemen. Bovendien, zo lijkt het, gaat de jonge generatie ecologisten minder dogmatisch om met kernenergie. De schrik voor een kernramp is bij hen minder groot. Tsjernobyl al lang geleden; al doet de recente oorlogsvoering rond nucleaire sites in Oekraïne huiveren. Wellicht werd mede daarom de bocht inzake de kernuitstap relatief gemakkelijk genomen. Wie weet is ze in 2024 zelfs al vergeten.

De jonge generatie ecologisten gaat minder dogmatisch om met kernenergie.

Groen zit echter wel in een lastig parket. De gestegen prijzen dreigen in de hoofden van de mensen gekoppeld te worden aan het klimaatbeleid. 'Heb je poen, stem je groen' is dan niet ver weg. Zoals Wim Van Lancker en Adeline Otto in hun bijdrage stellen, is de zoektocht naar een gedeeld belang bij een sociaal beleid en een klimaatbeleid nochtans dé uitdaging van de komende jaren. Dat is ook, en met name, voor Groen de opdracht.

Het ecologisme is een brede stroming en de groene partij een huis met vele kamers, maar de sociale reflex blijft nog te weinig zichtbaar. Er is de strekking-Björn Rzoska, zeg maar, die een pragmatisch groen centrum voorstaat. Ze is niet echt bezig met alternatieven voor marktwerking, bijvoorbeeld in de energiemarkt, nochtans nodig voor een doortastend, sociaal rechtvaardig klimaatbeleid. Maar er is ook een meer links-ecologische strekking in de partij, ideologisch aangestuurd door Dirk Holemans in de traditie van Groen-Gent. Die praat over een economie van het genoeg, pleit voor een gecoördineerd overheidsbeleid in plaats van individuele klimaatverantwoordelijkheid, met veel aandacht voor structurele bestrijding van ongelijkheid. Voorlopig is die laatste strekking minoritair in de beeldvorming naar buiten toe, vandaar wellicht het gebrek aan ideologische scherpte van de partij. Het is interessant welk pad Groen kiest met de nieuwe voorzitter.

Een meer ambitieuze links-ecologische groene partij is nodig.

Het zou al heel raar moeten lopen mocht Groen in 2024 de kiesdrempel niet halen, zoals in 2003. Groene kiezers zijn overtuigde kiezers. Een veilige campagne in 2024 rond 'Uw planeet', zoals 'Uw sociale zekerheid' van de zieltogende SP in 1995, kan wellicht de meubelen redden. Echter, eerder dan terug te gaan naar de basis is een meer ambitieuze links-ecologische groene partij nodig. Eén die sociaal beleid met klimaatbeleid verbindt. Eén die de hand reikt aan de georganiseerde arbeidersklasse en de vakbonden ziet als partner waarmee duurzame banden worden uitgebouwd. Eén die ook de gele hesjes in de perifere gebieden aanspreekt, niet als alleen de hoog opgeleide stedelingen met een bakfiets. De uitdagingen op sociaal en klimaatvlak zijn immens. Vlaanderen heeft nood aan een uitgesproken links Groen – net als een uitgesproken linkse Vooruit.

Samenleving & Politiek, Jaargang 29, 2022, nr. 5 (mei), pagina 2 tot 3

• verkiezingen
• groen
• edito