Onze maatschappij zit gekneld tussen twee vrij antagonistische realiteiten. Aan de ene kant worden we geconfronteerd met een aantal schijnbaar onoplosbare economische, ecologische en maatschappelijke crisissen. Aan de andere kant is het nog nooit zo gemakkelijk geweest om door de wereld te reizen, gaat de technologische ontwikkeling razendsnel door, is informatie massaal beschikbaar en kunnen we om het even welk product overal en altijd verkrijgen. De hoop op een comfortabel en welvarend leven is aanwezig bij ons allen, maar het wordt steeds moeilijker om de ecologische en sociale gevolgen van onze huidige levensstijl te negeren.

Kan het zo verder gaan, stort het allemaal eens in elkaar of is het al aan het instorten? Welke zijn de krachten die onze samenleving doen draaien? Kan onze maatschappij deze talrijke uitdagingen aan, of zijn er fundamentele veranderingen nodig? Ben ik uiteindelijk persoonlijk ook in staat om een handje toe te steken? Hoe en waarvoor wil ik mijn leven hier op aarde benutten? Op deze en vele andere vragen heeft het Museum van het Kapitalisme helaas géén antwoord. Wel tracht de tentoonstelling de bezoeker te helpen om zich een weg te banen tussen de ontelbare levensvragen die men zich kan stellen in ons kapitalistisch systeem.

EERST IN NAMEN

Dit project is al bijna drie jaar oud. Het wordt gedragen door een twintigtal jongeren tussen 20 en 35 jaar. Ze kwamen samen na, of op het einde van, hun studies met eenzelfde verlangen: actief blijven en iets betekenen in de maatschappij op basis van vrijwillig engagement. Het project ging van start als een wild idee rond een kampvuur. Waarom bestaat er eigenlijk geen museum van het systeem waarin we leven? Waarom is er geen plaats waar we kunnen leren en nadenken over hoe de wereld draait? Waarom is er geen museum over het kapitalisme? Want na een bezoek aan het Museum van het Communisme in Praag lijkt dit een zeer interessante manier om op een zo objectief mogelijke manier de werking van een samenleving voor te stellen alsook deze met de bezoekers verder op te bouwen. En inderdaad: volgens het internet bleek er nergens een museum over het kapitalisme te bestaan!

Waar de meeste wilde ideeën meestal stoppen met het opkomen van de zon, was dat niet het geval voor dit museum. Een week later begonnen we al met de eerste vergaderingen: een groep opstellen, een visie op lange termijn opbouwen, het (her)lezen van vele boeken of (her)bekijken van tal van documentaires om de inhoud op te bouwen,... Alles werd in werkgroepen verdeeld, maar moest steeds weer opnieuw in plenaire zittingen bevestigd worden. De inhoud moest uiteindelijk ook nog pedagogisch en ludiek gebracht worden, en door experts worden nagekeken.

Na veel timmerwerk, grafisch werk en vele plotse verrassingen opende op 13 februari 2014 uiteindelijk het eerste Museum van het Kapitalisme ter wereld zijn deuren in de universitaire bibliotheek van Namen. Met ongeveer 400 aanwezigen op de opening en meer dan 3.000 bezoekers gedurende de vier maanden in Namen werd het alvast een groot succes. Een 80-tal groepen, waarvan het merendeel klassen uit de laatste jaren van het middelbaar onderwijs, hebben er een rondleiding gekregen. Na de vele positieve reacties was het duidelijk, we verhuizen naar Brussel!

NU IN SINT-GILLIS

Na een druk jaar in 2014 (opstelling in het festival Esperanzah! in Floreffe, ateliers met de middelbare scholen Institut de l’Assomption en Collège Saint-Hubert in Bosvoorde, enzovoort) staat de - nu tweetalige - tentoonstelling tot en met 30 mei 2015 in het OCMW van Sint-Gillis (Fernand Bernierstraat 40). Deze verhuizing gaat gepaard met een vernieuwing van de scenografie, het herzien en het opknappen van de inhoud alsook het vergroten van de groep. De horizontale werking in de groep, de vrije bijdrage na een bezoek en de algemene structuur van de tentoonstelling zijn daarentegen dezelfde gebleven.

Het museum is opgesteld in vier zalen met elk een specifiek thema. Het bezoek duurt ongeveer 2 tot 3 uur. De eerste zaal doorloopt de geschiedenis en de verschillende theorieën van/over het kapitalisme. Daarna komen de meer praktische zalen. De tweede zaal stelt de hoop en de successen van het kapitalisme voor. We denken dan aan het dagelijkse comfort, aan de vele culturele uitwisselingen alsook aan de vrije tijd die we vandaag kennen dankzij de technologische vooruitgang die door de kapitalistische ontplooiing wordt gestuwd. De derde zaal toont daarentegen de limieten van ons systeem. Denk maar aan de noodzakelijke ontginning van grond- en brandstoffen om onze economische productiviteit te behouden, die zware ecologische problemen creëert. Daarnaast zijn er ook de ongelijkheden in onze maatschappij, die intrinsiek gelinkt zijn aan het private karakter van het hedendaagse bezit. Uiteindelijk stelt de laatste zaal een waaier van micro en macro alternatieven voor en nodigt de bezoeker ook uit om deze nadien zelf te implementeren.

BINNENKORT IN GENT

Heb je interesse? Aarzel niet en kom snel naar Sint-Gillis om het Museum van het Kapitalisme te bezoeken voor 30 mei. In juli verhuist het Museum naar de Gentse Feesten (17-26 juli, in ‘Ons Huis’ op de Vrijdagsmarkt)! Wil je een persoonlijke rondleiding? Mail dan naar contact@kapitalismemuseum.org.

Olivier Vermeulen
Mede-initiatiefnemer
www.kapitalismemuseum.org

Samenleving & Politiek, Jaargang 22, 2015, nr. 5 (mei), pagina 51 tot 53

• Het Museum van het Kapitalisme
• project in de kijker