Afgelopen week kwam het goede nieuws dat twee rechtbanken Delhaize terugfluiten. De keten had verschillende eenzijdige verzoekschriften ingediend over stakingspiketten aan winkels met als doel de stakers gerechtelijk op afstand te houden. Waar de rechtbank eerst in het verzoekschrift meeging, wordt dat nu teruggedraaid. Delhaize had geen grond voor het verzoek, aldus de rechter.

Zo'n eenzijdig verzoekschrift is juridisch een vreemd beestje. Normaal heb je in de rechtsspraak altijd het principe van woord en wederwoord. Iemand klaagt iets aan en legt uit waarom, de beklaagde verdedigt zich, de rechter oordeelt. Zo werkt het niet bij een eenzijdig verzoekschrift. Daar vraagt één partij bij hoge uitzondering en hoogdringendheid iets aan de rechter. Omdat het snel moet gaan, of omdat er geen tegenpartij bekend is.

Delhaize heeft de juridische uitzonderingsaanpak centraal gesteld in haar strijd tegen de vakbonden.

Het is duidelijk dat Delhaize deze juridische uitzonderingsaanpak centraal heeft gesteld in haar strijd tegen de vakbonden. Al vanaf week twee van het conflict – terwijl de gesprekken volop liepen – diende de top verzoekschriften in voor elke plek waar de staking naar hun oordeel te lang duurde. In totaal werden dertien verzoekschriften ingediend, zelfs eentje voor het totale grondgebied. Dat de rechtbank de aanvankelijke beslissingen in Waals-Brabant en Gent ten voordele van Delhaize nu terugdraait, is een goede zaak. Maar daarmee is het conflict nog niet ten einde.

Integendeel, Ahold-Delhaize blijft ook elders stokken in de wielen van het werknemersprotest steken om dat protest uit te hollen en alsnog gelijk te halen. Via de rechtbank, in de onderhandelingen, maar ook op de werkvloer. Zo is er aan de onderhandelingstafel tot nader order geen letter veranderd aan de beslissing van de supermarktgroep om alle 128 winkels in ons land koudweg te verkopen. Vergaderingen worden verzet, deelnemers worden gefouilleerd of de CEO daagt niet op. De lijst is lang. Op de werkvloer overtreedt de groep een aantal eerdere afspraken over percentages studentenarbeid en interim, waardoor winkels die normaal dicht zouden moeten alsnog open zijn. Zelfs bij de aankondiging van de franchisering zelf verbrak Ahold al een akkoord om de winkels niet te zullen verkopen tot december 2024. Die afspraak dateerde van 2019 en werd eenzijdig door de keten opgezegd.

Vergaderingen worden verzet, deelnemers worden gefouilleerd of de CEO daagt niet op.

Dat Ahold-Delhaize het nogal moet hebben van eenzijdigheid is zo wel duidelijk, maar moet ons vooral tot nadenken stemmen. Willen we dit soort 'eenzijdigheid' opnieuw zijn intrede zien doen in onze arbeidsmarkt? Want waar we toelaten dat collectieve bescherming van werknemers met de voeten getreden wordt, veroordelen we diezelfde werknemer vooral tot eenzaamheid. Het is hij of zij alleen tegen de baas. Dat kan sommige mensen leuk in de oren klinken, omdat ze de illusie hebben dat de sterke positie waar ze vandaag in staan ook die van morgen zal zijn. Maar de realiteit is dat op die manier vooral de aandeelhouder wint.

Het blijft ten slotte opmerkelijk dat Delhaize zich vandaag deze strapatsen denkt te kunnen veroorloven. Dat heeft zonder twijfel te maken met de Nederlandse arbeidsmarkt, waar men ondertussen de nadelen van de flexibiliseringsgolf lijkt te beseffen. Nulurencontracten, waarbij je als werknemer voltijds beschikbaar bent maar enkel betaald wordt als de baas je roept. Of min-maxcontracten, waarbij je weet hoeveel uur je minimaal en maximaal moet werken, maar de werkgever bepaalt wanneer en hoeveel. Deze contracten zijn er vooral aan de onderkant van de arbeidsmarkt, bij mensen die op hun eentje en zelfs in een krappe arbeidsmarkt niet sterk genoeg staan om betere voorwaarden af te dwingen.

Zonder verweer geen betere lonen, laat staan fair play.

Om dat gedrag en die gevolgen te counteren is wel degelijk vakbondswerk nodig. Zonder piketten, zonder staking en zonder een onderhandelingsdelegatie geen betere arbeidsvoorwaarden of een bescherming van de bestaande. Zonder verweer geen betere lonen, laat staan fair play. Of, om het in de woorden van de Britse vakbondsleider Mike Lynch te zeggen: 'If you're not bargaining, you have to beg. And I don't want any working people to have to beg.'

• column
• Delhaize
• vakbonden