Op 7 september werd de Britse linkse activist Owen Jones bespuwd en beschimpt op de rally 'Stop the Coup'. Hij moest worden beschermd door een aantal omstaanders, die hem herkenden en een levend schild rond hem vormden tot de politie ter plaatse was. Owen Jones is journalist bij The Guardian, met een kleine 1 miljoen Twittervolgers. Hij is uitgesproken socialist, antifascist en het gezicht van de LGTB-gemeenschap. Vandaag kan Owen Jones nauwelijks nog zonder bescherming op straat komen. Eerder deze zomer werd hij, na een avondje stappen met zijn vrienden, bij het verlaten van de pub in elkaar geslagen door vier mannen die het duidelijk op hem gemunt hadden. Op sociale media circuleren beelden van een muurschildering op een boerderij ergens ten velde met het opschrift: Hang Owen Jones. Symptoom voor het Verenigd Koninkrijk vandaag. Land op drift, verscheurd door de Brexit en opgehitst door de tabloids.

In Vlaanderen is het nog niet zo erg gesteld met de Britse, letterlijke interpretatie van het politieke gevecht. Dat wordt hier nog min of meer beschaafd gevoerd; men kan hier nog relatief zorgeloos zijn boodschap verkondigen. Toch zien we ook bij ons steeds meer zorgelijke signalen. In maart 2018 verstoorde Schild & Vrienden een evenement van Vluchtelingenwerk Vlaanderen aan het Gravensteen in Gent en kwam het tot een handgemeen. Op 1 mei van datzelfde jaar braken leden van Schild & Vrienden binnen in het ABVV-hoofdkantoor op de Vrijdagmarkt in Gent en haalden er een vakbondsvlag neer.

De overwinning van Vlaams Belang heeft rechts-identitair Vlaanderen vandaag duidelijk nieuwe moed ingeblazen. De zomer van 2019 zal de geschiedenis ingaan als die waarin alle schroom werd afgeworpen. Zowel de Vlaams Belang Jongeren als de Facebook-groep Make Vlaenderen Great Again, gelinkt aan Schild & Vrienden, gedroegen zich steeds stoutmoediger. Triest hoogtepunt was de nachtelijke klopjacht van een aantal extreemrechtse jongeren op Anuna De Wever en haar vriendinnen op de festivalweide van Pukkelpop. Een jaar eerder was er ook al een incident op Pukkelpop met wellicht diezelfde groep jongeren toen ze 'Handjes kappen, de Congo is van ons' riepen en een aantal zwarte vrouwen belaagden.

Het is 2019 en haat werkt, zoveel is duidelijk. Ook in Vlaanderen. Bart De Wever ziet het als zijn historische taak om Vlaams Belang klein te krijgen. Dat is op 26 mei toch een tikkeltje tegengevallen. Misschien moet hij zijn taak eerder intern zoeken: zelf proberen te weerstaan aan de lokroep van het snelle succes van identiteitspolitiek. Dat lukt vooralsnog moeilijk. In zijn partij krijgen een aantal figuren vrij spel om op de extreemrechtse hondenfluitjes te blazen. Zelf heeft Bart De Wever zich nooit fors uitgesproken tegen Schild & Vrienden. Na het incident op Pukkelpop maakte Peter De Roover zich drukker over het verbod van de Vlaamse strijdvlag dan over het feit dat extreemrechtse jongeren fascistische slogans riepen. En Tom Van Grieken ging zelfs nog een stap verder door een jonge vrouw die op Pukkelpop een Vlaamse strijdvlag verbrandde te viseren en haar gebruikersnaam op Instagram vrij te geven. De vrouw in kwestie werd bedolven onder haatberichten. Het zijn stilaan Amerikaanse toestanden. Daar verspreidt president Donald Trump fake tweets over Democratisch Congreslid Ilhan Omar, als zou ze op de herdenkingsdag van 9/11 hebben staan dansen. Met talloze doodsbedreigingen tot gevolg. 'Send her back!' klinkt het ondertussen op elke Trump-rally.

Op sociale media is stilaan een rechtse, Vlaamse zuil ontstaan met agressieve stoottroepen. Ook dat is al langer bezig dan vandaag. In het voorjaar van 2017 stond Naomi Stocker, VUB-studente en Comac-lid, ongewild in het oog van de storm toen ze werd afgebeeld in een wansmakelijk cartoon van toenmalig ondervoorzitter Jong N-VA Dylan Vandersnickt. Na de verkiezingen van 26 mei lijkt de online intimidatie nog een versnelling hoger geschakeld. Deze zomer werd iedereen die zich kritisch uitliet over de Vlaamse Beweging doelwit van digitale raids. Zo werd een onschuldig bericht van VUB-socioloog Linus Vanhellemont na Pukkelpop ('Als dit Vlaanderen is, benoem ik mezelf liever als Nederlandstalige Belg') massaal gerapporteerd, waardoor hij een tijd lang van Facebook werd verbannen. Ook berichten van Kaoutar Oulichki, voorzitter van de Jongsocialisten, en linkse activisten Marc Van Ranst en Samira Atillah werden in een gecoördineerde actie gerapporteerd, met ook voor hen een tijdelijke ban tot gevolg.

Onschuldige pesterijen? Online intimidatie blijft zelden virtueel. Naomi Stocker werd niet alleen online bedreigd, er werd ook in haar kot ingebroken en haar deur werd beplakt met affiches. De intimidatie tegen linkse activisten wordt met de dag driester. Pukkelpop kon veel slechter afgelopen zijn dan de aanvallen met flessen urine.

Het is wachten op het eerste slachtoffer van extreemrechts geweld in Vlaanderen. Overdreven? Kijk opnieuw naar het Verenigd Koninkrijk. Op 16 juni 2016 werd Jo Cox er vermoord. De Labour-politica had zich in de aanloop naar het Brexit-referendum uitgesproken voor Remain en werd daarvoor vermoord door een man met extreemrechtse sympathieën die tegen het EU-lidmaatschap was. Er is maar één gek nodig die toeslaat. Van zulke gruwel blijft ons land gelukkig vooralsnog bespaard. Maar het lijkt slechts een kwestie van tijd voor het ook hier echt uit de hand loopt. Wie wordt de Vlaamse Owen Jones of, erger, Jo Cox?

Samenleving & Politiek, Jaargang 26, 2019, nr. 7 (september), pagina 2 tot 3

• edito
• online geweld
• Schild & Vrienden