Mensen vragen mij wel eens waar ik woon. Als ik dan Schaarbeek antwoord, gaat bij velen meteen datzelfde belletje rinkelen. Zij denken dan steevast aan Roger Nols, en schudden een beetje meewarig met het hoofd. Bij de naam van Nols, en dus ook bij Schaarbeek, horen immers associaties die van de gemeente een hellholeavant la lettre maken. Nols is de man die het prachtige Schaarbeekse gemeentehuis naar het televisienieuws bracht, toen voor dag en dauw een doortastende regeringscommissaris de deuren inbeukte om in de lokettenzaal – let op het fraaie glazen dak – de onwettige opschriften van de aparte loketten voor Nederlandstaligen te verwijderen. Met Nols denken we ook aan de kerel die Jean-Marie Le Pen uitnodigde voor een gezellige babbel. Roger Nols is tevens de kemel die zich in een djellaba op een kameel liet fotograferen om zijn onderdanen te vertellen hoe bang hij was voor de gevolgen van stemrecht voor vreemdelingen. Deze man, die zijn politieke carrière begon bij het FDF en via een aantal overstappen eindigde bij het Front Nouveau de Belgique, werpt dertig jaar nadat hij van het politieke toneel verdween nog steeds zijn donkere schaduw uit.

Nu was hij natuurlijk wel gedurende 18 jaar burgemeester, en dat kan tellen. Maar het is echt wel zonde dat die ene burgemeester telkens weer met Schaarbeek geassocieerd wordt. De lijst van prominente burgemeesters wier naam met Schaarbeekse toestanden kan worden geassocieerd, is immers veel langer. Zo is er bijvoorbeeld August Reyers, die van 1909 tot 1921 de gemeente bestuurde. August Reyers kennen we nog altijd omdat hij de VRT en de RTBF een adres gegeven heeft. Daar waar binnenkort een groot en nieuw mediacentrum moet komen, loopt de statige Reyerslaan; ooit een avenue, nu een snelweg voor chauffeurs die echt geloven dat nerveus claxonneren hun voorliggers in beweging kan zetten. Tot twee jaar geleden was er daar ook nog een Reyersviaduct, waarmee gehaaste pendelaars hun uitlaatgassen rechtstreeks op de tweede verdieping van de huizen konden injecteren. Brussels minister van Mobiliteit, Pascal Smet, maakte het met de grond gelijk.

Waar vandaag de Reyerslaan is, woonde in de jaren 1920 burgemeester Jean-Baptiste Meiser. Om hem te eren is een hoogst merkwaardig plein naar hem genoemd. Het Meiserplein is inderdaad een wonderlijke constructie. Het is een gigantische rotonde, met een aangrenzende laan van zes rijstroken, en er rijdt een tramlijn dwars over het geheel. Automobilisten noemen het Meiserplein wel eens de Place Misère, maar dat is natuurlijk hun eigen vrije keuze.

Roger Nols heeft nog geen plein, en allicht blijft dat ook zo. De huidige burgemeester zal het hem alvast niet gunnen. Bernard Clerfayt zal eind dit jaar ook 18 jaar burgemeester zijn. Hij is een taaie overlever. Hij bestuurde al met iedereen, behalve met de PTB-PVDA en met het VB. Voor de nu uittredende coalitie ging hij in zee met cdH, Ecolo en Groen. Clerfayt behoort zelf tot de partij DéFi (zo heet het FDF nu), maar zo heet zijn lijst niet. Clerfayt had en heeft zijn eigen Lijst van de Burgemeester. Zijn plaats daarop is een certitude, en andere partijen of uit hun partij losgeweekte enkelingen – zowel Franstaligen als Nederlandstaligen – laten zich graag uitnodigen om mee te doen. Schaarbeek heeft vandaag 130.000 inwoners (in Vlaanderen zou het de derde gemeente zijn na Antwerpen en Gent) en 47 gemeenteraadszetels, maar er is nauwelijks een spoor van nationale politiek te bekennen. Zo is dat trouwens ook in de meeste andere Brusselse gemeenten. De gemeentepolitiek is er al bij al erg lokaal, draait rond goede verstandhouding tussen personen, staat of valt met een burgervader (helaas weinig moeders te bespeuren in dat vak) die welwillend de baas speelt, en coalitievorming laat zich niet van bovenaf sturen.

Eén keer maar was er een poging om die wat gezapige gemeentepolitiek naar een 'hoger' niveau te tillen. De PS pakte in 2006 uit met niemand minder dan Laurette Onkelinx als kandidaat-burgemeester. De lijst van burgemeester Clerfayt klokte echter af op meer dan 40% van de stemmen, en Laurette ging terug naar het Waals-Brabantse Lasne, waar ze overigens altijd gewoon was blijven wonen met alleen maar een pied à terre in Schaarbeek.

Na de verkiezingen van 14 oktober wordt Bernard Clerfayt dus allicht opnieuw burgemeester. Een brede eigen lijst is alweer in de maak, en een echte uitdager is er niet. Clerfayt wordt dan de Schaarbeekse burgemeester met de langste staat van dienst. Hij neemt dan plaats op de lijst van burgemeesters die vroeg of laat een laan of een plein zullen krijgen. Laat het vooral geen viaduct worden.

Deze bijdrage verscheen in de reeks Mijn Gemeente, VK 14/10

• vk 14/10
• Schaarbeek