De afgelopen vijf jaar hebben pijn gedaan. Er is diep gesneden. In de sociale voorzieningen in Vlaanderen. In ons culturele weefsel. Er is diep gesneden in onze samenleving. In het samenleven. En de gevolgen daarvan zijn overal merkbaar.

Overal in Vlaanderen lopen mensen tegen wachtlijsten aan. Bij de zoektocht naar een betaalbare woning. Bij de zoektocht naar zorg, voor zichzelf of voor geliefden. Wachten, op de bus die steeds vaker niet komt. Wachten, in een tentje voor de schoolpoort, voor een plaats op een stoel in de klas.

Maar terwijl zovelen moesten wachten, werden anderen voorgetrokken. Werden voor anderen economische missies georganiseerd, handelshuizen geopend. Werden anderen de hand boven het hoofd gehouden, zelfs wanneer de toekomst van onze planeet op het spel stond.

Terwijl voor die anderen de buidel werd geopend, groeiden de rekeningen voor de gewone Vlaming. Terwijl die anderen overgesubsidieerde zonneparken hebben neergepoot, groeiden voor de werkende mensen de facturen. Boven het hoofd, soms. Nog was er zo veel rijkdom en nooit groeiden zo veel kinderen op in armoede als vandaag.

Er is diep gesneden. Zo diep dat de samenleving werd gespleten. Want wie schaarste organiseert, organiseert concurrentie. En wie mensen tegen elkaar op laat concurreren, strooit de vruchtbare aarde waarop extremisten kunnen groeien. Wie uitsluiting bovendien ontkent, in plaats van ze aan te pakken, hoeft niet versteld te staan dat extreemrechts opkomt.

We staan voor een grote opdracht. We staan voor de opdracht om waar gesneden is, opnieuw samen te brengen. Om te zorgen voor vooruitgang voor wie hier opgroeit en samenleeft. Om te zorgen dat de welvaart terugkomt naar zij die haar maken: de werkende mensen. Om te zorgen dat de planeet waarop we leven, zonder dewelke elke welvaart onmogelijk zou zijn, gerespecteerd en beschermd wordt.

We staan voor de opdracht om voor rechtvaardigheid te zorgen en de verstikkende ratrace onder elkaar te stoppen. We staan voor de opdracht om opnieuw samen te werken. Met elkaar, wat onze achtergrond ook is. Met de mensen in de rest van het land, welke taal ze ook spreken. Omdat we samen sterker staan. Omdat we deze opdracht enkel samen aankunnen. Want we kunnen dit aan. Samen geraken we vooruit.

Vooruit, om iedereen een betaalbaar dak boven het hoofd te bieden. Een warm nest om van te vertrekken en op terug te kunnen vallen. Daarvoor is een kentering nodig. Een andere kijk op de huurmarkt en andere visie op sociaal wonen. Niet een Far West zonder sheriff, maar toezicht op kwaliteit en prijzen. Niet dat oude, vermolmde idee van doorschuifwoningen voor wie anders in de goot belandt. Maar het streven naar een moderne sociale huisvesting met een ruim aanbod.

Vooruit, om de rekeningen en facturen aan te pakken. Om onze gezinnen weer ruimte te geven. Te beginnen waar we onmiddellijk effect kunnen sorteren. Bij de energiefactuur, die voor het grootste deel uitgerekend niet uit energie bestaat. Zodat gewone gezinnen niet langer betalen voor de woekerwinsten van wie al veel heeft.

Vooruit, waar het voor iedereen begint. Naar scholen die de kloof die dwars door onze samenleving loopt dichten in plaats van ze te verdiepen. Een onderwijs dat iedereen laat schitteren. Iedereen, zonder onderscheid. Schitteren, zodat alle talenten kunnen openbloeien. Daar kunnen we toch geen seconde voor verspillen?

Onze longen staan in brand. In Brazilië en Bolivia. In Congo en Angola. We kunnen blijven doen alsof Zuid-Amerika en Afrika ver van Vlaanderen liggen. Maar de wereld is een dorp en de gevolgen kloppen ook hier aan de deur. Na jaren van onszelf op de borst te kloppen om ver achter te lopen op wat nodig is, is het tijd voor actie.

Ambitie is pas mogelijk als we verantwoordelijken aanspreken op hun verantwoordelijkheid en als wie moeilijk mee kan vooruit geholpen wordt. Ambitie is nooit vrijblijvend. En de markt is bitter weinig ambitieus als het niet op centen verdienen aankomt. Bindende normen voor grote vervuilers zijn daarom essentieel om de curves om te buigen in de richting van een leefbare toekomst.

Een ambitieus klimaatbeleid is niet los te denken van een sociaal rechtvaardig klimaatbeleid. Want ambitie is pas mogelijk als iedereen mee is. Als iedereen mee kan. Als we het voor iedereen mogelijk maken om ambitie te tonen. Laat ons mensen ondersteunen om huizen te isoleren en hernieuwbare energie op te wekken. Laat ons het openbaar vervoer van de 21e eeuw eindelijk uitvinden. Gratis bestaat wel.

Laat ons bouwen op rechtvaardigheid en solidariteit. Want als sterke schouders zware lasten dragen, hoeft niemand overladen te worden. Hoeven we nooit te aanvaarden dat mensen worden opgedeeld in eerste- en tweederangsburgers.

Laat ons samen naar boven kijken en laat ons nooit schoppen naar zij die het moeilijk hebben. Het zal ons nooit verder brengen om neer te kijken om mensen die honger en oorlog ontvlucht zijn. Laat ons elkaar leren kennen en leren hoeveel we gemeen hebben.

Om vooruit te geraken, kunnen we beter verbinden dan verdelen. Bruggen brengen ons verder dan muren. Bruggen tussen Vlamingen onderling, met roots in Vlaanderen en daarbuiten. Bruggen tussen Vlamingen, Brusselaars en Walen. Bruggen met de mensen en culturen rondom ons. Bruggen met fundamenten in onze gedeelde identiteit van mensen die samen de welvaart maken.

Samenleving & Politiek, Jaargang 26, 2019, nr. 7 (september), pagina 58 tot 59

• Septemberverklaring
• PvdA