Een groep jonge gevangenen uit de befaamde gevangenis Les Baumettes en een groep studenten van de Kedge businessschool in Marseille, die hebben toch niets gemeen, zou je zeggen? Toch wel: hun stad. En dus hebben we hen in Le Tour de Tous les Possibles tijdens de Manifesta biënnale samen laten nadenken – ja, zelfs dromen – over de mogelijkheden van hun stad. Of daklozen die in gesprek gaan met projectontwikkelaars in Lab Zéro. Het zijn groepen die elkaar nooit ontmoeten, maar elkaar wel kunnen versterken en inspireren. Nieuwe allianties zijn essentieel in ons project 'Wetopia, samen stad maken' omdat we hiermee participatie kunnen openbreken naar de volledige samenleving en dus niet langer enkel overlaten aan de zogenaamde hoogopgeleide, witte mannen van middelbare leeftijd. Laten we dus komaf maken met dit vooroordeel tegen participatie dat de zwaksten uit de boot zouden vallen. Met nieuwe allianties betrekken we echt iedereen bij het maken van ons gemeenschappelijk leven. En werpen we een dam op tegen segregatie.

Politici worden overschat. Ik mag dat zeggen want ik ben er zelf een geweest. Politici kunnen niet meer alle problemen in de samenleving alleen oplossen. Ook al geloven ze zelf nog van wel en verwachten veel burgers het ook van hen. Het lijkt haast dat we van politici verwachten dat zij een paraplu boven onze hoofden houden om ons te beschermen tegen alle regenvlagen aan problemen en uitdagingen die over onze samenleving worden uitgestrooid. In Wetopia draaien we die paraplu om en gaan we er in zitten – burgers, politici, ambtenaren, ondernemers, wetenschappers, activisten, kunstenaars, stadsmakers – zoals in een boot om samen vooruit te komen. Iedereen vervult een rol in het vormgeven van de samenleving. Tijdens het Wetopia Learning Program in Kaapstad brachten we verschillende van die rollen samen in dezelfde ruimte. Voor de eerste keer zaten beleidsmakers samen met activisten van een bezetting door 900 daklozen, maar ook met ondernemers en stadsmakers. In Mathare, één van de grootste sloppenwijken van Afrika in Nairobi in Kenia, brachten we bewoners, wetenschappers en politici samen om oplossingen voor de energieproblemen in de wijk te zoeken. En telkens kwamen we tot nieuwe, gedragen initiatieven. Maar wat nog belangrijker was: we brachten groepen samen die elkaar anders nooit ontmoeten. En behalve beter beleid, creëren we zo ook een betere maatschappij.

Het tegengaan van segregatie is één van de grootste uitdagingen voor het veiligstellen van onze democratie.

Ik denk dat we het er stilaan over eens zijn dat het tegengaan van segregatie één van de grootste uitdagingen is voor het veiligstellen van onze democratie en het ordelijk en sociaal invullen van onze samenleving. Groepen die elkaar niet ontmoeten en dus ook niet kennen, nemen het logischerwijze ook niet meer op voor elkaar. Daarom moeten we nieuwe deuren openen die ons naar een neutrale plek leiden waarin iedereen zijn rol kan vervullen. Niet alleen politici vanuit verantwoordelijkheid, wetenschappers, ondernemers en kunstenaars vanuit ivoren torens of activisten van aan klaagmuren. In Wetopia treden we binnen in een neutrale zone, waarin iedereen gelijk is en zijn of haar bijdrage kan leveren op basis van zijn of haar kennis, ervaring en kunde. Zo creëren we een nieuw 'wij'. Dit kan op verschillende manieren worden georganiseerd. Soms wordt gesproken van een 'tussenruimte', waar het beleid van bovenaf samenkomt met de initiatieven van onderuit.

In veel steden ontstaan ook zogenaamde 'Tiers Lieux' of 'Third Places'. Gebouwen of plekken die vaak tijdelijk en legaal bezet worden en waar verschillende groepen samenwerken. In het chique 14de Arrondissement van Parijs werd in een oud ziekenhuis Les Grands Voisins gecreëerd, waar 600 daklozen werden opgevangen maar ook plaats was voor hippe start-ups, een restaurant en een alternatief hotel. Het werd zelfs een nieuwe toeristische trekpleister. In Marseille worden momenteel de oude Ricard kantoorgebouwen in het noorden van de stad omgebouwd tot 'L'Epopée', een talentendorp waar de kwetsbare jongeren hun talenten kunnen ontwikkelen maar ook plaats is voor startende ondernemers, een stadsboerderij, een maakplaats en andere initiatieven.

Het maakt eigenlijk weinig uit hoe of waar het georganiseerd wordt, zolang het maar samen is en iedereen op gelijke voet kan meedenken, kan meewerken en kan meebeslissen. Het gaat over het gelijkschakelen van alle verschillende rollen, waardoor we samen onze verantwoordelijkheid in de samenleving opnemen.

De gevangenen en de studenten hadden meer gemeen dan je zou denken.

In de bezoekersruimte van de gevangenis Les Baumettes in Marseille waren er geen verschillen meer. De gevangenen en de studenten hadden meer gemeen dan je zou denken. Ze waren jong, divers en ze droomden van hetzelfde: een betere stad. Maar het was wel de eerste keer dat ze het samen droomden. Waarom zouden ze het dan niet samen kunnen realiseren?

• allianties
• segregatie
• column