In deze bijdrage geven we een stand van zaken van de huidige inspanningen om internationale belastingontwijking tegen te gaan en wijzen we op de beperkingen, met bijzondere aandacht voor de betekenis voor ontwikkelingslanden. Tegelijk vragen we ons af of de huidige internationale fiscale spelregels nog wel voldoen in een geglobaliseerde economie. Moeten we dat systeem niet fundamenteel herdenken? Wat kan daarvoor in de plaats komen?

BELGIË: FISCALE HEMEL OF HEL?

Of België daadwerkelijk een fiscale hel is voor wie leeft van arbeid en een hemel voor wie leeft van kapitaalinkomsten, zoals een populaire boutade wil, laten we in het midden. Zeker lijkt wel dat België een fiscale hemel is voor multinationals en een hel voor KMO’s. In principe betalen ondernemingen 33,99% belastingen op hun winst. Via heel wat ‘fiscale niches’ wordt dat tarief verlaagd tot 17%.¹ Voor ondernemingen met meer dan 1000 werknemers - in de meeste gevallen zijn dat multinationals - zakt het werkelijk tarief in de vennootschapsbelasting zelfs tot 4%.²

Luxleaks maakte de impact duidelijk van één specifieke ‘fiscale niche’: de zogenaamde ‘rulings’ of deals die de fiscus achter gesloten deuren afsluit met bedrijven over hun belastingfactuur. Dergelijke rulings blijven niet beperkt tot ministaatjes met een reputatie inzake financiële transparantie en erg gunstige tarieven voor bedrijf- en kapitaalwinsten. Ook België laat zich niet onbetuigd wanneer het aankomt op het aantrekken van multinationals via dergelijke rulings vanuit de overtuiging dat een kleine, open economie gebaat is bij een profilering als fiscale oase.³

De rulings zijn slechts één snoepje uit de fiscale snoepdoos die België aantrekkelijk moet maken voor multinationale ondernemingen. De bekendste zijn verder de notionele interestaftrek, die bedrijven toelaat een fictieve rente op het eigen vermogen in mindering te brengen van de belastbare winst, de aftrek voor octrooi-inkomsten en de definitief belaste inkomsten. Fiscaal snoepgoed wordt trouwens overal in Europa aan de man gebracht. Zo is Nederland - ’s werelds 16^de economie gekeken naar het nominaal volume van het BBP - de grootste bron van directe buitenlandse investeringen wereldwijd.

Volgens het Nederlandse Centraal Planbureau komt dat o.a. door het dichte netwerk van bilaterale belastingverdragen ‘met de daarin gunstige bronbelastingen op dividend, rente en royalty’s’.⁵ Berucht is de nagenoeg volledige belastingvrijstelling voor inkomsten uit intellectuele eigendommen die geparkeerd worden bij zogenaamde Nederlandse ‘postbusbedrijven’. Dat maakt dat popsterren als U2, David Bowie en de Rolling Stones, maar ook multinationals als Starbucks of Walmart al jaren hun royalties onbelast door Nederland laten stromen en weinig tot geen belasting betalen in de landen waar ze werkelijke inkomsten (en dus winsten) realiseren. Als een bedrijf het enigszins slim aanpakt kan het de effectieve aanslagvoet beperkten tot 3,5% (Zwitserland), 3% (Luxemburg), 2,5% (Ierland) en zelfs 0% in Singapore.⁶

ONAANGEPAST FISCAAL SYSTEEM

Niet alleen de fiscale concurrentie tussen landen verklaart de afkalving van de belastbare basis en de onrechtvaardige verdeling van lasten tussen multinationals en ondernemingen die lokaal actief zijn. De globalisering maakt dat het voor grote bedrijven steeds makkelijker wordt om winsten te verschuiven naar landen met lage (effectieve) belastingen. Het internationale belastingsysteem is niet aangepast aan de globalisering en de manier waarop multinationals vandaag werken.

