CRISIS

De term ‘crisis’ is alomtegenwoordig in ons dagelijks leven, maar wordt onrechtmatig gebruikt. Men legt eenzijdig de focus op de economie. Dat draagt bij tot een foute visie: de samenleving zou slechts een tijdelijke storing ondergaan van het economisch systeem. Het zou gewoon voldoende zijn om de economische crisis op te lossen om het vorige evenwicht te herstellen.
We slagen er dus niet in om ingrijpende veranderingen in onze samenleving kritisch te beoordelen. We komen er niet toe ze te zien als een blijvende transformatie, vergelijkbaar met de overgang van een agrarische naar een industriële samenleving.
Veel oude structuren, die ons dagelijkse leven bepaalden en essentiële bouwstenen waren voor onze identiteit, zijn verdwenen. De diepgaande maatschappelijke veranderingen van de laatste jaren liggen hier aan de basis. Zo ontstond er een gevoel van ontwrichting en angst.
Populistische bewegingen erkennen deze kwetsbaarheid binnen onze samenleving. Ze maken er bewust gebruik van door de leemte op te vullen met holle retoriek, gebaseerd op confrontatie.
Ze creëren een vals gevoel van identiteit, door zondebokken aan te wijzen. De ‘andere’ schilderen ze af als vijand. Dit identiteitspopulisme versterkt de trend naar allerlei xenofobe micro-nationalismen die onze maatschappij verder dreigen te ontwrichten.
De omwenteling die we doormaken blijft abstract, vaag en bedreigend. Tenzij we ze erkennen als universeel en blijvend, en er de dynamiek van begrijpen.
We beleven de overgang naar een nieuw samenlevingsmodel. Niet een tijdelijke disfunctionele fase.
Daarom zeggen wij ‘Ceci n’est pas une crise’.

WAAR WIJ NAAR STREVEN

Het probleem erkennen is echter niet genoeg. Besef op zich geeft ons geen middelen om deze verontrustende evolutie doeltreffend te bestrijden en om onszelf te beschermen tegen het misbruik van onze angsten en onzekerheden. Onze maatschappij is gevoelig voor de groeiende dreiging. Maar wij voelen ons verlamd en weerloos. Er is een gebrek aan gezamenlijke reactie tegen de toenemende dreiging van identiteitspopulisten. Tot nu toe zijn we er als samenleving niet in geslaagd efficiënte antwoorden te formuleren en toe te passen.

WAAROM NU?

De samenleving die we achter ons laten, was gebaseerd op gebetonneerde waarden, op algemeen aanvaarde ideeën. Ze steunde op een stabiel stelsel van instellingen: strikte hiërarchie binnen onderwijs en werk, de familie, het recht en het geloof, die het volle vertrouwen genoten van de ganse gemeenschap.
Deze instellingen bepaalden sociale gebruiken, identiteiten, cultuur en ideeën. Ze dicteerden helder ieders rol, gebaseerd op normen en tradities.
Vandaag, echter, veroorzaken verschillende gelijktijdige trends desoriëntatie en bezorgdheid: de financiële en economische globalisering, de internationale mobiliteit van kapitaal en personen, de afzwakking van traditionele ideologieën, twijfel aan de politieke en religieuze instellingen, transformaties van de rol van geaardheid en het gezin, de informatietechnologische revolutie en de opkomst van nieuwe media, bedreigingen voor het milieu en de gevolgen van klimaatverandering, enzovoort.
Als we nu geen aandacht geven aan deze verschuivingen, als we nu zwijgen en de angst laten toenemen, geven we deze bewegingen een nog groter podium.

TIJD VOOR ACTIE

‘Ceci n’est pas une crise’ is een politiek onafhankelijke stichting, die ernaar streeft te vechten tegen de opkomst van het identiteitspopulisme. Ze poogt respect voor diversiteit en Europees burgerschap te bevorderen. ‘Ceci n’est pas une crise’ wil beleidsaanbevelingen leveren door het verstrekken van informatie, onderzoek, voorbeelden van goede praktijken, ruimte voor dialoog en uitwisseling. Wij willen helpen bij de verspreiding van bestaande antwoorden en het zoeken naar nieuwe. We structureren onze activiteiten rond drie richtlijnen:
- BEGRIJPEN van maatschappelijke transformaties en de wortels van de identiteitspopulisme en het geven van informatie over het onderwerp;
- SAMENWERKEN met andere actoren en organisaties die onze zorgen delen en dezelfde doelen nastreven;
- BEDENKEN en bevorderen van efficiënte tegenmaatregelen en deze verspreiden.

Esther Bohé
Programma manager ‘Ceci n’est pas une crise’ - www.cecinestpasunecrise.org

De namen achter ‘Ceci n’est pas une crise’:
Directiecomité: Jean-Pascal Labille, Marielle Papy, Esther Bohé.
Bestuursleden: Philippe Busquin, Grégor Chapelle, Bruno Colmant, Eric De Beukelaer, Didier De Jaeger, Eric Domb, Mark Elchardus, Monica Frassoni, Jan Goossens, Pierre Kroll, Philippe Lallemand, Philippe Maystadt, Louis Michel, Benoît Scheuer, Dan Sobovitz, Hilde Vernaillen, Eric Winnen.

Samenleving & Politiek, Jaargang 22, 2015, nr. 3 (maart), pagina 55 tot 56

• Ceci n'est pas une crise
• project in de kijker