'Goeiemorgen, iedereen!' Vriendelijk begroet je je collega's. Met een tas koffie in de hand wandel je tussen hun bureau's. Maar er klopt iets niet. Iedereen staart je vreemd aan. Je kijkt over je schouder. Ook je baas staat je met open mond aan te gapen. En dan kijk je naar beneden: je bent helemaal naakt. Je hart klopt in je keel. Nee! Dit kan niet gebeuren. Hoongelach stijgt op. Collega's wijzen, proesten, roepen. Vernederd probeer je jezelf te bedekken, maar het is te laat. Met een ruk schrik je wakker. Oef. Wat een nachtmerrie…

Iedereen kent het wel: dromen dat je naakt bent. Het zou kunnen wijzen op onzekerheid, faalangst of de vrees voor sociale uitsluiting. Naakt ben je nu eenmaal op je kwetsbaarst, je kan je nergens achter verstoppen. Uitgelachen en vernederd worden als je naakt bent is dan ook een rauwe afwijzing van jou als individu. Maar jammer genoeg wordt voor sommige mensen deze nachtmerrie realiteit.

Het overkwam vorige maand Bekende Vlamingen Stan Van Samang, Peter Van de Veire en Sean Dhondt. Naakt- en seksueel getinte beelden werden verspreid zonder hun toestemming. Wraakporno, heet het. Het is de meest recente bevoegdheid van het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen. Want hoewel het in dit geval om drie mannen gaat, is 90% van de slachtoffers vrouw. Er zit dus een sterke genderdimensie aan deze problematiek. Soms maken de slachtoffers de beelden zelf en sturen ze bijvoorbeeld naar hun lief. Het zijn dan ook vaak ex-partners die uit rancune of 'wraak' de intieme beelden later verder verspreiden. In andere gevallen zijn het beelden die gemaakt of verspreid worden zonder het medeweten van de slachtoffers. Een stiekem getrokken foto door een klasgenoot in de kleedkamer. Een jaloers ex-lief die intieme foto's van je smartphone steelt. Waar de naakt- of seksueel getinte beelden ook vandaan komen: het is wraakporno. Het slachtoffer geeft geen toestemming tot het verspreiden van haar of zijn intieme beelden en dit is een digitale vorm van seksueel geweld.

De term 'geweld' klinkt misschien zwaar. Gaat het niet gewoon om 'een schunnig filmpje'? Is het niet onschuldig om het door te sturen en er met wat vrienden mee te lachen? Vergis je niet: de gevolgen van wraakporno kunnen verwoestend zijn. 90% van de slachtoffers ondervindt aanzienlijke emotionele problemen en 43% wordt achteraf lastiggevallen en belaagd. Voor sommigen gaan de gevolgen heel ver. Ze durven zich niet meer op het internet te begeven, ondervinden problemen op de arbeidsmarkt of beslissen om te verhuizen, van school of job te veranderen, omwille van de pesterijen.

Los van de individuele gevolgen voor het slachtoffer heeft wraakporno ook een maatschappelijk effect aangezien het gendergelijkheid in de weg staat. Vrouwelijke slachtoffers worden vaker het slachtoffer van 'victim blaming'. Ze krijgen hardere verwijten naar het hoofd geslingerd en worden aangeraden het misbruik in stilte te ondergaan. Of zoals presentatrice Véronique De Kock reageerde op het incident van haar drie mannelijke collega's: 'Ik vind het heel erg, maar tegelijk vind ik het heel straf hoe de hele kwestie de eerste weken onder de radar gehouden is. (…) Deze mannen worden heel erg beschermd en anders geprofileerd in de media dan vrouwen van wie zulke beelden zouden uitlekken. Zij zijn nu het slachtoffer, wij zouden sletten genoemd worden.'

Vechten tegen deze digitale vorm van seksueel geweld is absoluut noodzakelijk. Want de naakte waarheid is dat we allemaal slachtoffer kunnen worden van dit digitale seksueel geweld. Of je nu een mantelpak draagt, een hip kleedje, een kostuum of een training: onder de kledij is iedereen even kwetsbaar.

Daarom geef ik graag nog eens deze eerste hulp bij wraakporno:

• Ben je minderjarig? Contacteer Child Focus op het gratis noodnummer 116 000 (24/24h) of stuur een e-mail naar 116000@childfocus.org.
• Ben je meerderjarig? Surf naar onze website en download de handleiding waarin per platform stap per stap staat uitgelegd hoe je de beelden zo snel mogelijk offline krijgt. Heb je begeleiding nodig? Bel ons Instituut op het gratis nummer 0800/12 800.
• Handel snel. Hoe langer de beelden op het internet staan, hoe groter de kans dat mensen ze zien, downloaden of verder verspreiden. En hoe kleiner de kans dat je ze ooit volledig offline kan halen.
• Ken je de dader persoonlijk of kan je de beelden meteen zelf offline halen? Vergeet niet om eerst een screenshot te nemen van de beelden, waarop je de datum en het online platform kan zien. Deze screenshots kunnen dienen als bewijsmateriaal, in het geval je later zou beslissen klacht neer te leggen tegen de dader, de verspreiders of het online platform waarop de beelden staan.
• Wraakporno verspreiden is strafbaar. Gevangenisstraffen tot vijf jaar zijn van toepassing zowel op de initiële verspreider als voor elke persoon die de beelden daarna verspreidt. Hieronder vallen ook de internetplatformen die weigeren om de beelden te verwijderen op bevel van de rechter of op vraag van het openbaar ministerie. Zij riskeren boetes tot 15.000 euro.

Samenleving & Politiek, Jaargang 27, 2020, nr. 8 (oktober), pagina 10 tot 11

• wraakporno
• sexting
• seksueel geweld