Omdat bedrijfswinst deels voortvloeit uit voorzieningen die met publieke middelen worden gefinancierd - zoals wegen, onderwijs of gezondheidszorg - heeft de overheid die zorgde voor die publieke diensten het recht de winst te belasten. Daarbij geldt het principe dat eenzelfde grondslag slechts één keer belast wordt. Omdat bedrijven in steeds meer landen actief zijn, moesten regels bedacht worden om winsten aan verschillende landen toe te wijzen. Daarbij wordt het ‘arm’s length principe’ toegepast.

Dat principe schrijft voor dat internationale ondernemingen hun belastbare winst berekenen alsof de verschillende onderdelen van de groep niets met elkaar te maken hebben. Stel je voor dat een Belgische brouwgroep een vestiging heeft in Polen. De Belgische moeder importeert bier uit Polen en verkoopt dat in België. De Belgische moeder en de Poolse dochter moeten hun winsten berekenen alsof ze niets met elkaar te maken hebben en het bier aan marktprijzen hebben verkocht en aangekocht. Dat systeem leidt tot heel wat misbruik met zogenaamde ‘verrekenprijzen’ of ‘transfer pricing’. Door ‘verrekenprijzen’ te manipuleren, kunnen bedrijven winsten verschuiven naar landen die weinig tot niet belast worden.

Naast het manipuleren van verrekenprijzen bestaan nog andere manieren waarop multinationals hun belastingfactuur ‘optimaliseren’. Zo maakt het toekennen van leningen aan dochterondernemingen het mogelijk winsten door te sluizen via interestaflossingen. Ook door gebruik te maken van immateriële activa zoals auteursrechten, octrooien en patenten kunnen winsten worden weggesluisd naar fiscaal gunstige regimes zoals in het voorbeeld van bedrijven als Starbucks of popgroepen als U2. Een laatste manier is het omzeilen van de status van ‘permanente vestiging’ via vertegenwoordigers op commissie. Vaak zijn immers enkel volwaardige ‘permanente’ entiteiten belastbaar.

Het inzetten van fiscaliteit als wapen in de strijd om investeringen aan te trekken, gekoppeld aan de mogelijkheid voor multinationals om gaten in het systeem te misbruiken om de belastingfactuur in te perken, leidde tot een systematische daling van de vennootschapsbelasting in de meeste OESO-landen, zoals Grafiek 1 aantoont. Eenzelfde evolutie zien we trouwens ook voor lage en midden inkomenslanden.⁷

Grafiek 1. Tarieven in de vennootschapsbelasting in een aantal OESO-landen.

EEN GLOBAAL PROBLEEM

In 2008 schatte de Britse ngo Christian Aid het inkomstenverlies voor ontwikkelingslanden als gevolg van de winstmanipulatie door multinationals op 160 miljard dollar per jaar.⁸ Dat bedrag steekt schril af tegen de 120 miljard dollar die volgens de OESO nodig is om de Millenniumdoelstellingen op vlak van armoede- en hongerbestrijding, universeel basisonderwijs en gezondheidszorg te realiseren.⁹ Belastingontwijking kost ontwikkelingslanden een veelvoud aan wat ze ontvangen aan hulp. Volgens de Amerikaanse denktank Global Financial Integrity ontsnapte de laatste drie decennia tussen 1200 en 1400 miljard dollar op onrechtmatige wijze, het grote merendeel als gevolg van belastingontwijking. Dat is evenveel als het huidige Afrikaanse BBP.¹⁰ Ter vergelijking: landen getroffen door het ebolavirus zoals Sierra Leone verliezen meer door belastingontwijking dan ze kunnen investeren in gezondheidszorg.

