Een volledig jaar voorbereiding ging vooraf aan deze nieuwe Burgerbeweging. Een project zoals dit kan je alleen op lokaal niveau opstarten, waar de betrokkenheid van de burgers bij hun omgeving het grootst is en het beleid een directe invloed heeft op het dagelijkse leven. Het moest geheim blijven tot 12/9 omdat de particratie veel te verliezen had, maar gelukkig zijn niet alle politici in hetzelfde bedje ziek en is de onvrede soms groot over de partijtucht en de belangen van derden die meespelen in de lokale gemeenteraad. Eindeloze gesprekken werden met sommigen van langsom concreter. Ze gingen over politiek, maar vooral over participatie en mondige burgers die willen meepraten en zelfs volledig het beleid willen bepalen. Op een regelmatige basis, ook tussen de verkiezingen door.

Begin 2017 kreeg het project z'n definitieve vorm. Drie gemeenteraadsleden van de verschillende meerderheidspartijen - OCMW-voorzitter Anne Appeltans Janssen (CD&V), lokaal partijvoorzitter Peter Van Pelt (N-VA) en schepen van Milieu, Cultuur, Jeugd en Kinderopvang Gert Fransen (sp.a) - waren bereid uit hun partij te stappen en hun kleur af te leggen op 12 september. Ze vervoegden De Burgers, een volledig neutraal burgerproject zonder ideologie, kleur of vreemde bindingen.

Geen burgerbeweging zonder burgers uiteraard. Die werden gaandeweg uitgenodigd en op de hoogte gebracht. In maart 2017 was het eindelijk zover: de oprichting van De Burgers van Grobbendonk en Bouwel, met een twintigtal Burgers en drie zittende politici in de meerderheid. Dan pas begon het echte werk.

De democratische principes van de beweging uitwerken, was meteen de belangrijkste taak. Het blijft nog steeds een proces in uitvoering. De basisprincipes zijn simpel: geen partij, geen bestuur, geen voorzitter, geen leden en geen lidgeld. Zonder drempels, zonder programma. U leest het goed, zonder programma: de Burgers hebben geen programma in de hand, maar enkel een doel voor ogen: het algemeen belang van alle Burgers van Grobbendonk en Bouwel.

Zo gaan we naar de gemeenteraadsverkiezingen in 2018. De Burgers gaan het beleid vormgeven via Burgerraden. Daar worden projecten in alle transparantie aangebracht, uitgewerkt en ultiem democratisch beslist. In de Burgerraad zetelen alle inwoners die mee hun samenleving willen vormgeven met elk 1 stem. Deze beslissingen worden meegedeeld aan onze Burgervertegenwoordigers in de gemeenteraad, die op hun beurt voor de omkadering zorgen volgens de decreten en de wetten. Daarna worden ze ter uitvoering gegeven aan het college van burgemeester en schepenen. Zij staan uiteindelijk in voor het uitrollen van de beslissingen van de Burgerraad.

En zo hoort het te werken in een democratie!

Ondertussen kwamen we te weten dat onze principes zo goed als volledig overeenkwamen met de uitklapdemocratie (flatpack democracy) van de Britse tuinman Peter MacFadyen. Hij kwam twee maanden voor de lokale verkiezingen met een burgerlijst op in Frome, een dorp met 21.000 inwoners in zuid-west Engeland, en wist meteen de absolute meerderheid te veroveren. Burgers aan de macht. Ondertussen zijn er meerdere plaatsen waar dit een feit is. En wat blijkt? Iedereen wil gaan wonen in die bruisende en door Burgers goed bestuurde gemeenten. Die uitklapdemocratie hebben we verder aangepast aan de situatie bij ons.

De lijstvorming is het struikelblok waar het in de particratie bijna altijd misloopt. Daar ontstaat nepotisme, ruzie, opportunisme, naijver en belangenvermenging. De lijsttrekker bepaalt wie er achter hem mee moet zorgen voor zijn verkiezing. Alles is toegelaten, als het maar stemmen oplevert.

Niet zo bij De Burgers. Iedereen kan zijn kandidatuur indienen voor een verkozen plaats of mandaat op de Burgerlijst. Inwoner zijn en het Charter van de Burgervertegenwoordiger ondertekenen, is voldoende. Zijn/haar kandidatuur komt terecht bij het Lijstcomité, samengesteld uit burgers die zich daarvoor vrij aanmelden. Zij bepalen onafhankelijk wie waar op de lijst terechtkomt volgens criteria die binnen het comité worden opgesteld. Professionele en familiebelangen worden strikt gescheiden gehouden. Op de lijst of in het comité, die twee samen kan niet en zijn voor eeuwig onverenigbaar.

We leggen als Burgers nog regels op aan onze vertegenwoordigers. Maximum twee uitvoerende mandaten van zes jaar achter elkaar, meer niet. En uiteraard - een binnenkopper - geen enkele cumul. Onze vertegenwoordigers staan transparant onder de controle van de Burgerraad. Burgemeester is een fulltimeopdracht, schepen een parttime mandaat en de gemeenteraadsleden zetelen onbezoldigd. Daar zullen De Burgers strikt op toezien.

En zo hoort het te werken in een democratie!

Via onze Burgercafés komen er elke dag meer Burgers bij die zelf, zonder kleur of ideologie te moeten bekennen, kunnen bijdragen en meewerken aan de vormgeving van hun lokale samenleving. Een ware representatieve democratie dus, waar iedereen zijn stem écht kan laten meetellen over alles wat zich in hun dagelijks leven afspeelt.

En zo hoort het te werken in een democratie!

Met 11.180 inwoners is het de logica zelve dat de Burgers van Grobbendonk en Bouwel op 14 oktober 2018 de absolute meerderheid zullen uitmaken in hun gemeente, om zonder partijbelangen en opportunisme een bruisende en warme samenleving te maken voor iedereen.

Peter Vos
Initiatiefnemervan De Burgers
www.deburgers.be

Samenleving & Politiek, Jaargang 24, 2017, nr. 8 (oktober), pagina 49 tot 51

• De Burgers van Grobbendonk en Bouwel
• project in de kijker