Beste staatssecretaris voor de Bestrijding van Sociale fraude, Privacy en Noordzee,
Mijnheer de Backer,
Beste Philippe,
Als Oostendenaar ligt de Noordzee mij na aan het hart, maar het is in uw hoedanigheid van staatssecretaris voor de Bestrijding van Sociale fraude dat ik u schrijf. Ik maak me zorgen, grote zorgen. We zijn dan wel van verschillende partijen, maar de opdracht om de mensen opnieuw voluit te doen geloven in de kracht van onze welvaartsstaat en de onmetelijke voordelen ervan is een gedeelde opdracht. En als een systeem die kracht ondermijnt en de eerlijkheid aantast, dan moeten we optreden. Meer nog: als mensen verliezen en daardoor afhaken, dan moeten we hard optreden.
Dat is precies wat met sociale dumping aan de hand is. Als je je job kwijt bent omdat je werkgever - die een correct loon betaalt en netjes bijdraagt aan onze sociale zekerheid, zoals de wet voorschrijft - weggeconcurreerd wordt omdat malafide bedrijven dat niet doen, dan verlies je je geloof. Dan haak je af en dan wil je beschermen wat je nog hebt. Dat is gewoon menselijk. Met alle gevolgen van dien. Dat populisme, de neiging om terug te plooien en vooral te beschermen wat je hebt ten nadele van anderen, is dan een democratisch (en dus juist) antwoord op een gevoel van oneerlijkheid dat elke dag groter wordt.
Het principe van vrij verkeer van personen en diensten in de Europese Unie heeft het leven van miljoenen Europeanen verbeterd de afgelopen decennia. Maar zeg mij, Philippe, hoelang gaan we nog toelaten dat schimmige bedrijven hier Polen of Roemenen onder de prijs laten werken, vaak in mensonterende omstandigheden? Is dat dan vooruitgang? Hoelang gaan we nog dulden dat onze kmo’s kapot gaan aan de oneerlijke concurrentie van deze cowboys? In naam van de Europese vooruitgang verliezen mensen hier hun job en in naam van de Europese vooruitgang worden anderen - op zoek naar een beter leven - hier bij ons tewerkgesteld voor een appel en een ei. Massaal misbruik van het ‘vrij verkeer’-principe ondermijnt het geloof in en de kracht van onze welvaartsstaat. Reden te meer om er met man en macht tegen te strijden. Waarom doet u dan precies het omgekeerde?
\*\*\*
Met man en macht strijden tegen sociale dumping. Precies dat moeten we doen in het Europees parlement en binnen de organen van de EU zelf. En als de EU op de rem staat, is dat des te meer reden om in ons land het gaspedaal in te drukken en zelf het voortouw te nemen. Hoe moeilijk dat ook is in een geglobaliseerde economie, toch is het dát wat we met de vorige regering deden. Midden 2014 stelden we een 55-koppig multidisciplinair team samen dat de strijd tegen sociale dumping efficiënter moest doen verlopen. Die ingreep liet toe het netwerk verder uit te bouwen, knowhow en expertise sneller uit te wisselen, informatie en data efficiënt te delen, internationale contacten te leggen, en dat mensen met dezelfde opdracht gewoon ook elkaar zagen. Het liet een ‘repressiever’ optreden toe tegen malafide koppelbazen die op bouwwerven Zuid-en Oost-Europese werknemers inzetten voor 3 euro per uur. Het team bestond uit sociale inspecteurs van de inspectiediensten van de FOD Werk en van de FOD Sociale Zekerheid, onder rechtstreekse controle en aansturing van de Sociale Inlichtingen- en Opsporingsdienst van de bevoegde staatssecretaris. Naast de samenwerking van die gespecialiseerde diensten konden inspectiediensten voortaan ook specifieke middelen inzetten, zoals de verzegeling van een werf, inbeslagname van materiaal, en de systematische toepassing van de hoofdelijke aansprakelijkheid van opdrachtgevers om hun sociale bijdragen te betalen en hun werknemers correcte lonen uit te betalen.
Met andere woorden, beste Philippe, met de oprichting van een gespecialiseerde cel tegen sociale dumping werd een belangrijk signaal uitgestuurd dat het ons menens was. De trend was gezet om onze sociale inspectie anders te laten werken, en vooral veel efficiënter om niet alleen cowboys af te schrikken, maar vooral om onze eerlijke werkgevers en zelfstandigen - en hun werknemers - te beschermen. Het maakte onze sociale inspecties succesvoller dan ooit. Onze schatkist (en dus onze samenleving) vaarde er wel bij. Ons land was tot voor kort een trendsetter.
\*\*\*
Dat we die strijd vandaag meer dan ooit nóg moeten opvoeren om het populistische discours - dat geen zoden aan de dijk brengt - te ontmijnen, begint stilaan ook in hogere EU-regionen door te dringen. Zo probeert Europees Commissaris Marianne Thyssen een draagvlak te creëren bij de andere lidstaten. Onder leiding van rapporteur Guillaume Balas is zelfs een zeer boeiende en stevige ontwerpresolutie over sociale dumping in de EU opgesteld. Een ontwerpresolutie waar het Europees parlement zich in de komende maanden over zal buigen. Al die acties bouwen precies voort op alle maatregelen die de Belgische regering heeft genomen in de vorige legislatuur. Er beweegt dus wat. De vraag is dan, Philippe, waarom jij uitgerekend nu dat schip stuurloos laat ronddobberen - en zelfs rechtsomkeer maakt - in plaats van verder koers te varen voor meer eerlijkheid?