De Verenigde Naties ziet belastingontwijking de laatste jaren ook als een mensenrechtenprobleem. Bijzonder VN-rapporteur voor mensenrechten en extreme armoede, Magdalena Sepulveda, stelt dat belastingparadijzen ‘de mogelijkheden van staten om voldoende middelen te mobiliseren om economische, sociale en culturele rechten te realiseren rechtstreeks ondermijnen’.¹¹ Recent waarschuwde ook het IMF voor de gevolgen van fiscale regimes in één land op de fiscale armslag van andere landen. Dergelijke ‘spill-overs’ bestaan wel degelijk, zijn groter dan gedacht en treffen vooral ontwikkelingslanden.¹² 

Ook de G20 erkennen de laatste jaren dat belastingontwijking een probleem is van ontwikkelingslanden. Tijdens de top van Sint Petersburg in 2013 onderstreepten de leiders van de machtigste economieën ter wereld dat ‘ontwikkelingslanden de vruchten moeten plukken van de voordelen van de fiscale agenda van de G20’.¹³ Binnen de G20 werd de Development Working Group, een werkgroep met de opdracht economische ontwikkeling te stimuleren, gevraagd de betrokkenheid van ontwikkelingslanden in die agenda te versterken.

EEN INTERNATIONALE AANPAK BINNEN DE G20

Bovenstaande toont duidelijk aan dat we met een globaal probleem geconfronteerd worden. Op dat niveau moet dan ook naar oplossingen worden gezocht. Momenteel heeft vooral de G20 en de OESO het laken naar zich toe getrokken. Het belangrijkste project is zonder twijfel het BEPS-plan (Base Erosion and Profit Shifting). Dat plan, dat eind 2015 afgerond moet zijn, omvat 15 acties die in drie clusters kunnen worden ingedeeld. Een eerste pakket maatregelen wil de fiscale regels beter op elkaar afstemmen zodat multinationals moeilijker misbruik kunnen maken van de ‘mismatches’ tussen landen. Een tweede cluster wil ervoor zorgen dat winsten belast worden waar de economische activiteit daadwerkelijk plaatsvindt. Een derde cluster wil vooral de transparantie versterken. Op die manier wil BEPS een antwoord formuleren op het meest flagrante misbruik van multinationals, ook in ontwikkelingslanden. De nefaste impact blijkt duidelijk uit de enkele gevallen die de media bereiken. Zo wist de Brits-Zuid-Afrikaanse biergigant SABMiller zijn Afrikaanse belastingfactuur met meer dan 20 miljoen euro per jaar te beperken via ontsnappingsroutes langs belastingparadijzen.¹⁴

Het is duidelijk dat het actieplan de grootste excessen aanpakt, maar voor ngo’s en vakbonden had het wat meer mogen zijn. Het BEPS-plan verandert niets aan de kernprincipes van de internationale fiscaliteit zoals het ‘arm’s length principe’. Die principes zijn tot op de draad versleten en zouden beter plaats ruimen voor alternatieve methodes om winsten van multinationals aan landen toe te wijzen, bijvoorbeeld op basis van objectieve criteria zoals omzet, aantal personeelsleden, etc. in elk land waar de onderneming actief is.¹⁵

Het BEPS-plan voorziet dat bedrijven rapporteren over hun activiteiten, betaalde belastingen, inkomsten, etc. per land waar ze opereren. Problematisch is dat die gegevens strikt confidentieel zullen blijven, wat transparantie niet ten goede komt. In die zin gaat de OESO zelfs minder ver dan een aantal bestaande nationale en regionale regels, zoals de Amerikaanse Dodd-Frank wet die mijnbedrijven verplicht gegevens openbaar te maken en de Europese richtlijnen rond transparantie voor de extractieve en financiële sectoren. Het BEPS-plan gaat tenslotte enkel over de relatie tussen overheden en ondernemingen en biedt dus geen oplossing voor het probleem van de fiscale concurrentie tussen landen onderling.

