De oorlog komt, na acht jaar, op een kritiek punt. De relaties van het Westen met het Midden-Oosten en bij uitbreiding de hele moslimwereld werden aangetast. Bovendien is door de grootste economische crisis sinds 1929 de mondiale context ook grondig gewijzigd. Het is hoog tijd om na te denken over de tot nu toe gevolgde strategie.
In 2004 gaf ik in de Kamer mee mijn stem voor de Belgische deelname aan deze oorlog. Nog toen sp.a in de regering zat, pleitten wij evenwel al voor een andere strategie met meer civiele dan militaire input. De regering Leterme koos voor de omgekeerde weg: een verdubbeling van de Belgische militaire inzet in vergelijking met 2007. Pieter De Crem liet Washington in het verleden al weten dat hij voor de verlenging is van de Belgische militaire bijdrage.

NEGEN CRUCIALE VRAGEN DIE NIET IN AFWEGING ZIJN GENOMEN

1. Is de oorspronkelijke doelstelling van de oorlog bereikt?

Deze oorlog kwam er als een daad van zelfverdediging na de aanslag van 11 september 2001 op de Twin Towers in New York. Al Qaeda was vijand nummer 1 in de war on terror. Het opereerde vanuit Afghanistan en bijgevolg werd dit land binnengevallen met als prioriteit Osama Bin Laden en Talibanleider Mullah Omar te vatten of te doden en Al Qaeda uit te schakelen. Doelstelling niet gehaald dus! Acht jaar later zijn Bin Laden en Omar nog steeds niet gevat. Al Qaeda is verder uitgezwermd naar Pakistan en een tiental andere landen als Somalië en Jemen zoals recent nog bleek.

2. De oorlog dient toch niet enkel om Al Qaeda te bestrijden?

Werden de oorspronkelijke doelen manifest niet gehaald, voorstanders van de militaire operatie vonden meteen een hele reeks nieuwe redenen om toch in Afghanistan te blijven. We zouden de Taliban verdrijven, Afghanistan democratie en goed bestuur bijbrengen, de vrouwenrechten versterken en de opiumproductie bestrijden. Stuk voor stuk behartenswaardige doelstellingen, helaas werden ook die niet gehaald. Opperbevelhebber Mc Chrystal meent dat de Taliban sterker staat dan ooit. De regering Karzai, mee door de westerse troepen in het zadel gehouden na manifest frauduleuze verkiezingen, behoort tot de meest corrupte regimes ter wereld. Afghanistan is geen democratie, maar een kleptocratie. Zie wat voormalig VN-topman en VS-diplomaat Galbraith gezegd heeft over de nieuwe regering van Karzai. Het Westen kijkt ook de andere kant op als Kaboel wetten stemt die een man toelaat om zijn vrouw uit te hongeren als ze hem seks weigert. En kwam voor 2000 ongeveer 10% van de opium uit Afghanistan, vandaag levert het land meer dan 90% van de wereldproductie. De oorlog faalt dus over de gehele lijn.

3. Komt onze aanwezigheid in Afghanistan ook onze veiligheid in Europa ten goede?

Integendeel. De terreurdreiging in Europa is alleen maar toegenomen door de oorlog. We weten inmiddels dat terroristische groepen geen nood hebben aan een territoriaal gebonden steunpunt. De plegers van de aanslag op de Twin Towers planden hun aanslag in Hamburg en leerden vliegen in scholen in de VS zelf. De verijdelde aanslagen in Barcelona en Londen werden gepland door mensen die geen enkele band met Afghanistan hadden. Wel bleken het jonge, veelal goed opgeleide ‘home grown’ moslims te zijn, die juist onder invloed van de oorlogen in Irak en Afghanistan geradicaliseerd waren.
Dat er aanslagen in Europa werden verijdeld, heeft niets met onze aanwezigheid in Afghanistan maar alles met het uitstekende politie- en inlichtingenwerk te maken. Het geld dat we kunnen uitsparen door onze troepen terug te trekken, kunnen we dus vele malen efficiënter investeren in nog betere politie- en veiligheidsdiensten. Het zal zorgen voor minder olie op het islamvuur en meer veiligheid thuis.

