Al 10 jaar organiseren we vanuit Motief vorming in het leren omgaan met levensbeschouwelijke diversiteit. Doorheen de jaren hebben we gemerkt dat er vooral bij eerstelijnswerkers een gigantische ‘handelingsverlegenheid’ gegroeid is in het omgaan met moslimjongeren die rond de eigen levensbeschouwelijke identiteit aan het zoeken zijn - zoals zoveel jongeren dat doen. Zoeken rond jouw eigen identiteit, ook levensbeschouwelijk, is kenmerkend voor de adolescentie. Maar in een maatschappelijke context waarin zowel over moslims als over ‘de islam’ zeer veralgemenend en eenzijdig negatief bericht wordt, ervaren moslimjongeren in hun zoektocht weinig positieve en constructieve ondersteuning van opvoeders. Om het nog voorzichtig uit te drukken: vaak ervaren ze eerder wantrouwen, angst, onbegrip en zelfs agressie; worden ze gedwongen zich te verantwoorden voor hun levensbeschouwelijke identiteit (in ontwikkeling) of dienen ze zich zelfs systematisch en expliciet te distantiëren van elke wandaad in naam van de islam. Ten aanzien van geen enkele andere levensbeschouwing heerst een gelijkaardige dynamiek.

Dat deze realiteit niet meteen een positieve bijdrage levert aan het proces van identiteitsontwikkeling, daar hoef je geen pedagoog voor te zijn. De opstelling van opvoeders in dit zoekproces is dan ook cruciaal. Je kan opgroeiende jongeren maken of kraken. Je kan hen mens laten worden en loyaal aanwezig zijn in hun zoektocht naar de eigen ik, de eigen normen, waarden en overtuigingen. Of je kan jongeren net zwaar beschadigen door hen in het keurslijf van clichés en vooraannames omtrent islam te dwingen. De behoefte bij opvoeders en eerstelijnswerkers om positief, constructief en pedagogisch verantwoord om te gaan met dit zoekproces omtrent identiteitsontwikkeling is zeer groot.

Motief biedt in dit project vorming aan om daar ‘een’ antwoord op te bieden. Of we met onze vorming ‘radicalisering’ (in negatieve zin) voorkomen? Absoluut. Hopelijk in de eerste plaats die van onze Vlaamse samenleving die in elke jongere die een te korte broek begint te dragen een jihadi meent te ontwaren of bij elke moslima die er vandaag voor kiest om een hoofddoek te dragen vreest dat ze morgen een boerka aanschiet en overmorgen haar verstand bij het groot vuil deponeert. Maar wij hopen ook dat we via deze vorming - indirect weliswaar - voor de jongeren meer ruimte kunnen creëren waarin ze zichzelf kunnen ontdekken en ontplooien en zich een toekomst kunnen ontwerpen - terwijl ze in dit proces ook warm omringd worden. Moslimjongeren ernstig nemen als jongeren, met hun verlangen naar erkenning en bemoediging, naar vertrouwen in hun talenten en vaardigheden, ook dat is op zijn minst een begin van een ‘preventievere aanpak van radicalisering’.

CONCREET

Op basis van een behoeftenpeiling bij eerstelijnswerkers uit de zes steden zal Motief een vormingsreeks van drie à vier dagen ‘op maat’ uitwerken en begeleiden. Daarnaast ontvangen de steden ook een ‘info- en methodiekenpakket’. In de vormingsreeks wordt er gefocust op ‘het verruimen van de handelingsruimte’, onder meer via:

▶ het verwerven van inzicht:

• omtrent het eigen levensbeschouwelijke referentiekader;
• in de identiteitsontwikkeling van moslimjongeren;
• in de maatschappelijke voedingsbodem die verontwaardiging en verzet t.a.v. de samenleving in de hand werkt;
• in processen van radicalisering bij een deel van de moslimjongeren; het leren detecteren van en inspelen op signalen van mogelijke radicalisering.

▶ bouwen aan een emancipatorische en pedagogisch verantwoorde aanpak die jongeren uitdaagt tot zelfontplooiing en kritisch burgerschap.

Elke Vandeperre
Coördinator 'Gezocht: identiteit'
Voor alle info: www.motief.org

Gezocht: identiteit

Samenleving & Politiek, Jaargang 22, 2015, nr. 2 (februari), pagina 14 tot 15

• project in de kijker
• Gezocht: identiteit