De OESO, vaak de ‘rich men’s club’ genoemd, groepeert de 44 rijkste economieën (goed voor 90% van het globaal BBP). Dat betekent dat bijna 140 ontwikkelingslanden de facto zijn uitgesloten van het beslissingsproces. Toch hebben de maatregelen die door de OESO worden beslist ook voor hen ingrijpende gevolgen. In haar werk rond transparantie tracht de OESO daaraan te verhelpen in het kader van haar Globaal Forum. In theorie kunnen alle landen daar aan deelnemen. Toch hebben vandaag slechts 50 landen die nieuwe standaard voor automatische gegevensuitwisseling aanvaard en hebben een aantal OESO-leden laten verstaan geen informatie te willen delen met ontwikkelingslanden.¹⁶ Hoewel automatische gegevensuitwisseling een uiterst positieve stap vooruit is, worden ontwikkelingslanden gemarginaliseerd in het proces. Dat heeft niet alleen te maken met gebrek aan kennis en capaciteit, maar ook met een ‘democratisch deficit’ in de OESO.

De OESO blijft niet helemaal doof voor die kritiek. In november 2014 lanceerde de organisatie een strategie om de betrokkenheid van ontwikkelingslanden in het BEPS-proces te verdiepen. Zo zou een groep van tien ontwikkelingslanden worden uitgenodigd in werkgroepvergaderingen en het Committee on Fiscal Affairs, waar de beslissingen op ministerieel niveau worden genomen, en zullen vijf regionale netwerken worden opgezet om de dialoog te versterken. De OESO nodigt leden uit om pilootprojecten voor capaciteitsversterking op te zetten met ontwikkelingslanden.

Toch doet deze ervaring de roep luider klinken, zowel bij ngo’s als ontwikkelingslanden zelf, voor een inclusief intergouvernementeel orgaan in de schoot van de Verenigde Naties waar over de fiscale spelregels kan worden gepraat.¹⁷ Ook VN-secretaris generaal Ban Ki Moon is dat idee genegen in het kader van de nakende onderhandelingen rond de opvolger voor de Millenniumdoelstellingen.¹⁸ In de rijke landen leeft voor het idee voorlopig weinig animo.

OP HET BORD VAN JUNCKER

Belastingontwijking stond hoog op de agenda van de huidige Europese Commissie onder leiding van de veelbesproken voormalige Luxemburgse premier Jean-Claude Juncker. Op heel wat vlakken, zoals gegevensuitwisseling, merken we de laatste jaren vooruitgang. Na jaren vertraging keurde Europa de herziening van de spaarrichtlijnen goed die voorziet in betere uitwisseling van financiële gegevens. Dat zal zorgen voor betere belastinginning omdat bankgegevens zichtbaar worden voor de fiscus, al blijven structuren als trusts en stichtingen nog buiten schot. Ook binnen de moeder-dochterrichtlijn werden de meest in het oog springende achterpoortjes in de belasting van multinationals gesloten.¹⁹

Een ander belangrijk initiatief dat transparantie aanzienlijk kan versterken, is het openbaar maken van de ultieme eigenaars van bedrijven, trusts en allerlei andere structuren. Verborgen eigenaarschap is een sleutelelement van heel wat ontwijking- en ontduikingstrategieën. In december 2014 bereikten Parlement, Raad en Commissie een akkoord omtrent de nieuwe anti-witwasrichtlijn dat voorziet in een centraal register van eigenaars, iets waar ngo’s sterk voor gepleit hadden. Problematisch is wel dat enkel mensen met ‘legitiem belang’ toegang zouden krijgen tot de gegevens. Dat geeft lidstaten de kans de transparantie sterk uit te hollen. De regering-Di Rupo was voorstander van publieke registers, al had ze een aantal reserves. Het standpunt van de huidige regering in de onderhandelingen was onduidelijk.

Meer ambitieuze voorstellen lijken het voorlopig niet te halen. Zo zit een voorstel om de belastbare basis van multinationals op Europees niveau te berekenen - de zogenaamde Common Consolidated Corporate Tax Base - vast in de Raad, ondanks uitgesproken steun van het Parlement.²⁰ Ook de rapportage van financiële gegevens per land voor alle sectoren zoals die reeds bestaat voor banken²¹, werd door de Europese Ministerraad op de lange baan geschoven.²² In de nasleep van de Luxleaks-affaire lijken die voorstellen terug wind in de zeilen te krijgen, al is het wachten op concrete stappen vooruit.

