Het sociaaldemocratische gedachtegoed staat de laatste jaren in Vlaanderen zwaar onder druk. De verkiezingsuitslagen bevestigen die tendens: de progressieve partijen sp.a en Groen haalden bij de laatste Vlaamse en federale verkiezingen samen iets meer dan 22%, amper een vijfde van het totaal aantal stemmen. Deze beweging naar rechts zien we bij uitbreiding in heel Europa de kop opsteken.

Zelfs de financiële crisis en de daaropvolgende Europese malaise hebben de koers in het denken niet gewijzigd. Het liberaal-conservatieve discours beheerst nog steeds het debat. Technocratische oplossingen worden als wondermiddelen aangereikt om de economie nieuw leven in te blazen. Deze liggen in de lijn van wat het IMF en de Wereldbank al sinds de jaren 1980 verkondigen (de zgn. Washington Consensus) en worden door de Europese Commissie gretig overgenomen: begrotingsdiscipline, privatiseringen, afslanking van de overheid, liberalisering van de arbeidsmarkt,… Ook politieke partijen, academici en denktanks scharen zich veelvuldig achter deze ‘ultieme reddingsoperatie’. Maar de praktijk blijkt minder rooskleurig. In een aantal landen resulteren deze neoliberale recepten in drama’s en sociale bloedbaden.

Het August Vermeylenfonds en de Stichting Gerrit Kreveld konden deze ontwikkelingen niet langer negeren. Er was nood aan een nieuw initiatief dat alternatieve antwoorden biedt op de sociaaleconomische uitdagingen. De huidige, Europese besparingspolitiek en verdere liberalisering zijn niet de enige weg. Daarom bundelden beide organisaties hun krachten en richtten samen een denktank op. Metis Institute werd geboren.

ZEUS’ SCHRANDERE EEGA

‘Metis’ is afkomstig uit de Griekse mythologie. Ze behoort tot het oudere Griekse pantheon en was de eerste echtgenote van Zeus. Omdat zij zeer machtige nakomelingen ter wereld zou brengen, werd Zeus bang en slokte haar op. Maar ze was al zwanger, en zo werd Athena uit het hoofd van Zeus geboren.

Metis staat voor schranderheid, zowel in de zin van wijsheid als van het praktische verstand, gericht op toepassingen. Nadenken en met het resultaat daarvan aan de slag gaan. Het is een geschikte naam voor de denktank omdat zij wil dromen en onbegrensd durft nadenken over een betere samenleving, maar ook haalbare voorstellen wil doen.

FORUM VOOR PROGRESSIEF DENKEN

Metis stelt solidariteit, gelijke kansen en duurzaamheid als uitgangspunten voorop en geeft deze doelstellingen vorm door goed onderbouwde analyses en beleidsadviezen. De denktank zal aanwezig zijn in de media en fora waar het maatschappelijk debat gevoerd wordt. Via scherpe analyses ontwikkelt ze innovatieve beleidsconcepten en krachtige argumentatiekaders voor een progressieve aanpak. Enkel door overtuigingskracht kan het progressieve gedachtegoed opnieuw een brede consensus bewerkstelligen. Wat goed is voor iedereen, behoeft ook de zorg en de inzet van iedereen.

De denktank wordt gecoördineerd door haar twee stichtende organisaties. De Stichting Gerrit Kreveld brengt de financiële middelen aan die nodig zijn om de denktank operationeel te maken. Metis steunt in eerste instantie op de inhoudelijke en logistieke werking van de twee stichtende verenigingen. Medewerkers van beide partners vormen samen de kern van de denktank. Metis opereert via een reeks werkgroepen rond inhoudelijke thema’s die ze tot haar kerntaak rekent: Europa, economie, fiscaliteit, sociale zekerheid, onderwijs, cultuur, media. In deze werkgroepen komen experten met diverse achtergronden (academici, specialisten uit studiediensten, beleidsexperten) samen om analyses uit te werken en in debat te gaan.

Metis hoopt in de toekomst haar werkterrein te verruimen. Zij staat open voor samenwerking met mensen en organisaties waarmee zij waarden deelt en wiens visie aansluit bij de hare.
Metis wil niet de stem vertolken van één specifieke ideologische stroming. Ze wil het debat voeden vanuit een progressieve, solidaire invalshoek, maar doet dit met een open geest en respect voor andere ideeën.

ONAFHANKELIJKE DENKTANK MAAR WEL ÉÉN MET EIGEN SMOEL

Metis wil meer welvaart, meer economische groei, maar ook de baten van die welvaart toegankelijk maken voor iedereen. Ze wil een solidaire maatschappij, waarin ongelijkheid bestreden wordt. Ze wil ook kwalitatieve en duurzame groei. Voorstellen voor onze sociaaleconomische huishouding zullen aan deze criteria getoetst worden. Economische groei is nodig om de solidariteit te bestendigen en om middelen te genereren voor een snellere omschakeling naar een groene economie. Toch staat economische groei niet steeds op de eerste plaats, maar is die verweven met alle andere doelstellingen.

In die waardenhiërarchie ligt ook het verschil tussen Metis en andere denktanks. Zolang economische groei en winstmaximalisatie als de énige motor van de samenleving worden beschouwd, zullen alle investeringen, zelfs die in duurzame energie, slechts dat ene hogere doel dienen, namelijk het steeds exuberanter opdrijven van de winst en de groei van bedrijven.

Metis wil een overheid die marktregulerend optreedt. Metis meent dat een sociaal gecorrigeerde markteconomie niet de perfecte maar wel de beste manier is om tot een samenleving met zoveel mogelijk welvaart, vrijheid en gelijkheid te komen. Een dergelijke samenleving is in ieders belang.

Metis maakt ideologische keuzes, maar is niet doctrinair. Ideeën worden op hun verdiensten getoetst, taboes overboord gegooid. Als onafhankelijke denktank dient zij geen politieke evenwichten of machtsstructuren. Zo staat de rol van de overheid niet vast, evenmin als die van de markt. Er zijn beperkingen aan de vermarkting, maar evenzeer zijn er activiteiten die de markt efficiënter kan invullen dan de overheid.

Metis toetst haar voorstellen aan het criterium van duurzaamheid en van solidariteit. Zoveel mogelijk welvaart en geluk voor iedereen, nu en in de toekomst. Daarom zal Metis een sterk Europees model voor meer welvaart helpen uittekenen en verdedigen.

Caroline De Neve, Nico Pattyn, Johan Notte, Dany Vandenbossche, Rudi Vander Vennet, Wim Vermeersch
Kerngroep Metis
www.metisinstitute.be

Samenleving & Politiek, Jaargang 20, 2013, nr. 6 (juni), pagina 21 tot 23

• Metis
• Stichting Gerrit Kreveld