Het onderzoek 'Waar liggen Vlamingen wakker van?' (april 2019) van VRT NWS en de VRT studiedienst toont aan dat de Vlaming erg begaan is met de pensioenen, een goede gezondheidszorg, een betere justitie, meer performante welzijnsvoorzieningen, een kwalitatief hoogstaand onderwijs en een vlottere mobiliteit. Ook milieu, jobs, wonen en verkeersveiligheid scoren hoog. Dat de Vlaming ook bezorgd is om veiligheid mag evenmin verbazen. Opmerkelijk in het onderzoek zijn vooral onderwijs als sterkste stijger, en de grote bezorgdheid voor de betaalbaarheid van de pensioenen en de kwaliteit van de gezondheidszorg. Je moet dus geen grote analist zijn om vast te stellen dat de prioriteiten van de Vlaming gelinkt zijn aan die domeinen waar openbare diensten een grote rol spelen.

Ondanks jarenlange propaganda en verkettering van openbare diensten als oubollig en voorbijgestreefd, ondanks jarenlange besparingen op mensen en middelen en ondanks het aanprijzen van de privémarkt als beter of waardig alternatief, blijft de burger de openbare diensten zien als nodig en noodzakelijk. Openbare diensten maken deel uit van onze 'common sense', ons gezond verstand. Dat is hoopgevend! De Vlaming beseft goed dat als je de openbare diensten verder afbouwt of wegneemt, de samenleving belangrijke hefbomen voor welvaartscreatie, sociale gelijkheid en duurzaamheid verliest.

De Vlaming heeft ingezien dat de voorbije regeerperiode haar veel geld heeft gekost. De facturen zijn gestegen, maar de dienstverlening is verminderd. Zo waren er de:
* besparingen op mobiliteit (trein, bus);
* besparingen op postbedeling (minder frequente rondes);
* hogere energiekost (gas, elektriciteit);
* hoge prijzen voor telefonie, internet en digitale tv (in vergelijking met de buurlanden);
* mindere dienstverlening van federale en Vlaamse overheidsdiensten (sluiting belastingkantoren, DG Handicap, wachtlijsten zorg, onderbezetting ziekenhuizen);
* de stijging van de kostprijs van rust- en verzorgingstehuizen (terwijl er minder personeel is);
* mindere toegang tot gemeentelijke diensten;
* problemen bij inschrijvingen in scholen naar keuze, een daling van de kwaliteit van het onderwijs;
* een verschraling van het cultuuraanbod.
Dergelijke ingrepen zijn voelbaar. Ze veroorzaken een permanent onbehagen en onmacht bij velen. Uit de geciteerde studie blijkt dat de Vlaming het gevoel heeft dat er veel ongelijkheid bestaat in de behandeling van mensen en dat men meer solidariteit wil.

We kunnen dus niet anders dan besluiten dat de belangrijkste prioriteiten van de Vlaming samenhangen met bevoegdheden die enkel optimaal, gelijk, neutraal en betaalbaar kunnen worden vervuld door openbare diensten. Zelfs met meer Vlaamse zelfstandigheid, blijven de prioriteiten van de Vlaming bevoegdheden die onder de openbare diensten vallen. De Vlaming belang hecht aan kwaliteit, betaalbaarheid, neutraliteit en vlotte toegang. Hij wil dus geen voorrang of veel toegangsregels, maar gelijk(waardig)heid voor iedereen.

Laat ons dus niet bang zijn om de openbare diensten te promoten, ze ideologisch te verdedigen en er meer personeel en middelen voor te eisen. Onze hoop is gevestigd op de burger die, vanuit zijn of haar dagelijkse ervaring en rechtvaardigheidsgevoel, beseft hoe belangrijk de openbare diensten zijn voor het functioneren van een samenleving waarin iedereen zich kan ontplooien. De burger heeft het – in tegenstelling tot de partijen die de afgelopen jaren beleid hebben gevoerd – goed begrepen. Openbare diensten kunnen niet functioneren zonder voldoende hardwerkende handen. Goede loon- en arbeidsvoorwaarden en een sterke, kwaliteitsvolle dienstverlening gaan hand in hand.

Deze bijdrage verscheen in de SamPol-zomerreeks Hoop 2019

• Hoop 2019