QUID BELGIË?

Op de vergadering van de G20 in Londen in 2009 verklaarden de wereldleiders dat ‘het tijdperk van het bankgeheim ten einde was’.²³ Op dat moment stond ons land op de ‘grijze lijst’ van de OESO omdat het niet volledig voldeed aan de toenmalige norm op vlak van financiële transparantie.²⁴ België verdedigde het bankgeheim en weigerde met bepaalde landen informatie uit te wisselen. Onder impuls van de vorige regering doet ons land wel mee aan automatische gegevensuitwisseling in het kader van de Europese Spaarrichtlijn en startte met het ondertekenen van ‘overeenkomsten voor uitwisseling van belastinggegevens’, onder andere met rechtsgebieden waarmee geen belastingverdrag is ondertekend. Op die manier ‘promoveerde’ België naar de ‘witte lijst’ van het OESO Globaal Forum. Ons land maakt ook deel uit van de groep ‘early adopters’²⁵ in het kader van de nieuwe OESO-standaard voor automatische gegevensuitwisseling.

Toch staan heel wat bepalingen in de interne wet een effectieve ontmanteling van het bankgeheim in de weg. Onder internationale druk hebben vooral buitenlandse administraties toegang tot bankgegevens, terwijl Belgische belastinginspecteurs een bijzonder omslachtige procedure dienen te doorlopen. Vandaag heeft de Belgische fiscus meer informatie over Belgische belastingplichtigen met buitenlandse rekeningen dan over Belgische rekeninghouders in het binnenland. Die situatie doet ook bij de Raad van State vragen oproepen.²⁶ Een fiscale databank met gegevens over inkomen en kapitaal van alle belastingplichtigen is dan ook een noodzaak. Naast de nodige administratieve maatregelen om de verkregen informatie ook daadwerkelijk te laten renderen, zijn bijkomende politieke maatregelen nodig. Ons land moet snel akkoorden afsluiten om automatisch gegevens uit te wisselen met zoveel mogelijk landen. Landen die dat weigeren moeten onder druk gezet worden.

Geholpen door de internationale druk zette de vorige regering-Di Rupo een bocht in op vlak van transparantie. Bovendien werden een paar scherpe kantjes van het ‘fiscaal nichebeleid’ geveild, zoals een soort minimumbelasting voor grote ondernemingen (de ‘fairness tax’²⁷) en de beperking van de toegestane tijdsduur voor overdraagbaarheid van dividenden. De aangifteplicht voor offshore-structuren en buitenlandse levensverzekeringen zorgde voor heel wat regularisatiedossiers en een daling van betalingen aan belastingparadijzen.

Toch blijft dat nichebeleid ook bij de huidige regering-Michel I stevig overeind zoals de recente discussie over de ‘excess profit rulings’ aantoonde. In dat opzicht lijkt de veelbesproken Kaaimantaks niet meer dan een doekje voor het bloeden. Bovendien wordt het debat over de impact van die fiscale keuzes voor ontwikkelingslanden niet gevoerd. Ons land lijkt geen standpunt in te nemen in cruciale discussies zoals de deelname van de armste landen aan het systeem van automatische gegevensuitwisseling en de vraag waar globale maatregelen best worden besproken.

TWEEMAAL NIETS

Voor ontwikkelingslanden zijn de modaliteiten van bilaterale belastingverdragen met rijke landen cruciaal. Die verdragen worden steeds belangrijker als instrument van het internationaal belastingbeleid. Sinds 1993 is het aantal belastingverdragen bijna verdrievoudig. In Europa wordt vandaag één verdrag op de drie afgesloten met een ontwikkelingsland.

Belastingverdragen spelen vaak in het voordeel van kapitaalexporterende, ontwikkelde economieën als gevolg van grote verschillen in onderhandelingsmacht. Bovendien werken bepaalde clausules misbruik in de hand zodat het vermijden van dubbele belasting vaak tot dubbele niet-belasting leidt. Europese landen beogen vooral een verlaging van bepaalde voorheffingen die eigenlijk door het ontwikkelingsland worden geïnd. Grafiek 2 illustreert de verlaging van voorheffingen die door verschillende Europese landen met ontwikkelingslanden worden onderhandeld.

