We zijn nu een kleine week na de lokale verkiezingen. Dagelijks worden de beelden getoond van de Denderleeuwse vrouw die angstig werd als ‘een of meer zwette afkomt’. Die hevig gemediatiseerde anekdote wordt sinds het zaterdagavonddebat voor de verkiezingen steevast als ‘de stem van het volk’ gepresenteerd aan de VRT-kijker. Niet de mensen die klagen over de dure winkelkar, niet de mensen die klagen over het gebrek aan betaalbare woningen en ook niet de mensen die willen dat de armoede bestreden wordt, dat er iets gedaan wordt aan de onveiligheid in het verkeer of aan de klimaatverandering, worden gebracht als ‘de stem van het volk’. Dagelijks toont de VRT net die ene gelokaliseerde stem als ‘de stem van het volk’. Zie hier hoe media een populistisch format vormgeven.

DE STEM VAN HET VOLK IS HEILIG

Dag in, dag uit reproduceert de VRT via dit beeldfragment het N-VA en Vlaams Belang frame over migratie en veiligheid. Dat discours heeft een heel lange pedigree. Ook in de jaren 1990 waren er al hevige debatten over migranten, criminaliteit en het onveiligheidsgevoel. Vandaag woedt dit debat weer in alle hevigheid. Niet in het minst opgepookt door de vele geweldfilmpjes die Vlaams Belang sponsort op sociale media. Criminaliteit is goed voor sensatie, en dus goed voor de kijkcijfers en de electorale score van rechtse partijen maar desastreus voor de samenleving. Het creëert een angstsamenleving en een stijgend onveiligheidsgevoel. De mensen die die angst ervaren, zij vertegenwoordigen ‘de ware stem van het volk’. Voor die Denderleeuwse dame moeten we empathisch zijn, brieste Bart De Wever (N-VA). Het stootte hem tegen de borst dat mevrouw Naji (Groen) een raciste had gezien, terwijl hij ‘een vrouw had gezien die zich niet helemaal meer op haar gemak voelt en dat ongelukkig verwoord heeft’. Bij Tom Van Grieken (Vlaams Belang) wordt die dame zelfs een sympathieke dame.

Voor de mensen die steevast bejegend worden als een ‘veiligheidsprobleem’, omdat ze een andere kleur hebben, moeten we blijkbaar niet empathisch zijn.

Noteer hier hoe ‘empathie’ slechts in één richting werkt. Voor de mensen die steevast bejegend worden als een ‘veiligheidsprobleem’ omdat ze een andere kleur hebben, moeten we niet empathisch zijn. De assumptie in het discours is immers dat zij ‘het veiligheidsprobleem’ zijn. Die assumptie wordt dagelijks het internet opgepompt door Vlaams Belang. Meer nog, Van Griekens partij doet al dertig jaar niets anders dan, om het met de woorden van Ivan De Vadder te stellen, een associatief web te spannen tussen ‘migranten’ en ‘criminaliteit’. Dat associatief web genereert natuurlijk racistische reflexen, en dat bleek ook heel duidelijk uit de antwoorden van die vrouw uit Denderleeuw. Het was immers moeilijk te negeren dat die vrouw aangaf dat ze bang was omdat die mensen een andere kleur hadden. Opmerkelijk was ook dat ze zelf aangaf nooit iets negatiefs te hadden meegemaakt. Racistische beeldvorming zorgt voor de angstgevoelens van die vrouw. Ze associeert ‘kleur’ met ‘criminaliteit’ op basis van discoursen van anderen. Dat kunnen of hoeven we haar niet verwijten, maar we kunnen het ook niet negeren. Het is immers een effect van politieke propaganda en mediaberichtgeving.

