De Europese Gemeenschap, zo werd ons toch altijd voorgehouden, is een economisch samenwerkingsverband. Dat wordt iedereen onder zijn neus gewreven die voor een meer sociaal Europa opkomt. Kijk, dat ligt moeilijk, het is niet echt onze bevoegdheid. Dat contrasteert fel met de flair waarmee diezelfde Europese Gemeenschap - of althans toch haar Commissie - zich nu op het Hoger Onderwijs heeft geworpen en met hervormingsvoorstellen op de proppen komt die dat Hoger Onderwijs grondig zullen veranderen. Nu heeft Europa volstrekt geen enkele bevoegdheid inzake onderwijs, maar men heeft een achterpoortje gevonden om die hele materie toch naar zich toe te trekken, namelijk het concurrentievermogen van de uitgereikte diploma’s. En van concurrentie, daar weet de Europese Gemeenschap natuurlijk alles van. Het vrijmaken van de handel op wereldvlak zal ook het vrijmaken van de ‘markt der diploma’s’ met zich brengen. En om te verhinderen dat we overspoeld worden met Amerikaanse diploma’s - indien zich hier al geen Amerikaanse universiteiten zouden vestigen die op commerciële basis werken, 1 miljoen frank inschrijvingsgeld inclusief - is het maar best dat we ons voorbereiden…door zoveel als mogelijk het model van het Amerikaanse Hoger Onderwijs te imiteren. Niet dat ons Hoger Onderwijs slecht zou zijn, verre van daar, het is in heel wat opzichten zelfs beter en democratischer dan het Amerikaanse, maar Amerika is nu eenmaal normstellend. Wie de economische en de militaire macht heeft, die heeft het voor het zeggen. En Amerika is de enige supermacht.
Aldus is geschied. In twee verklaringen met ronkende namen - de Bologna- en de Sorbonne-Verklaringen - werden de krijtlijnen uitgetekend van hoe het nieuwe landschap van het Hoger Onderwijs er in Europa moet uitzien, bij voorkeur zo snel mogelijk. Vooreerst moeten we onze graden aanpassen aan het Amerikaanse systeem: Bachelor, Master en Advanced Master. Dat de nieuwe wereld deze archaïsche, middeleeuwse termen koos om haar nieuwe cultuur enige gestalte te geven doet er niet toe en het scheelde geen haar of men zou onze moderne noties van kandidaat en licentiaat zonder schroom hebben vertaald in Vrijgezel en Meester, als zou er hier nooit een vrouwelijke emancipatiegolf hebben plaatsgegrepen. De eerste graad - Bachelor - heeft in de Verenigde Staten een beroepsgerichte uitstroomoriëntering. Goed, dan zullen we dat ook wel proberen, al moeten hierdoor alle algemeen vormende vakken sneuvelen. Alsnog geven we wel nog de voorkeur aan een doorstroom-Bachelor, die voorbereidt op een Master-graad, maar als het moet, dan moet het maar en persen we alles in de Bachelor. Het middelbaar onderwijs kan dan meteen al beginnen met zevende, achtste en negende studiejaren in te richten. Kwestie van heel goed voorbereid te zijn.
Maar het gaat verder. De taal van de wetenschap, dat is al een tijdje zo, is het Engels. Dus moeten we onze studenten grondig vertrouwd maken met deze taal willen zij op de diploma-markt gelijkwaardig kunnen concurreren. Het gebruik van handboeken in het Engels wordt dus aangemoedigd. Het zijn tenslotte de beste op de markt. Maar waarom studenten niet ook laten meeprofiteren van Engelstalig onderwijs zodat zij het juiste taalbad krijgen voor hun toekomstige habitat? Ook dat zal worden gestimuleerd. Opleidingen die zich willen profileren als ‘Centers of Excellence’ doen er goed aan hun lessen en cursussen in het Engels aan te bieden, hoe schabouwelijk het Engels van de plaatselijke lesgevers ook moge zijn. De nog maar vijftig jaar geleden gewonnen strijd voor de vernederlandsing van het Hoger Onderwijs is er alweer aan voor de moeite. Waar we vroeger het Franstalig imperialisme hekelden, omarmen we het Engelstalige imperialisme zonder problemen…
Wie had gedacht dat Europa trots zou zijn op haar millennia oude cultuur is er dus aan voor de moeite. Dat uitgerekend de universiteiten van Bologna en Sorbonne, met een eeuwenoude traditie, werden uitgekozen om verklaringen af te leggen die er de uitverkoop van proclameren is puur cynisme. Als we de Europese Commissie volgen - en dat doen we altijd - dan is Europa niets meer dan een hoer, die zich prostitueert voor de almacht van een Big Brother, waarvan de aanmatigingen niet eens meer in vraag worden gesteld. Onderwijs een culturele aangelegenheid? Vergeet het maar. Onderwijs is big business, en zal in die richting gestroomlijnd worden. Eventueel vanaf de kinderkribbe.
Samenleving & Politiek, Jaargang 8, 2001, nr. 4 (april), pagina 49 tot 50
Abonneer je op Samenleving & Politiek
Het magazine verschijnt 10 keer per jaar; niet in juli en augustus.
Proefnummer? Factuur? Contacteer ons via
info@sampol.be
of op 09 267 35 31.
Het abonnementsgeld gaat jaarlijks automatisch van je rekening. Het abonnement kan je op elk moment opzeggen. Lees de
Algemene voorwaarden.
Je betaalt liever via overschrijving?
Abonneren kan ook uit het buitenland.
*Ontdek onze SamPol draagtas.