Grafiek 2. Gemiddelde reductie van tarieven in voorheffing in verdragen tussen Europese lidstaten en ontwikkelingslanden.

Toch zijn ontwikkelingslanden vaak bereid dergelijke verdragen af te sluiten omdat ze investeringen zouden aanzwengelen. Dat wordt echter betwist door recente studies.²⁸ Ook ontwikkelingslanden zelf maken die analyse. Eerder zegden landen als Mongolië en Malawi hun verdrag met Nederland op. Om die reden vragen ngo’s vandaag om ‘impact assessments’ gekoppeld aan het ratificatieproces zodat alle voor- en nadelen duidelijk in kaart worden gebracht. Dergelijke assessments zijn reeds uitgevoerd in Nederland en Zwitserland terwijl Ierland er één heeft besteld.²⁹

België beschikt over een zeer uitgebreid verdragnetwerk. Ondanks het feit dat België schijnbaar beter dan gemiddeld scoort als het gaat over het onderhandelen van verlaagde voorheffingtarieven, is een diepgaande impactanalyse noodzakelijk. De vorige regering nam zich voor onze verdragen door te lichten ‘met oog op detectie van alle bepalingen die een belangrijk risico inhouden op dubbele niet belasting’ en een ‘nieuw en duidelijk’ verdragsbeleid uit te stippelen.³⁰ De huidige regering sprak zich hier nog niet over uit.

NAAR EEN NIEUW REGIME VAN FISCALE SAMENWERKING

‘Wat we doen is niet problematisch omdat het legaal is’. Dat argument hebben we al te vaak gehoord in het hele Luxleaks-verhaal. Daarmee leggen bedrijven en fiscalisten alle verantwoordelijkheid bij de overheid terwijl ze ook zelf een verantwoordelijkheid hebben. Het is een vreemde redenering. Stel dat één land zou beslissen om diefstal te legaliseren. Geen zinnig mens zou daaruit concluderen dat diefstal plots niet meer problematisch is. Met belastingontwijking is iets soortgelijk aan de hand.

Binnen de contouren van het bestaande fiscale regime moet eerst en vooral werk gemaakt worden van een versterkte transparantie op internationaal niveau. Daarnaast moeten bestaande misbruiken beteugeld worden via versterkte wetgeving en controle. Om effectief te zijn, gebeurt dat best op internationaal niveau. Het huidige actieplan van de Europese Commissie oogt mager vanuit dat perspectief. Europa kan en moet veel verder gaan dan de voorziene uitwisseling van informatie over eerder genoemde rulings. Europa moet nefaste fiscale concurrentie verbieden en werk maken van een gemeenschappelijke belastinggrondslag voor multinationals. Ook de ‘fiscale adviseurs’ moeten worden geresponsabiliseerd. De architecten van de fiscale spitstechnologie zijn vaak experts van de ‘big four’ (PwC, KPMG, Deloitte en EY). Europa zou fiscale adviseurs van grote ondernemingen bepaalde gedragsregels kunnen opleggen, gekoppeld aan een licentie die indien nodig kan worden ingetrokken.