Dagelijks zien we nu de beelden van die vrouw als een mantra gereproduceerd worden. Steevast met dezelfde interpretatie. En ook De Wever en Van Grieken die als twee losgeslagen, bijtgrage honden hun prooi attaqueren staat op repeat. De prooi van dienst is Nadia Naji. De Wever en Van Grieken zagen in haar opmerking racisme te zien het signaal om haar af te maken. Zij wordt neergezet als een linkse fundamentalist, als iemand die overal onterecht racisme ziet en zo polariseert. Als de verpersoonlijking van woke in real life, zeg maar. Waar De Wever haar framet als iemand die geen empathie heeft, doet Van Grieken daar nog een schepje bovenop. Met zijn ingestudeerd ‘wil-jij-mij-de-hand-schudden’-nummertje zet hij Naji neer als de hypocriet, als de raciste die geen verbinding wil. Een assumptie die De Afspraak gastheer Bart Schols enkele dagen later ook impliciet reproduceert. Wanneer Elisabeth Meuleman (Groen) in zijn talkshow stelt dat ze in die context Van Grieken ook geen hand zou geven, neuzelt Schols met een verwijtend toontje dat Naji Van Grieken nooit een hand wil schudden. Geen hand schudden met de voorzitter van Vlaams belang is blijkbaar een kapitale zonde waar geen begrip voor kan zijn.

De realiteit is schijnbaar dat wie opkomt voor gelijkheid en solidariteit, vandaag polariseert. En degene die polariseert kan vandaag de begripvolle mens uithangen.

De realiteit is schijnbaar dat wie opkomt voor gelijkheid en solidariteit, vandaag polariseert. En degene die polariseert kan vandaag de begripvolle mens uithangen. Waar is de tijd dat racisme en haat spuien, werden gezien als een gevaar voor de democratie en de samenleving? Het zegt iets over de status van Vlaams Belang vandaag, dat het abnormaal is dat je hen als ondemocratische partij behandelt. Zij zijn een partij als een andere geworden.

DE IDEOLOGISCHE BLIK OP DE REALITEIT

Vandaag zien we dat elk antiracistisch perspectief, en bij uitbreiding ‘links’, geabnormaliseerd wordt. De Denderleeuwse vrouw wordt immers aangehaald om te duiden hoe wereldvreemd Groen is. Groen heeft in dit medianarratief verloren omdat ze ‘te fundamentalistisch’ was – lees te veel opkwam tegen racisme en voor de rechten van minderheden. Racisme is, net zoals kapitalisme, één van die ideologieën die niet meer benoemd mogen worden. Dat druist blijkbaar in tegen ‘de stem van het volk’. Nochtans is het nogal wiedes dat de angst van die vrouw aantoonbaar gegrond is in een racistische beeldvorming. Daarom moeten we die vrouw niet uitmaken als racist – ook Naji deed dat niet – maar het mag toch wel worden benoemd dat haar angstgevoelens het gevolg zijn van het racisme dat systematisch in de samenleving gepompt wordt uit electoraal gewin. Iedereen op rechts heeft de mond vol van cancel culture, maar het wordt nogmaals duidelijk vanwaar die cancel culture echt komt.

Als op dinsdag Rudy De Leeuw te gast was in De Afspraak om, het moet gezegd, met kennis van zaken te spreken over Denderleeuw, dan wordt zijn interventie impliciet weggewuifd als ‘vergoelijking’ van de realiteit. De Leeuw is nochtans ook inwoner van Denderleeuw en bovendien een trouw gebruiker van de trein en dus ook van het zo negatief geframede station. De Leeuw erkende bovendien dat het onveiligheidsgevoel uitzonderlijk hoog is in Denderleeuw en ontkende helemaal niet dat er criminaliteit was. Wel gaf hij duiding bij de daadwerkelijke criminaliteitscijfers van de stad en hoe die een vertekend beeld tonen. Denderleeuw, zo stelde hij, is het eerste station na Brussel en dus registreert de spoorwegpolitie veel van de zaken die gebeuren op de trein ook in Denderleeuw. Dit resulteert in stijgende criminaliteitscijfers die echter niet noodzakelijk een een op een relatie hebben met de criminaliteit in de stad. Dat werd echter steevast gelezen als ‘een ontkenning van het probleem’.