4. We doen het toch voor de Afghanen?

Minister De Crem houdt, na elk bezoek aan Afghanistan, het parlement graag voor dat het met de Afghanen alleen maar beter gaat door onze interventie. Blijkbaar bezocht hij een ander land dan Oxfam dat recent het rapport The Cost of War afleverde. Daaruit blijkt dat vrouwen en kinderen de eerste en grootste slachtoffers van deze oorlog blijven. Ook Unicef ziet een ander Afghanistan dan De Crem: het land heeft het hoogste kindersterftecijfer in de wereld, 70% van de bevolking heeft geen toegang tot drinkbaar water en 43% van grondgebied is niet toegankelijk voor hulpagentschappen zodat er geen vaccinaties tegen polio en levensgevaarlijke mazelen kunnen worden gegeven.

5. Kan dat geld niet beter worden besteed?

Betrouwbare cijfers voor de VS spreken van een jaarlijkse kost van 65 à 70 miljard dollar. Dat gaat oplopen tot 100 miljard dollar als de VS hun aantal militairen tot 100.000 en ook de 40 andere leden van de Coalitie hun aandeel verhogen. Deze kostprijs is evenveel als alle hulp van alle rijke landen voor alle ontwikkelingslanden samen! Zoveel geld voor een dergelijk pover resultaat.
In de Belgische begroting voor 2010 is een bruto-uitgave 109 miljoen euro (of 4,360 miljard Bfr) voorzien. En dat bedrag is volgens Stafchef Delcour nog te laag geschat door minister De Crem. Hoe verantwoord is het bovendien om in budgettair krappe tijden in 2011 nog eens 109 miljoen euro te spenderen aan een uitzichtloze oorlog?

6. Is een groter Afghaans leger de oplossing?

Minister De Crem gelooft heilig in het plan van de Westerse Coalitie om een 400.000 man sterke Afghaanse veiligheidsmacht op te richten. Als het aan hem ligt, steken we binnenkort nog een versnelling hoger om dat leger mee te helpen uitbreiden. Maar als de goed getrainde en uitgeruste westerse legers de Taliban al niet kunnen verslaan, waarom zou het nieuwe Afghaanse leger dat dan wel kunnen? De VS heeft 15 miljard dollar geïnvesteerd in de training van het Afghaanse leger. Desondanks blijft desertie dé plaag en betrouwbaarheid laag. Zie maar de Afghaanse officier die zich recent opblies in een zwaar bewaakt kamp en acht CIA-stafmedewerkers mee de dood insleurde. Het is geld- en tijdverlies om een Pasjtoen te leren vechten tegen een andere Pasjtoen of een Tadzjiek tegen een Taliban. Wie kan bovendien nog rustig slapen bij de gedachte dat een schurkenregering als die van Karzai over een veiligheidsmacht van 400.000 man zou beschikken? Wie gaat dat leger ook betalen? De 150.000 troepen vandaag kosten jaarlijks al 3,5 miljard dollar, een vijfvoud van alle Afghaanse inkomsten. Bovendien is de kans reëel dat, zodra het Westen zich terugtrekt, een dergelijk goed getraind en uitgerust leger binnen de kortste keren uiteenvalt volgens clan- en bendelijnen die de regio alleen maar nog onveiliger zullen maken.

