"We moeten in de eerste maanden geen nieuws verwachten." Dat zei Freya Van den Bossche in Villa Politica (16/11/2022) over een mogelijke Stadslijst tussen Open VLD en Vooruit in Gent. Al sinds het najaar van 2021 gonst het van de geruchten over een gezamenlijke lijst van liberalen en socialisten in 2024. Volgens Filip Watteeuw 'verlamt het de Gentse politiek'. In De Standaard (12/7/2022) werd deze zomer nochtans geschreven dat 'niets een paarse lijst nog in de weg staat', maar daar is sindsdien niets meer over vernomen. Enkel dat CD&V er geen deel van wil uitmaken. Nu wordt de beslissing dus doorgeschoven naar het begin van volgend jaar.

Een mogelijke Stadslijst zaait onrust binnen Vooruit in Gent. Hoewel de onderhandelaars een mandaat kregen om met andere partijen te praten, is er intern nooit echt debat geweest over de Stadslijst. In mei van dit jaar overhandigden 16 ondertekenaars, waaronder veel zwaargewichten uit Vooruit Gent plus de Jongsocialisten, een kritische brief Begraaf het verleden én de toekomst van de partij niet in een lijst van de burgemeester aan Gents voorzitter Joris Vandenbroucke en ondervoorzitter Astrid De Bruycker. De ondertekenaars maken zich 'zorgen over de sluipende besluitvorming hierover' en vinden zo'n lijst van de burgemeester 'een heel gevaarlijk idee'. Op zo'n Stadslijst wordt het 'heel moeilijk om eigen accenten te leggen in de campagne en in het programma', en ook de kans om nadien een 'eigen, herkenbare stempel te zetten op het beleid wordt erg klein', gezien de mogelijkheden om een eigen fractie te behouden door het Decreet Politieke Vernieuwing sterk beperkt zijn. 'Als we op zoek gaan naar samenwerking en nieuwe verbanden,' zo gaan de briefschrijvers verder, 'moet de blik toch links gericht worden. Naar een progressief en sociaal Gent'. Ze pleiten ervoor om te beginnen timmeren aan een 'eigen lijst met een eigen programma en kandidaten uit het brede middenveld'.

16 ondertekenaars overhandigden een kritische brief aan Gents voorzitter Joris Vandenbroucke, maar die brief zag het daglicht nooit.

De brief zag het daglicht nooit. Een delegatie van de ondertekenaars werd snel ontboden op het kabinet van Astrid De Bruycker. Daar werd afgesproken dat de brief niet zou worden verstuurd naar de bestuursleden van Vooruit Gent, maar dat ze op een speciaal daartoe belegd moment de bezorgdheden over de Stadslijst konden overmaken. Zo geschiedde op een Algemene Vergadering op 13 juni. Daaruit bleek dat een grote meerderheid van de aanwezigen hun bezorgdheden deelden. Bezorgdheden die door de onderhandelaars 'zouden worden meegenomen'. Sindsdien is het windstil. We zijn bijna zes maanden verder. Niemand acht het nodig om op een of andere manier te communiceren. Tot de passage van Freya Van den Bossche in Villa Politica. Wellicht wordt ervan uitgegaan dat het verzet een stille dood zal sterven. Precies wat de ondertekenaars van de brief 'onaanvaardbaar' hadden genoemd.

Vooruit nationaal speelt ook zijn rol in dit verhaal. De dagen dat Brussel zich niet moeide met Gent zijn reeds lang voorbij. In februari 2017 dwong toenmalig voorzitter John Crombez in een turbulente week kandidaat-burgemeester Tom Balthazar tot ontslag als schepen na de kwestie-Publipart. Vandaag is er intensief contact tussen enerzijds Conner Rousseau en anderzijds Joris Vandenbroucke en vooral Freya Van den Bossche, die wellicht de tweede plaats krijgt op zo'n Stadslijst. Het is de ambitie van Vooruit om lokaal aan zoveel mogelijk coalities deel te nemen. Daarbij zullen 'meer dan ooit de plaatselijke afdelingen onder de naam van Vooruit opkomen', aldus partijwoordvoerder Niels Pattyn (De Standaard, 15/9/22). Maar wellicht niet in Gent dus. Daar heeft ook Mathias De Clercq het nieuwe Decreet natuurlijk goed gelezen. Die schaft niet alleen de opkomstplicht voor de lokale verkiezingen af, maar geeft de lijst met de meeste stemmen het initiatiefrecht en maakt de kandidaat met de meeste voorkeursstemmen op die lijst automatisch burgemeester. Mathias De Clercq is in Gent de populairste politicus, maar in 2018 was zijn partij niet de grootste. Een win-win dus: de liberalen de burgemeester en de socialisten 3 schepenen. Daarbij schermt Vooruit met een interne peiling die aantoont dat zo'n Stadslijst sterk zou kunnen scoren in Gent.

Waarom moet, op een moment dat Vooruit in Vlaanderen in de lift zit, de socialistische partij in Gent worden opgedoekt?

Als de Stadslijst er komt, komt een einde aan negen jaar kartel met Groen. In de eerste jaren werkte dat kartel goed. Na de verkiezingen van 2018 kwam er ruis op de relatie. De groenen hadden toen opgeroepen om op de kartellijst massaal voorkeurstemmen te geven aan de eigen kandidaten, wat zorgde voor minder socialistische gemeenteraadsleden dan gehoopt. Sindsdien heerst bitterheid bij socialisten, die spreken over 'moeilijke menselijke relaties' met groenen en 'star beleid'. Inhoudelijk legde Freya Van den Bossche in Villa Politica uit dat voor Vooruit 'ook mensen die het moeilijk hebben, mee moeten kunnen met de ecologische transitie'. Dat laatste argument is zeker correct. Maar ook wel wat vreemd, aangezien de groene fractie in Gent tot de meest linkse vleugel van Groen behoort. De keuze voor een Stadslijst lijkt dus vooral ingegeven vanuit Vooruit nationaal, dat niet meer aan de hand van Groen wil lopen. De vraag is echter: wat wordt het politieke project van zo'n Stadslijst en welk socialistisch beleid kan je daarmee afdwingen? En voor de Gentse leden van Vooruit is de hamvraag vooral: waarom moet, op een moment dat Vooruit in Vlaanderen in de lift zit, de socialistische partij in Gent worden opgedoekt?

Samenleving & Politiek, Jaargang 29, 2022, nr. 10 (december), pagina 2 tot 4

• edito
• Gent
• Vooruit
• Stadslijst