Ik verklaar mij nader.
Eén: in juni vorig jaar hebben de sociale partners specifiek voor de bouwsector - behalve transport een van de meest kwetsbare sectoren die te lijden heeft onder het fenomeen van sociale dumping - een plan voor eerlijke concurrentie afgesloten. Daarin staan maar liefst 40 concrete maatregelen. Voor een meerderheid van die maatregelen volstond een eenvoudige aanpassing van de Belgische wet. We zijn nu anderhalf jaar later en weet u hoeveel maatregelen voor eerlijke concurrentie in de bouw daadwerkelijk werden omgezet, Philippe? 1. Welgeteld 1. Met name de verplichte aanwezigheidsregistratie op de werf. Meryame Kitir heeft al verschillende keren gevraagd waarom dat zo lang moet duren? Telkens weer vroeg ze, maatregel per maatregel, naar de reden. Tot vandaag kreeg ze geen antwoord.
Twee: waarom besliste u om de sociale inspectie, waar ik uitvoerig de voordelen van beschreven heb, op te doeken? Meer dan 300 van uw medewerkers - betrokken inspecteurs, maar ook magistraten - hebben op 3 september hun ongenoegen geuit tegen wat zij noemen ‘een wereldvreemde en onverantwoorde beslissing’? Die 300 medewerkers kregen zonder enige vorm van overleg te horen dat hun dienst ontmanteld wordt. ‘Op die manier wordt een transparante, moderne en efficiënte inspectiedienst - met veel expertise en een uitgebreid netwerk - die zware fraudefenomenen aanpakt, brutaal stopgezet’, zeggen ze in koor. Hebben ze het dan allemaal bij het verkeerde eind?
Drie: waarom laat u na de Belgische antimisbruikwet toe te passen en in de praktijk uit te voeren om sociale dumping te straffen? Met de vorige regering wilden we zo ons gerecht een flinke slag om de arm te geven, zelfs tegen de wil van Europa in. Want als er cowboys zijn die onze kmo’s kapotmaken en jobs vernietigen, dan hebben we gewoon de plicht om het voortouw te nemen.
\*\*\*
Transparant, onafhankelijk en efficiënt. De drie sleutelwoorden om van de strijd tegen sociale dumping écht een succes te maken, lijken vandaag helaas een vage herinnering. Net nu de maatschappelijke consensus groeit om sociale fraude in Europa écht aan te pakken, stuurt u als staatssecretaris totaal verkeerde signalen uit. Door niet te doen wat u zou moeten doen. Of door te doen wat absoluut niet hoeft.
De strijd tegen sociale fraude leverde vorig jaar 175 miljoen euro op, een record. Ruim 10 jaar geleden - in 2005 - was de opbrengst nog 60 miljoen euro. Zo’n 53 miljoen werd opgehaald uit de strijd tegen sociale dumping. Voor zulke opbrengst in de toekomst moeten we nu vrezen, nu u en uw regering een reorganisatie plannen. Dat zeg niet ík, maar de inspectiediensten zelf.
U zegt dan wel te handelen in naam van de efficiëntie, maar u moet me eens uitleggen hoe een uitstekend werkende dienst nóg efficiënter kan werken als hij ontmanteld wordt? Waarom besliste u om de jarenlange internationale expertise én dat zorgvuldig internationaal opgebouwde netwerk net nu uit te kleden? Waarom brengt u haar onafhankelijke werking in het gedrang? Want dat is wat u doet door de sociale inspectie onder te brengen onder een zogenoemde parastatale (in dit geval de RSZ). Behalve dat sociale dumping geen kernopdracht is van zo’n parastatale betekent dat ook een andere structuur, een andere baas en andere wetten.
Waarom kiest u voor inefficiënt, afhankelijk en niet transparant? Waarom trekt u de stekker uit een geoliede machine in plaats van nog een versnelling hoger te schakelen door sociale dumpingpraktijken nog strenger te bestraffen dan vandaag het geval is, met een apart en coherent hoofdstuk in het sociaal strafwetboek? Met straffen die écht afschrikken en een ontradend effect hebben. Waarom kiest u er resoluut voor om tijd te verliezen, tijd die we niet hebben op een moment dat onze kmo’s kreunen onder de oneerlijke concurrentie en mensen daardoor hun job verliezen? Om niet te spreken van de miljarden die we zo mislopen om de gemeenschappelijke rekening van onze samenleving te vullen.
Beste Philippe, een staatssecretaris die bevoegd is voor de strijd tegen fraude moet fraude bestrijden, niet de mensen die fraude opsporen. Tenzij uw opdracht in de schoot van deze regering is om de strijd tegen sociale dumping en andere vormen van sociale fraude van de kaart te vegen. Dan doet u uw job uitstekend.
Met vriendelijke groeten,
John Crombez
Voorzitter sp.a en voormalig staatssecretaris voor Fraudebestrijding
Brieven aan Michel I - federale regering - sociale fraude
Samenleving & Politiek, Jaargang 24, 2017, nr. 1 (januari), pagina 45 tot 48
HALFWEG MICHEL I
Abonneer je op Samenleving & Politiek
Het magazine verschijnt 10 keer per jaar; niet in juli en augustus.
Proefnummer? Factuur? Contacteer ons via
info@sampol.be
of op 09 267 35 31.
Het abonnementsgeld gaat jaarlijks automatisch van je rekening. Het abonnement kan je op elk moment opzeggen. Lees de
Algemene voorwaarden.
Je betaalt liever via overschrijving?
Abonneren kan ook uit het buitenland.
*Ontdek onze SamPol draagtas.