Is het niet inherent aan elke ouder wordende generatie dat ze zich voorbereidt op de te verwachten rebellie tegen haar normen, verworvenheden en privileges? Leren de Griekse tragedies en de natuurwetten ons niet dat wie langzaamaan ouder wordt, op een bepaald moment zacht of hard geconfronteerd zal worden met de vraag of en in hoeverre zijn of haar discours en handelen nog wel steekhoudt? Denkt de ouder wordende generatie eeuwig jong en for ever aan het stuur te blijven of leren ze onder invloed van de rebellerende en protesterende jongeren hun eigen machtspositie in vraag te stellen? Is de ouder wordende generatie tout court nog wel in staat om zich adequaat te verhouden tegen de contestatie en rebellie die eigen is aan de generatie jonge, alerte mensen?

De laatste opmerkelijke protestgolf dateert van het einde van de jaren 1960. Mei '68 leek op een revolutie, maar het was er geen. De protesten droegen er wel de kiemen van, maar de rust keerde heel snel terug in België en onze buurlanden. Ze hebben enkele verdiensten de mei '68igers. De autoritaire, streng patriarchale samenleving is verleden tijd. De almacht van de clerus en de kerk is voor een groot stuk gebroken, de scholen zijn gemengd, we kiezen zelf welke kleren we dragen, onze moeders zitten niet langer vastgespijkerd aan de haard en sinds dan kunnen we vrijuit spreken. Scherpe en dwarse gedachten en publicaties worden niet langer gecensureerd. Mede door de democratiseringsbewegingen van de jaren 1960 en 1970 kregen meer diverse mensen en bevolkingsgroepen het woord, spreekrecht dus.

Maar de grote belofte van dit tijdperk - dat de verbeelding de macht zou grijpen - werd niet ingelost. De vrije liefde en de wiet maakten eventjes furore in het stugge en door rogge en tarwe gekleurde Vlaanderen, maar lang duurde het niet. Er waren nog de grote studentenprotesten tegen de massale jeugdwerkloosheid in de jaren 1980, de grote antirakettenbetogingen in diezelfde jaren 1980 en de paarse hippietruien en de hennakapsels werden finaal vervangen door het zwart van de 'No future' generatie.

Een vrij recente golf van rebellie en contestatie komt uit de hoek van jonge mensen die zich moedig en robuust verzetten tegen één van de normen die doorheen de verschillende protestbewegingen overeind bleef: van hoe witte, geprivilegieerde mannen de meest invloedrijke machtsposities zijn blijven bekleden op zowat alle domeinen van onze samenleving: van de politiek, cultuur, media, onderwijs tot het bedrijfsleven. Die machtsposities bleven bestaan dankzij – of ondanks – de normalisering van het seksisme, racisme en paternalisme. De vertegenwoordigers van de geprivilegieerde instituties duiken vandaag huilend en gekwetst op in onze kranten en tv-studio's. Ze drukken luid hun verontwaardiging uit over het feit dat de vrije uitwisseling van informatie en ideeën, de levensader van de liberale samenleving, met de dag verder wordt beknot.

De vertegenwoordigers van de geprivilegieerde instituties duiken vandaag huilend en gekwetst op in onze kranten en tv-studio's.

Er heerst zowaar paniek in de academische en culturele cenakels. Dit resulteert in een lange stoet aan verontwaardigde en gekwetste klerken die hun anti-woke en cancel culture hysterie in onze kranten en tv-studio's mogen opvoeren. De slagzinnen die ze debiteren luiden: 'Ik ben bang dat ik me dood zou vervelen in de wereld die woke voorstaat', 'wokeness en diversiteitsdenken ontaarden stilaan in terreur', 'zwartgallige zwartkijkers leggen op iedere slak een snuifje discriminatiezout', 'de stap van woke naar waanzin is snel gezet' en 'wat woke met zich meebrengt, is dat we geen vragen meer durven stellen.' Jan, Luc, Bart, Jean-Marie, Filip, Ronny en Theo zijn wakker en bezorgd want de invloedrijke machtsposities die ze in de slipstream en dankzij de protesten van de jaren 1960 bekleden, worden in vraag gesteld,… hoh, hoh, hoh.

Vreemd is het, dat de stemmen die de bestaande machtsposities en normen in vraag stellen, worden weggehoond of versmacht onder de morele dwang en plicht om genuanceerd te reageren. Hoe valt dit eigenlijk te rijmen, dat de stem van jonge mensen voor wie het debat niet iets vrijblijvend is, maar een kwestie van leven of dood, wordt gesmoord door een leger aan academische, culturele en economische klerken die op dezelfde manier reageren als de clerus van weleer: de heersende klasse en elites herleiden elk debat tot een manier van praten en doen die hen aan de macht houdt. Het door hen ondersteunde en gevoerde beleid verandert niets aan hun leven, het brengt hen en hun kinderen nooit of te nimmer in een risicogebied of gevaar. Integendeel, de verworven privileges worden onverstoord en ondersteund door een diarree van zeemzoete riedels in stand gehouden.

Een leger aan academische, culturele en economische klerken reageert vandaag op dezelfde manier als de clerus van weleer.

Hoeveel woorden en protest zijn er nog nodig om in te zien dat de jongeren en bewegingen die zich verzetten tegen het institutionele en dagdagelijkse racisme en tegen het als een uitgezaaide kanker woekerende seksisme en paternalisme een bijzonder legitieme manier van rebelleren is? Voor zij die woke zijn, is het luidop in vraag stellen van onze normen en machtsprivileges meestal een loutere kwestie van het afdwingen van bestaansrecht. Leve de rebellie tegen de vertegenwoordigers van de liberale instituties die ons zeemzoeterig beloven dat zij, als tegengewicht tegen zij die polariseren, 'de genuanceerden' zullen leveren. In een wereld die steeds meer ongelijkheid produceert, hebben we in de eerste plaats geen behoefte aan nuance, want nuanceren betekent in dit geval steevast zwijgen. Zwijgen is in dit geval geen optie!

• column
• woke
• racisme