De verkiezingsuitslag van 10 juni had tot gevolg dat Paars niet verder kon en dat er langs Vlaamse zijde een kartel met een zeer prominente communautaire agenda incontournable werd. Oranje-blauw stond voor velen in de sterren geschreven. Maar toen de roes van de overwinning was weggeëbd en na een paar maanden ‘politieke show’ zonder weerga, kwam de bittere vaststelling dat de oranje-blauwe formule de communautaire spanning niet kon beteugelen. Het feit dat deze formule geen tweederdemeerderheid had, speelde daarbij ook een belangrijke factor.
De sp.a had zich logischerwijs, gezien de - spijtig genoeg - electorale afstraffing, al op 11 juni duidelijk uitgesproken voor een oppositiekuur. De PS, de tweede grootste partij in Wallonië en Brussel, wachtte nog even af. Toen Yves Leterme fragmentarisch een aantal oranje-blauwe deelakkoorden sloot, waardoor het rechtse programma van deze in opbouw zijnde regering duidelijk werd, nam ook binnen de PS de zin toe om er in de oppositie hard tegenaan te gaan.

Vandaag is er echter geen Oranje-blauw meer. Er is een interim-regering aan de macht met een asymmetrische structuur en met (niet Leterme maar) Guy Verhofstadt als premier. Naast de liberale en christendemocratische familie neemt ook de PS deel aan deze regering. Helaas is dat zonder de sp.a. Voor het eerst in de Belgische geschiedenis neemt de socialistische familie niet als geheel deel aan de federale regering.
Dit is een trieste zaak. We zullen met heel wat wijsheid en politiek verstand met deze realiteit moeten omgaan. Als socialist, als half Waal half Vlaming en vanuit mijn ervaring als federaal Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid weet ik dat we elkaar nodig hebben om onze politieke agenda zo goed mogelijk uit te voeren. De onderhandelingen binnen een regering en de finale regeringsstandpunten zijn immers steeds het resultaat van machtsverhoudingen. De PS en sp.a hebben tijdens de paarse regeerperiode zeer sterk samengewerkt en tandems gevormd. Dit valt nu weg. Meer nog, het is nu de taak van de sp.a om oppositie te voeren tegen een regering waar ook PS in zit. Ook voor de socialistische vakbond en mutualiteit is dit trouwens een moeilijke situatie.

We moeten ons misschien eens de vraag stellen hoe het zover is kunnen komen? Het heeft echter niet alleen te maken met verminderde macht en verkiezingsnederlagen. Zo’n potentiële asymmetrie zit in onze Belgische federale structuur ingebakken. Het cynische is nu dat ze het eerst de socialistische familie te beurt valt.

Bij wijze van nieuwjaarswens en als remedie om zo’n, naar mijn mening, ongezonde asymmetrie in de toekomst bijna onmogelijk te maken, breek ik hier graag een lans voor de creatie van een federale kieskring. Dit instrument zal er voor zorgen dat de politieke partijen over de taalgrens meer rekening houden met de publieke opinie aan de andere kant, dat de politieke families meer structureel zullen samenwerken en dat eindelijk het democratische deficit wordt gestopt door kiezers de mogelijkheid te bieden federale ministers van de andere taalgroep voor hun beleid te belonen of af te straffen. Zo’n federale kieskring zal een meer ‘nationale lezing’ van de kiesresultaten tot gevolg hebben.

Ik ben ervan overtuigd dat de PS en de sp.a nog meer moeten samenwerken. Er moet nog meer gepraat worden. Niet alleen op niveau van politici, maar ook op niveau van studiediensten en medewerkers. Praten is de eerste stap om elkaar beter te begrijpen en om de vooroordelen weg te werken. Ik zal binnen de PS ervoor ijveren om de komende maanden de banden met de sp.a nog sterker aan te halen. Deze bizarre asymmetrische situatie mag ons niet uit elkaar spelen. We mogen onze politieke tegenstrevers dit cadeau niet schenken! Ik heb persoonlijk goede contacten met veel sp.a mensen en zal ze in 2008 stevig onderhouden.

Rudy Demotte
Minister-president Wallonië

federale kieskring

Samenleving & Politiek, Jaargang 15, 2008, nr. 1 (januari), pagina 11 tot 12

• nieuwjaarsbrief
• federale kieskring