Na de communicatieblunders in de eerste dagen, vroeg men aan (de mensen rond) Patrick Janssens om een rapport te schrijven dat antwoorden moest bieden op deze vragen. Los daarvan kwamen er vele en diverse reacties die elk naar een verklaring zochten van dit debacle. Maar dé oorzaak is niet zomaar te noemen. Een grondige analyse is absoluut nodig. Deze analyse zou best met de hele socialistische beweging gemaakt worden. We kunnen er ons toch niet bij neerleggen dat Vlaanderen nu eenmaal rechts is en socialisten geen belangrijke rol meer te spelen hebben in de samenleving?

De communicatieblunders

De sp.a, die de voorbije jaren veel geïnvesteerd heeft in alle mogelijke communicatiemiddelen, stuntelde in de eerste reactie op de verkiezingsnederlaag. Er werd duidelijk geen rekening gehouden met de desastreuze uitslag. Er was geen plan B. Dat er een oppositiekuur wordt aangekondigd, is begrijpbaar, maar dat de fractieleidster meteen wordt aangeduid en dat die met een uitgelekt kattebelletje bedankt voor de functie is ronduit stom. Dat de voorzitter de handdoek in de ring gooit, is ook te begrijpen, maar dat hij meteen zijn opvolgster aanduidt, is not done.

Deze communicatiefouten wijzen naar een dieperliggend probleem. Het democratisch gehalte van de sp.a-leiding was de voorbije jaren bijzonder laag. Men bleef in volle crisis met hetzelfde trio of kwartet de beslissingen nemen. Dit hoeft niet te betekenen dat de slinger de andere richting uit moet en dat alle macht naar de militanten moet gaan, maar talloze voorbeelden tonen aan dat het met de democratische werking van de sp.a slecht gesteld is. Een verstandig en effectief herstel van de democratische werking lijkt dan ook nodig.

Partij zoekt basis

De sp.a is, zoals nagenoeg alle politieke partijen, geëvolueerd van een partij naar een kiesvereniging. Het partijleven speelt zich alleen nog af tussen twee verkiezingen. Alles gebeurt in functie van de komende verkiezingen. Daardoor is er te weinig tijd en ruimte voor een stevig inhoudelijk debat. De opeenvolgende aangekondigde inhoudelijke vernieuwingen, de PRO van Stevaert, de nieuwe beginselverklaring van Vande Lanotte, het toekomstcongres, allemaal hebben ze moeten wijken voor een dringende verkiezingscampagne.
Het moet gezegd: de sp.a heeft nieuwe doelgroepen bereikt. De jonge, goed opgeleide stedeling vindt de sp.a sexy. Maar de sp.a heeft onderweg ook andere doelgroepen verloren. En dat los je niet op door terelfderure vakbondsdéléguées op de lijst te droppen. Trouwens, zijn ze op de lijst gekomen omdat ze arbeiders zijn of omdat ze vaak op televisie kwamen?
Kan en moet een partij niet verschillende doelgroepen kunnen bereiken? Ja. Maar dat gebeurt best met één samenhangend programma.

De Socialistische Gemeenschappelijke Actie

Sommigen beweren dat de verkiezingsnederlaag te wijten is aan het uit elkaar vallen van de Socialistische Gemeenschappelijke Actie (S.G.A.). Dat is wat kort door de bocht gaan. Natuurlijk zal de kater van het Generatiepact een rol hebben gespeeld, maar ik geloof niet dat daar de belangrijkste reden voor de nederlaag moet worden gezocht.
Moet de S.G.A. opnieuw gerestaureerd worden? Neen. Maar het vormen van een nieuw samenwerkingsverband van de organisaties van de socialistische beweging is wel dringend nodig. Dat daarbij alle takken van de beweging, de sp.a, het ABVV, de SM en de Coöperatieve beweging bereid moeten zijn om de platgetreden paden te verlaten en om elkaar te respecteren in de verscheidenheid lijken me basisvoorwaarden. Het zou de sp.a weer aansluiting kunnen geven bij het Maatschappelijk Middenveld.

Het socialisme op het platteland

De sp.a deed het bij de voorbije gemeenteraadsverkiezingen traditioneel uitstekend in de centrumsteden. Maar de voorbije verkiezingen hebben nog eens aangetoond dat de sp.a vooral terrein verliest op het platteland. En Vlaanderen is nu eenmaal een regio met een groot aantal kleinere steden en gemeenten. De sp.a heeft de voorbije jaren geen visie ontwikkeld op het platteland. Erger nog, in veel regionale overlegorganen bleven ze weg. Ook daar wordt nu de tol voor betaald. Nochtans hebben veel militanten in kleine afdelingen, in vooral door CD&V gedomineerde streken, zich uitgesloofd om de sp.a een stem te geven. Vaak werden ze aan hun lot overgelaten. Als de sp.a aan de wederopbouw in Vlaanderen wil beginnen dan zal er een visie moeten komen op een lokaal en bovenlokaal beleid voor het platteland.

Een open dialoog

Om uit de crisis te geraken zal er veel en grondig moeten worden gediscussieerd. Ook dat zijn we verleerd. Ik ben er van overtuigd dat veel aanvaringen van de sp.a met het ABVV en de SM hadden kunnen worden vermeden met een stevig en open debat. Ook in de vakbond is er soms debatangst. Zeker als het om gevoelige thema’s gaat als de staatshervorming. Toch kan een goed debat ons ver vooruithelpen. Ik herinner me dat op een tweedaagse van het ABVV Bureau over de vergrijzing diverse punten bespreekbaar waren en dat in een open dialoog minstens het probleem werd erkend en er bereidheid was om oplossingen te zoeken. Toen de regering met een erg provocatieve nota voor de pinnen kwam, gingen de deuren dicht en was een ernstige dialoog uitgesloten.
Er zijn belangrijke maatschappelijke waarden die voor de hele socialistische beweging van groot belang zijn. In een alsmaar rechtser Vlaanderen zal het nodig zijn om de rangen te sluiten om voor deze waarden te vechten.

Samenleving en politiek

Sampol heeft de voorbije jaren getracht een inhoudelijke bijdrage te leveren voor de diverse maatschappelijke thema’s waarmee de socialistische beweging geconfronteerd wordt. We hebben ons daarbij vaak kritisch opgesteld ten aanzien van de sp.a, maar ook ten aanzien van andere socialistische organisaties. Door de financiële weerslag van de verkiezingsnederlaag zijn nu ook vele creatieve geesten van de sp.a verdwenen. Het gevaar is groot dat er wel een debat komt, maar dat dit debat onvoldoende gevoed wordt met inhoudelijk goed onderbouwde argumenten. Sampol wil, zeker nu het hard nodig is, een bijdrage leveren tot dit belangrijk debat. We beginnen ermee in dit nummer.

Mil Kooyman
Redactielid

edito - verkiezingen - sp.a

Samenleving & Politiek, Jaargang 14, 2007, nr. 7 (september), pagina 1 tot 2

• edito
• verkiezingen
• sp.a
• redactioneel