7. Na Afghanistan Pakistan en dan Jemen en Somalië?

Tot voor kort vormde islamfundamentalisme nooit een ernstige bedreiging in grensland Pakistan. Maar acties van het VS-leger in het kader van Operation Enduring Freedom in de grensgebieden met Afghanistan en de zeer visibele druk op de Pakistaanse politici (wat hen in de ogen van vele Pakistani tot VS-lakeien maakt) hebben tot een aantasting van de geloofwaardigheid van de regering geleid. Onder zware Amerikaanse druk is het Pakistaanse leger recent gestart met een offensief tegen Al Qaeda en de Taliban in de stammengebieden op de grens met Afghanistan. Al Qaeda en radicale Taliban slaan terug met aanslagen in heel Pakistan en volgens waarnemers staat het land aan de rand van een totale burgeroorlog. Het kan geen toeval zijn dat de laatste al dan niet verijdelde aanslagen in India en het Westen gepleegd werden door terroristen die duidelijke banden hadden met Pakistan. Na Afghanistan dreigt de kernmacht Pakistan gedestabiliseerd te worden. Als ‘de bom’ in Pakistan barst, zijn de gevolgen voor de hele wereld niet te overzien. Van een kolossale collateral damage gesproken!
En het blijft niet beperkt tot Pakistan. Nu zoals te verwachten was Al Qaeda, via Pakistan, verhuisd is naar het Arabisch schiereiland hebben recent de VS en het VK militairen gestuurd naar Jemen en aangedrongen op militaire versterkingen voor Somalië. Waar gaat die war on terror stoppen?

8. Is oorlog voeren wel het beste antwoord?

Antwoord: neen. Tot die conclusie kwam recent het Amerikaanse onderzoeksinstituut Rand Corporation dat een zeer uitgebreid onderzoek deed naar 648 terroristische groepen die tussen 1968 en 2006 actief waren. 43% van die organisaties verdwenen van het toneel dankzij het opstarten van politieke processen. 40% werd onschadelijk gemaakt via goed functionerende politie- en veiligheidsdiensten, slechts 7% werd militair verslagen in een oorlog. Rand Corporation besluit dat ‘in de meeste gevallen militaire vuurkracht niét het gepaste antwoord is’. Het bewijs lijkt ons na acht jaar war on terror ook in Afghanistan geleverd.

9. Is het geen tijd voor een eigen Europees buitenlands en veiligheidsbeleid?

Waarop wacht België om in Europa aan te dringen op een eigen buitenlands en veiligheidsbeleid? Van een partij die net de eerste president van Europa heeft geleverd, mag toch enige politieke moed verwacht worden?
Hoe langer ik erover nadenk hoe meer ik ervan overtuigd raak dat de interventies in Afghanistan en nadien in Irak het uitvloeisel zijn van hetzelfde desastreuze buitenlands beleid van Bush en de neoconservatieven rondom hem. Het opgeëiste recht op een pre-emptive strike en het voortdurend schuiven met de redenen voor de oorlog (van zelfverdediging tegen terroristen en niet-aanwezige massavernietigingswapens naar humanitaire redenen en recht op afdwingen van een regimewissel tot laatst, met Obama, het afkondigen van de ‘rechtvaardige oorlog’ in Afghanistan) zijn voor mij bewijzen van hegemonistische intenties van één supermacht die, wat ze ook moge kosten en hoe betwistbaar de wettelijkheid of de legitimiteit van de doelstellingen ook moge zijn, via oorlogen haar wil aan de wereld wil opleggen.
Als er uit de voorbije acht jaar één les te trekken is dan is het wel deze dat een militaire hypermacht niet langer in staat is om haar alleenheerschappij wereldwijd op te leggen. De komende jaren moet werk gemaakt worden van de invoering van een coöperatief, multipolair internationaal systeem waar geen plaats is voor unilaterale avonturen à la Afghanistan en Irak. Zeker de kleine maar ook de zich nog groot wanende EU-lidstaten zouden hun gewichtjes en gewichten in de schaal moeten werpen om de internationale instellingen als de VN, het internationaal recht en het International Strafgerechtshof te hervormen en versterken.

CONCLUSIE

Geachte heren ministers, er is een weg terug! Durf onder ogen zien dat de oorlog in Afghanistan gevoerd wordt onder valse en foute argumenten en dat het politiek stupide is om een dergelijk domme en ook dure oorlog te verlengen. Vijf minuten politieke moed volstaan om toe te geven dat de oorlog in Afghanistan mislukt is. Er is een alternatief voor de verlenging en verdieping van de oorlog! Je moet wel de wil en de moed hebben om de platgetreden paden te verlaten en de slaafse volgzaamheid op te geven.

