Het debat over arbeidsmigratie en de migratiestop in kaart
Patrick Loobuyck
Een uitgave van Academia Press Wetenschappelijke Uitgever
i.s.m. Stichting Gerrit Kreveld
ISBN: 90 382 0285 7
262 pagina's
uitgegeven in 2001
Migratie is een belangrijk item dat veel mensen rond de millenniumwisseling bezighoudt.
Veel publicaties, denkgroepen, politieke discussies en persberichten hebben op de een of andere manier met het thema te maken. Het is een complex onderwerp dat ook zeer veel consequenties heeft op andere maatschappelijke vlakken. Het is belangrijk, ondermeer naar de publieke opinie toe, dat men de migratie erkent en op adequate manier onder woorden brengt. Oorspronkelijk waren het vooral onderzoekers en enkele progressieve politici die het onderwerp thematiseerden en blijk gaven dat ze het fenomeen migratie aanvaardden, maar de attitude heeft zich nu al meer algemeen doorgezet. De realiteit dwingt om de migratie als blijvend te erkennen en het beleid en de reflectie over migratie daarop af te stemmen. Migratie is niet enkel een realiteit van het verleden waar we nu nog de gevolgen van kennen, maar ook een realiteit die ons nu en in de toekomst onverminderd zal blijven uitdagen.
Belangrijk en nieuw aan een deel van het debat is dat de discussie niet enkel gevoerd wordt vanuit de overvraagde asielprocedure of vanuit het discours van het Fort Europa en de migratiestop. Integendeel, er zijn stemmen te horen die pleiten om die migratiestop geleidelijk af te bouwen. In het eerste deel van het boek worden enkele argumentatielijnen voor en tegen de afbouw van de migratiestop geëxpliciteerd, geanalyseerd en besproken. De elementen die aan bod komen zijn de meest gehoorde argumenten in het debat over arbeidsmigratie zoals het zich nu voordoet: het ongenoegen ten aanzien van het ineffectieve huidige immigratiebeleid, de sociaaldemografische evoluties, de migratierealiteit, de globalisering en de internationalisering van de arbeidsmarkt. Als tegenargument wordt verwezen naar de factor brain drain, de werkloosheid en de lage participatiegraad onder de eigen bevolking en de vele (onvoorziene) gevolgen van migratie voor het gastland. Voor de duidelijkheid behandelen we de verschillende argumentatielijnen en invalshoeken afzonderlijk, het spreekt vanzelf dat verschillende teksten en voorstellen gebruik maken van verschillende argumentatielijnen die elkaar aanvullen, versterken of met elkaar in tegenspraak zijn.
Nadat in het eerste deel het waarom centraal stond, ligt in het tweede deel vooral denadruk op het hoe: op welke manier en op welk niveau kan er op een gerechtvaardigde en gecontroleerde manier een poort geopend worden om meer arbeidsmigratie te institutionaliseren? Vooraleer we bij die vraag stilstaan proberen we een zicht te krijgen op de feitelijke arbeidsmigratie in en naar Europa. Omdat er in de discussie over arbeidsmigratie dikwijls wordt verwezen naar de migratierealiteit in Australië, Canada en de VS laten we die migratiesystemen ook aan bod komen. Op het eind van het tweede deel verwoorden we enkele dilemma's waar zowel links als rechts mee worstel(d)en als het om migratie gaat. In de conclusie proberen we op basis van de gegevens die we verzameld hebben enkele krachtlijnen uit te zetten voor een realistisch en ruimer immigratiebeleid in de nabije toekomst.
Onderzoekers zijn lang niet meer de enigen die ballonnetjes oplaten over het afbouwen van de migratiestop, ook vanuit de politiek zijn al verschillende voorzetten gegeven om de discussie over arbeidsmigratie te voeren. Enkele politici en parlementairen positioneren zich voorzichtig maar vooralsnog zijn het vooral de werkgevers en enkele progressieven die aan de kar trekken en op die manier een 'ietwat vreemde coalitie' vormen. Het blijkt nog dikwijls dat men op maatschappelijk en politiek vlak niet goed met het onderwerp overweg kan. De discussies worden dikwijls ideologisch, polemisch en weinig wetenschappelijk gevoerd. Migratie is en blijft een delicaat onderwerp, maar juist daarom moet er plaats gemaakt worden voor sereen overleg en duidelijke communicatie op basis van objectieve gegevens. Het debat is eigenlijk nog maar weinig ten gronde gevoerd. We hopen alvast dat dit boek aan dit brede debat een bijdrage kan leveren.