Wat niet aan bod komt is hoe de constante propagandastroom van Vlaams Belang mensen tegen elkaar opzet en angst creëert in Denderleeuw.

Wat niet aan bod komt in het debat is hoe de constante propagandastroom van Vlaams Belang mensen tegen elkaar opzet en angst creëert in Denderleeuw (en elders). Dat is blijkbaar not done. Het discours van Vlaams Belang wordt immers geframed als ‘de stem van het volk’, als de realiteit en kan dus niet meer bevraagd binnen het format. Het is niet meer Vlaams Belang dat zich moet verantwoorden, maar linkse partijen. Opkomen voor de zwakkeren in de samenleving en strijden tegen racisme, wordt geframed als ‘tegen het volk’. Of in het geval van PVDA door De Wever als ‘apartheid organiseren’ benoemd.

DE GROTE BDW SHOW

We leven vandaag in de grote BDW show. De Wever is keizer van Vlaanderen. Journalisten en politici verstommen als hij het woord neemt. Zelfs Van Grieken kijkt als een klein onzeker schooljongetje als De Wever op hem inbeukt. De Wever moet zelfs niet meer de sympathieke pee uithangen. Rancune, chagrijn en vitriool zijn voldoende. Elkeen die geen medestander is, wordt zonder enige empathie en medemenselijkheid de grond ingeboord. Niet meegaan in De Wevers blik betekent geframed worden als het ergste van het ergste. Om even De Wevers woordenschat te lenen: eerst moest OpenVLD kapot, dan moest CD&V kapot, en nu moeten Groen en PVDA kapot. Het debat over zijn debathygiëne is nooit aan de orde. Het passeert allemaal als normaal gedrag. De Wever en Van Grieken moeten ongestoord kunnen polariseren. Meer nog, deze verharding van het politiek debat benoemen, plaatst je in de hoek van woke, en dus van cancel culture, censuur en polarisatie.

Bart De Wever draagt een verpletterende verantwoordelijkheid in de verharding van het politiek debat.

Het mag duidelijk zijn dat De Wever een verpletterende verantwoordelijkheid draagt in de verharding van het politiek debat. Meer nog, De Wevers discours duwt eigenhandig de gehele samenleving naar rechts. Het discours van Vlaams Belang wordt dan wel extremistisch genoemd door De Wever als dat politiek opportuun is voor hem, in dit debat zien we hoe hij hun positie normaliseert door hun verantwoordelijkheid niet te benoemen. Het is links dat steeds meer als abnormaal wordt geframed door hem, als gevaarlijk zelfs. PVDA heeft dat de laatste maanden aan de lijve ondervonden. Ze werd systematisch als waanzinnige communisten geframed die heulen met de Taliban en terroristische moslims. Terwijl hun programma niet radicaler is dan de sociaaldemocratie van weleer. Ook Groen wordt nu neergezet als vijand van het volk: als een partij die geen empathie heeft met de gewone Vlaamse mens. Te fundamentalistisch, terwijl die partij vooral de nadruk legt op mensenrechten, verkeersveiligheid en de bestrijding van klimaatverandering. Niet meteen heel radicale zaken, me dunkt.

Hoe De Wevers framing inbeukt op de politici die hij kapot wil, daar is empathie duidelijk niet aan de orde. De empathie van De Wever is selectief en electoraal berekend. Hij beoefent de tactiek van de verschroeide aarde. Zijn discours normaliseert niet enkel bullebakgedrag, het normaliseert ook een ideologie die haaks staat op mensenrechten en menselijkheid. De grote verliezer van dit alles is de democratie en de samenleving.

• Bart De Wever
• N-VA
• Vlaams Belang
• VRT