Mijn verbazing was groot toen ik ongeveer een jaar geleden een van mijn zussen over onze campagneplannen rond Belfius sprak en ze niet bleek te weten dat die bank in overheidshanden is. Ze is het misschien al een tijdje beu een broer te hebben die bij FairFin werkt, maar toch kwamen we het laatste jaar te weten dat veel mensen niet weten dat een van de vier grootbanken in ons land ook van hen is.

Belfius werd in 2011 gered met 4 miljard euro belastinggeld - 363 euro per Belg - toen Dexia voor de tweede keer in drie jaar tijd failliet ging. Geen enkele investeerder toonde ook maar de minste interesse. De Belgische belastingbetaler was de enige reddingsboei voor de bank die een aanzienlijk deel van het Belgisch spaargeld beheert, een grote werkgever is en onze lokale overheden en de non-profitsector financiert.

De regering vond de bank wel te belangrijk om ze niet failliet te laten gaan, maar deze of de vorige regering heeft nooit een grondig debat gehouden over de toekomst van Belfius. Iedereen heeft de mond vol over het belang van de ‘lokale verankering’ van de bank, maar ondertussen ging de aandacht voornamelijk naar het dividend dat de bank uitkeerde. De laatste jaren begon de financiële situatie van Belfius er opnieuw beter uit te zien. In een rapport dat de regering bij investeringsbanken Nomura en Leonardo bestelde, kwam de volgende logica tevoorschijn: Belfius heeft heel wat maatschappelijke waarde, dus kan de bank best op de beurs genoteerd worden.

Als je bedenkt hoeveel investeringsbanken verdienen aan het naar de beurs begeleiden van bedrijven, begrijp je meteen waarom zij dit zeggen. Waarom een bank naar de beurs gebracht moet worden, omdat ze veel maatschappelijke waarde heeft, is ons echter een compleet raadsel.

En toch hanteren ook het bestuur van de bank en de minister van Financiën, Johan Van Overtveldt, sinds kort een variant van deze merkwaardige redenering: ze zijn voorstander van een beursgang want ze vinden de lokale verankering van Belfius heel belangrijk.

MAATSCHAPPELIJK DEBAT NODIG

Kort voor de geruchten van een beursgang de media bereikten, besloten een twintigtal middenveldorganisaties en vakbonden te stoppen met te doen alsof Belfius niet van ons is. Als de regering geen degelijk debat wil voeren over de toekomst van Belfius, dan doen wij het alvast.

We gaan ervan uit dat niet alle grote banken beursgenoteerd moeten zijn. Er wordt al eens gesteld dat het niet aan de overheid is om bankier te zijn (tenzij als er een bank failliet gaat). Bovendien voldoen heel wat landen niet aan het voorbeeld België, waar de bankensector gedomineerd wordt door beursgenoteerde banken die grotendeels onder controle zijn van buitenlandse groepen. In Duitsland is er bijvoorbeeld een netwerk van lokale publieke spaarbanken (Sparkassen) dat een centrale plaats inneemt in de sector. Bovendien hebben onder andere werknemers en klanten er ook medezeggenschap.

Wij willen het maatschappelijk belang van Belfius in de verf zetten. Een bank heeft impact. En er zijn heel wat investeringsnoden in de maatschappij: van de transitie naar een duurzame economie tot het veiligstellen van de zorg, het versterken van de lokale economie en infrastructuur. Het zijn sectoren waarin Belfius een prominente rol speelt, gedeeltelijk vanuit haar verleden als Gemeentekrediet.

Tegelijkertijd waait er een digitaliseringsstorm door de financiële sector. Daardoor worden heel wat financiële verrichtingen eenvoudiger, maar door de sluiting van kantoren gaan heel wat jobs verloren en is de toegang tot basisdiensten minder vanzelfsprekend. Een enquête van de Gezinsbond wijst uit dat een groot deel van de bevolking, vooral ouderen, niet goed om kan met online bankieren.

Als we Belfius privatiseren, zullen we de bank aan de grillen van de beurs overlaten. Wat zal dit betekenen voor hoe onze gemeenten, ziekenhuizen, enzovoort gefinancierd worden? Of voor de toegang tot basisbankdiensten voor iedereen?

Met het platform ‘Belfius is van ons’ willen we er op wijzen dat Belfius een geweldige opportuniteit vormt om onze samenleving meer slagkracht te geven. Als we de bank een maatschappelijke opdracht zouden meegeven, kunnen we beter inspelen op de noden van de toekomst. Mits politieke wil kunnen we de maatschappelijke opdracht centraal zetten. Maar dit kan moeilijk als de bank zich moet verantwoorden aan aandeelhouders op de beurs. Hoog tijd dus om het op de agenda te zetten. Als middenveld doen wij dit door de discussie te voeren en mensen te mobiliseren. Wij vragen ook aan onze vertegenwoordigers, of ze nu in de gemeenteraad of in het federaal parlement zitten, om standpunt in te nemen.

Frank Vanaerschot
Inhoudelijk coördinator FairFin
www.belfiusisvanons.be

Samenleving & Politiek, Jaargang 24, 2017, nr. 4 (april), pagina 32 en 41

• Belfius is van ons
• project in de kijker