Tegelijk moeten we ons afvragen of dat bestaande fiscale regime nog voldoet. De basisprincipes van het internationaal fiscaal systeem lijken onaangepast aan de spelregels van een geglobaliseerde economie. Daarom is het nodig dat systeem gebaseerd op fiscale competitie te herdenken ten voordele van fiscale samenwerking. Het opzetten van een inclusief, internationaal forum waar over die nieuwe spelregels kan worden gepraat, is een eerste voorwaarde. Vandaag wordt die rol gespeeld door de OESO, maar ontwikkelingslanden dreigen daarin gemarginaliseerd te worden. Het is dan ook cruciaal dat Europa en België hun steun uitspreken voor een intergouvernementeel fiscaal orgaan, in de schoot van de Verenigde Naties, waar dat debat kan worden gevoerd. Dat idee krijgt vandaag heel wat weerklank binnen de VN in het kader van de onderhandelingen rond de nakende conferentie voor de financiering voor ontwikkeling in Addis Abeba in juli 2015. Het idee is echter niet nieuw. Vito Tanzi, voormalig directeur fiscale aangelegenheden van het IMF, stelde in 1999 al voor een ‘World Tax Authority’ op te richten.³¹ Het idee werd opgepikt door toenmalig VN secretaris-generaal Kofi Annan³², maar werd afgevoerd onder druk van de G7.

