De manifestaties van de gele hesjes waren niet echt voorspeld door Christophe Guilluy, maar na het lezen van zijn boek lijkt het logisch dat er een dergelijk verzet zou komen van onderuit. In het boek No society maakt de auteur een scherpe analyse van wat hij de teloorgang van de middenklasse noemt. Hij doet dat in drie duidelijke hoofdstukken.

In hoofdstuk 1, met als titel 'Op de ruïnes van de middenklasse heeft een wereld van de buitenwijken zich opgericht', maakt Guilluy een duidelijk onderbouwde analyse met als uitgangspunt dat de middenklasse, 50 à 70% van de bevolking, verdwijnt.

Diverse aspecten in die analyse zijn onder meer dat er zich in (grote) steden een (nieuwe) hoge klasse gevestigd heeft. Daartegenover blijft een deel van de bevolking achter in eerder 'achtergebleven' gebieden, met dalende werkkrachten, zwakke private en openbare activiteiten en een terugval van de commerciële activiteiten.

De hoge klasse, met experten en academici, omarmt de mondialisering, pleit voor multiculturalisme en organiseert zich in wijken die duidelijk gescheiden zijn van de wijken waar de lagere klasse woont. Uiteindelijk leeft deze klasse in haar eigen omgeving.

Aan de andere kant ontstaat er een lagere klasse, waar na de arbeiders en de boeren ook de lagere bedienden en de kleine zelfstandigen toe behoren. In Frankrijk is 20% van de bevolking ambtenaar en zijn er 24% met pensioen. Zij houden het consumentenpeil recht, maar als ook zij moeten inleveren komt er een zware barst in het maatschappelijk systeem. Deze klasse leeft samen met de nieuwe migranten en voelt dagelijks hoe moeilijk het samenleven is. Zij hebben dus een andere visie op multiculturalisme. Het gaat dan ook niet alleen over geld, maar ook over de culturele identiteit van deze klasse.

Hoofdstuk 2, met de titel 'No society', leert ons dat in meerdere landen (hij geeft voorbeelden uit Frankrijk, Duitsland, Groot-Brittannië en de VS) de hoge en de lage klasse volledig los van elkaar bestaan. Hij noemt de bourgeoisie ronduit asociaal.

De verkiezingen van 2017 in Frankrijk waren volgens Guilly een duidelijke confrontatie tussen de hoge klasse (Emmanuel Macron) en de lage klasse (Marine Le Pen). De hoge klasse, die sterk gegroeid is in de vijftien grote steden, gelooft niet meer in de samenleving. Ze heeft geen aandacht meer voor het algemene belang. De welvaartsstaat komt onder druk omdat de uitkeringen met meer mensen moeten worden gedeeld. Welke bevolkingsgroep heeft de prioriteit: autochtone Fransen of nieuwe migranten? De uitdaging om het samenleven met andere culturen te organiseren vormt ongetwijfeld een belangrijke uitdaging voor de toekomst.

De klassenverschillen vertalen zich niet direct in politieke partijen. Zowel de hoge als de lage klasse vinden geen aansluiting bij bestaande structuren (zoals de vakbonden). Het geloof in de slagkracht van de democratie is klein. Maar de auteur geeft wel aan dat president Trump er wel in geslaagd is een deel van de hoge klasse en een deel van de lage klasse in de VS te verenigen rond het thema migratie.

In hoofdstuk 3 opent Guilluy enkele paden naar een mogelijke oplossing; hij noemt het 'de soft power van de populaire klasse'.

Populisme is voor Guilluy geen irrationele koortsopstoot maar de politieke uitdrukking van een economisch, sociaal en cultureel proces. De themata die er toe doen zijn: zelfbeschikking, protectionisme, behoud van openbare diensten, ongelijkheid bestrijden en de regeling van migratiegolven.

Guilluy denkt niet direct dat er een burgeroorlog op komst is. Beide klassen leven gescheiden en lossen daardoor de mogelijke, ook interne, conflicten op. Hij verwacht vooral een oplossing via het integreren van de themata van de lage klasse door de hoge klasse. Het multicultureel samenleven is voor hem daarbij cruciaal. Hij merkt dat er in de maatschappij voor dit thema een basis aanwezig is. Zeker als de afrikanisering verder toeneemt. Streefdoel daarbij is voor Guilluy dat de nationale gemeenschap hersteld wordt.

Het boek biedt een zeer goede analyse en reikt enkele mogelijke oplossingen aan. Ondertussen kan de realiteit er natuurlijk anders over beslissen.

Samenleving & Politiek, Jaargang 26, 2019, nr. 1 (januari), pagina 68 tot 69