De bezettende buitenlandse legers zijn volgens mij het probleem eerder dan de oplossing. Ik bepleit dan ook hun geleidelijke en overlegde terugtrekking als onderdeel van een in VN kader bedongen brede politieke regeling onderhandeld met alle belangrijke op het terrein aanwezige Afghaanse krachten, met inbegrip van gematigde Taliban en gegarandeerd door een groep van landen bestaande uit de buurlanden, India, de EU en de permanente leden van de Veiligheidsraad.

Tal van specialisten hebben reeds doorgedacht op een dergelijke piste en voorstellen uitgewerkt. Zo heeft Henry Kissinger een jaar geleden voorgesteld om te mikken op een multilateraal akkoord waarin tussen Afghanistan en alle hierboven vermelde landen volgende afspraken zouden worden gemaakt:
- Afghanistan wordt erkend als een permanent neutrale staat;
- Afghanistan zal zijn grondgebied nooit meer laten gebruiken voor terroristische activiteiten gericht tegen zijn buurlanden of de rest van de internationale gemeenschap;
- De buren en bijna-buren van Afghanistan zien af van elke inmenging in de Afghaanse binnenlandse politiek en engageren zich ertoe hun grondgebied niet te laten gebruiken voor acties tegen Afghanistan;
- Wederzijdse erkenning van de grens tussen Pakistan en Afghanistan;
- Waarborging van deze grens door alle verdragsluitende landen met inbegrip van een VN monitoring missie zo gewenst door Afghanistan;
- Terugtrekking van alle VS- en Navo-troepen van zodra bovenvermelde afspraken van kracht worden.
Henry Kissinger gelooft dat zo’n akkoord alle betrokken actoren iets waardevols zou geven.
Pakistan zou van Afghanistan bekomen dat de grens erkend wordt en garanties hebben dat India het Afghaanse grondgebied niet zou kunnen gebruiken om zijn volatiele grensgebieden te destabiliseren. India zou normale relaties kunnen uitbreiden met Afghanistan met inbegrip van directe handel en nauwe commerciële banden. Iran krijgt de garantie dat de internationale gemeenschap zijn legitieme belangen in Afghanistan erkent en de massale militaire VS aanwezigheid aan zijn oosterse grens niet permanent zal zijn. De VS en zijn Isaf-bondgenoten kunnen vertrekken en laten een Afghanistan achter in vrede binnen zijn grenzen en met de buurlanden.
En de grootste bevoordeelde zou Afghanistan zelf zijn. Er zou een einde komen aan de interne oorlog en de grensoverschrijdende infiltraties en aanvallen. Het land zou eindelijk kunnen beginnen met heropbouw ten bate van het in de voorbije decennia zo zwaar beproefde Afghaanse volk. Als ook maar een fractie van de aan de oorlog gespendeerde gelden terugkomt onder de vorm van civiele hulp zal het land met grote stappen vooruitgaan.

Mijnheer de Eerste Minister en heren ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie, is de Belgische regering de slaaf van de Verenigde Staten of hebben we de politieke moed om eigen keuzes te maken? Verlaat voor één keer het pad van de ‘ rustige vastheid ‘ en kies voor een alternatief voor de oorlog. Pak uw diplomatieke staf en ga op zoek naar bondgenoten. In de EU klinkt hoe langer hoe meer kritiek op de oorlog. Gebruik het Belgische voorzitterschap om een eigen politiek van de Unie te smeden. Weg met die foute en uitzichtloze oorlog en op zoek naar een multilateraal akkoord voor Afghanistan!

Dirk Van der Maelen
Kamerlid sp.a

Afghanistan - oorlog - terrorisme

Samenleving & Politiek, Jaargang 17, 2010, nr. 4 (april), pagina 58 tot 63

• Afghanistan
• oorlog
• terrorisme