Noten

1. ABVV, Sociaal-Economische barometer 2014, http://www.abvv.be/c/document\_library/get\_file?uuid=26381ecf-c382-4b60-8257-002f34f0ef79&groupId=10134.
2. VKW Metena, Beleidsnota 52, België: fiscale hel of belastingparadijs, november 2011, http://www.vkw.be/sites/default/files/documents/beleidsnotas/Belastingsdruk\_website.pdf.
3. ‘Belgium’, in: Hidden Profits. The EU’s role in supporting an unjust tax system 2014, http://www.eurodad.org/files/pdf/54625c62ebbcb.pdf.
4. http://www.taxjustice.net/2014/11/10/netherlands-worlds-largest-source-fdi.
5. http://www.cpb.nl/sites/default/files/publicaties/download/cpb-policy-brief-2013-07-bilaterale-belastingverdragen-en-buitenlandse-investeringen.pdf.
6. Deloitte, Centralised Entrepreneur/Principal Tax Structures. Comparison of popular locations for the entrepreneur/principal, 2012/2013 edition, http://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/cn/Documents/tax/deloitte-cn-tax-centralised-entrepreneur-201213-en-070413.pdf.
7. IMF Policy Paper (2014), Spillovers in international corporate taxation, http://www.imf.org/external/np/pp/eng/2014/050914.pdf.
8. Christian Aid (2008), Death and taxes: the true toll of tax dodging, http://www.christianaid.org.uk/images/deathandtaxes.pdf.
9. OECD (2012), Achieving the Millennium Development Goals: More money or better policies (or both)? www.oecd.org/social/poverty/50463407.pdf.
10. GFI (2013), Illicit Financial Flows and the problem of net resource transfers from Africa: 1980-2009, http://www.gfintegrity.org/storage/gfip/documents/reports/AfricaNetResources/gfi\_afdb\_iffs\_and\_the\_problem\_of\_net\_resource\_transfers\_from\_africa\_1980-2009-web.pdf.
11. UNHRC (2014), Report of the Special Rapporteur on extreme poverty and human rights, Magdalena Sepúlveda Carmona, http://www.ohchr.org/EN/HRBodies/HRC/RegularSessions/Session26/Documents/A\_HRC\_26\_28\_ENG.doc.
12. IMF Policy Paper (2014), Spillovers in international corporate taxation, http://www.imf.org/external/np/pp/eng/2014/050914.pdf.
13. G20 Leaders’ declaration http://en.g20russia.ru/load/782795034 and Tax Annexhttp://en.g20russia.ru/load/782804366.
14. ‘Brewer accused of depriving poor countries of millions in revenue’, The Guardian, 29 November 2010, http://www.theguardian.com/business/2010/nov/29/sabmiller-india-africa-actionaid-report.
15. http://www.taxjustice.net/topics/corporate-tax/transfer-pricing/.
16. Financial Transparency Coalition, ‘Rather than write them off, developing countries should be included in new information exchange system’, 28 May 2014, http://www.trust.org/item/20140528110837-hrmnx.
17. Statement on behalf of the group of 77 and China by Mr Julio Mollinedo, Minister Counsellor in the Permanent Mission of the Plurinational State of Bolivia to the United Nations, at the Special Meeting on International Cooperation in Tax Matters, 5 June 2014, http://www.un.org/esa/ffd/wp-content/uploads/2014/09/ICTM2014\_StatementG77China.pdf.
18. The Road to Dignity by 2030: Ending Poverty, Transforming All Lives and Protecting the Planet, Synthesis Report of the Secretary-General On the Post-2015 Agenda, 4 December 2014, http://www.un.org/disabilities/documents/reports/SG\_Synthesis\_Report\_Road\_to\_Dignity\_by\_2030.pdf.
19. European Commission, Taxation or cross-border interest and royalty payments in the European Union, http://ec.europa.eu/taxation\_customs/taxation/company\_tax/interests\_royalties/index\_en.htm.
20. European Commission, Common Tax Base, http://ec.europa.eu/taxation\_customs/taxation/company\_tax/common\_tax\_base/index\_en.htm.
21. Van de Poel, J., Is meer transparantie voor banken een feit?, 14 oktober 2014, http://www.fairfin.be/actueel/blog/2014/10/meer-transparantie-voor-banken-een-feit.
22. Statement by the European Commission, Disclosure of non-financial information by certain large companies: European Parliament and Council reach agreement on Commission proposal to improve transparency, 26 February 2014, http://europa.eu/rapid/press-release\_STATEMENT-14-29\_en.htm.
23. London Summit Leader’s Statement, 2 April 2009, https://www.imf.org/external/np/sec/pr/2009/pdf/g20\_040209.pdf.
24. Euractiv, EU countries furious at OECD tax-haven ‘grey list’, 6 april 2009, http://www.euractiv.com/euro-finance/eu-countries-furious-oecd-tax-gr-news-221723; OECD (2009), ‘A progress report on the jurisdictions surveyed by the OECD Global Forum in Implementing the Internationally Agreed Tax Standard - progress made as at 2 April 2009’, http://www.oecd.org/ctp/42497950.pdf.
25. OECD, Joint Statement by the Early Adopters Group, http://www.oecd.org/tax/transparency/AEOI-early-adopters-statement.pdf.
26. Advies van de Raad van State nr. 49.038/1/2/3/4 van 20 en 21 december 2010 en 10 januari 2011, http://www.lachambre.be/flwb/pdf/53/1208/53k1208001.pdf.
27. ‘Belgium’s tax system gets fairer’, Wall Street Journal, 2 july 2013, http://blogs.wsj.com/brussels/2013/07/02/belgiums-tax-system-gets-fairer/.
28. IMF Policy Paper (2014), Spillovers in international corporate taxation, http://www.imf.org/external/np/pp/eng/2014/050914.pdf.
29. Weyzig, F. (2013), Evaluation issues in financing for development. Analysing effects of Dutch corporate tax policy on developing countries, http://www.iob-evaluatie.nl/sites/iob-evaluatie.nl/files/IOB%20STUDY%20386%20EN\_BW%20WEB.pdf; Bürgi Bonanomi, E. & Mayer-Nandi, S. (2013), Swiss Double Taxation Agreements: Current Policy and Relevance for Development, http://www.cde.unibe.ch/Pages/News/97/Swiss-double-taxation-agreements-Current-policy-and-its-relevance-for-developing-countries.aspx.
30. Visienota Fraude- en misbruikbestrijding: verder op de ingeslagen weg, 3 april 2014, http://www.samenaanhetwerk.be/media/uploads/14/05/Visienota\_John\_Crombez\_NL.pdf.
31. Tanzi, V. (1999), ‘Is there need for a World Tax Organisation?’, in: Razin, A. & Sadka, E. (eds.), The economics of globalisation: Policy perspectives from Public Economics, 1999, Camebridge University Press.
32. Report of the High Level Panel on Financing for Development, 2001, http://www.un.org/en/ga/search/view\_doc.asp?symbol=A/55/1000.

Samenleving & Politiek, Jaargang 22, 2015, nr. 1 (januari), pagina 36 tot 45

• fiscaliteit
• belastingstelsel
• belastingparadijzen
• Luxleaks