In de hele klimaatdiscussie wordt vaak gezegd dat maatregelen het leven van de bevolking alleen maar duurder zal maken. Dat klopt echter alleen maar als in die zoektocht naar klimaatmaatregelen bepaalde groepen worden ontzien en dus vanzelfsprekende maatregelen niet worden genomen. Dat is zeker zo in de landbouw.

Laten we een maand terugkeren in de tijd. Namelijk naar wat in de pers verscheen op 24 en 25 oktober, dus naar wat geschreven werd vóór het Vlaamse klimaatplan wereldkundig werd gemaakt. Het Vlaams Opvolgpanel Klimaat had toen in een rapport aan de Vlaamse regering gesuggereerd om het in de landbouw met 23 miljoen kippen, 1,7 miljoen varkens en 142.500 koeien minder te doen. Sommigen stelden toen dat de Vlaamse regering improviseerde bij de opmaak van haar klimaatplan, maar dat kan niet altijd kloppen (denk ik). Want nog niet zo lang geleden (2019) werd het Opvolgpanel opgericht, precies omdat iedereen wist dat klimaatbeleid grondig moet worden voorbereid. Toch haalde de vermindering van de cumulatieve veestapel met zo'n 24,8 miljoen eenheden, wat een vermindering van 1.000 kiloton CO2 zou betekenen, het niet bij het Vlaamse klimaatplan.

Er lagen, voor alle duidelijkheid, op dat moment concrete voorstellen op tafel die duidelijk maakten dat de aanpak van de klimaat- en milieuproblematiek niet noodzakelijk de geldbeugel van de gewone man moet treffen. Meer nog, met deze maatregelen zouden de vele tientallen miljoenen die in de Vlaamse landbouw nu naar de grootindustrie gaan, kunnen worden geheroriënteerd.

In de voorbije decennia waren er in de Vlaamse landbouw twee tendensen serieus te nemen. Eén, het groot aantal jonge, nieuwe landbouwers die met een hart willen beginnen. Al gauw worden ze echter onder druk gezet om grootser te werken en te zware leningen te nemen. Bij tegenvallende prijzen worden ze gewurgd. Veel stopzettingen, depressies en te veel zelfmoorden zijn het gevolg. Twee, we hebben in de voorbije jaren al te vaak gezien dat, ondanks herhaalde vernietigingen van vergunningen voor megastallen door de rechtbanken, die vergunningen toch steeds weer opnieuw werden verstrekt door ministers. Het resultaat is er ook naar: sinds 2005 viel geen daling in de landbouwuitstoot meer te noteren in Vlaanderen.

Kon dit rapport van het Opvolgpanel dan geen aanleiding zijn voor de Vlaamse regering om te gaan voor de korte keten, de ondersteuning van de kleinschaligere land- en tuinbouw, met het gebruik van begrotingsgeld om te zorgen dat deze landbouwers met liefde voor én natuur én milieu én klimaat een voldoende inkomen hebben, zonder dat de prijzen stijgen voor het volk? Slaan we dan niet veel vliegen in één klap?

Niet dus. Er is in de Vlaamse regering zelfs niet geklapt over dat rapport. Wellicht omdat het eerder een paar lobbyisten zou treffen. De aandeelhouders van KBC, de Boerenbond, MRBB, Avesta, de families Debaillie, Vanden Avenne, Claeys, … ze trekken al jaren aan het langste eind van het beleid en varen daar financieel wel bij. En de boeren zelf? Die blijven verweesd achter.

De aandeelhouders van KBC en de Boerenbond trekken al jaren aan het langste eind van het beleid.

Maar goed, het grondig advies van de experten heeft het blijkbaar niet gehaald. In het Vlaams klimaatplan staat dat de verdere daling van methaan en lachgas de grote uitdaging blijft en dat … de veestapel de grote drijvende factor was. Al snel werd echter meegegeven dat de oplossing hiervoor – het terugdringen van de veestapel – niet zou worden gevolgd, want (!) 'dan zouden we vlees moeten importeren'. Het is een uitleg die ik niet onmiddellijk snap, aangezien we op dit moment 1 miljoen ton varkens en runderen exporteren. Aan import zijn we dus nog niet direct toe.

Het terugdringen van de veestapel, en daar zal het schoentje wellicht wringen, betekent kiezen voor een ander economisch model. Eén waar meer kleine landbouwers met een degelijk inkomen zorgen voor de inlandse productie met veel aandacht voor milieu, natuur en klimaat. En ja, daar gaan dan jobs verloren. En ja, dat deel van onze export zal er onder lijden. Maar het feit dat die balans zelfs schijnbaar niet eens wordt doorgewogen, is niet meer van deze tijd.

Het terugdringen van de veestapel betekent kiezen voor een ander economisch model.

Ten slotte, is het een oplossing met grote milieu- en klimaatwinst, waarbij door een herschikking in de begroting een handvol welstellende mensen inleveren, honderden landbouwers beter worden en de brede bevolking niet moet betalen voor de klimaatverbetering. Komt dat tegen!

• column
• landbouw
• klimaat
• milieu