Met de financiële en politieke crisis in Ierland kreeg een ruimer publiek er hoogte van dat de Ierse groenen tot eind vorig jaar mee regeerden, samen met de zeer conservatieve Fianna Fail. Al stapten de Greens uit de regering, ze dragen mee verantwoordelijkheid voor die enorme financiële kater waar de Ierse werkende bevolking moet voor opdraaien. Zij waren sinds 2007 voor de Fianna Fail nodig om met hun zes zetels aan een regeringsmeerderheid te geraken. De groenen kwamen in 2008 in een lastig parket toen hun minister het inschrijvingsgeld voor studenten op 11.000 euro bracht. Het massaal studentenprotest leidde ertoe dat de groenen zich van die maatregel distantieerden en zo beletten dat die maatregel er kwam. De Ierse Greens plaatsen zichzelf in het politieke ‘centrum’, net zoals in talrijke andere landen.

Ook in Finland zit de Groene Liga sinds 2007 in een regering met conservatieven en liberalen. Hun voorzitter, Anni Sinnemäki, is er minister van Tewerkstelling.

De groenen staan momenteel erg sterk in Duitsland waar ze acht jaar in de Bondsregering zaten onder bondskanselier Schröder waarin de leider van Die Grüne, Joschka Fischer, minister van Buitenlandse Zaken werd. Die steunde in 1999 Duitse deelname aan de oorlog om Kosovo en hij stond ook achter het sturen van Duitse troepen naar Afghanistan, standpunten die bij een groot deel van de achterban wrevel veroorzaakten.
De Duitse groenen zijn sindsdien nog meer naar het centrum opgeschoven. Ze vormden in Hamburg een coalitie met de christendemocratische CDU (ze braken die vorig jaar op). Samenwerking met Die Linke sluiten ze uit. Met het oog op belangrijke deelstaatverkiezingen richten ze zich meer en meer op ontgoochelde christendemocratische en liberale kiezers. Ze doen dat blijkbaar met succes, want peilingen voorspellen hen grote winst in Baden-Württemberg en Berlijn. De zuidelijke deelstaat Baden-Württemberg is een bolwerk van de christendemocraten. Maar een project voor een enorm station in Stuttgart heeft zeer veel weerstand opgewekt en de groenen hebben dat protest sterk ondersteund. Tegelijk pakken ze uit met een gematigd imago, al blijven Die Grüne trouw aan de kern van hun programma, met voorop de inzet voor hernieuwbare energie en tegen de verlenging van de vergunningen voor kerncentrales. In de campagne doen ze hun best van een radicaal imago af te raken - behalve waar het om milieuthema’s gaat die absolute voorrang krijgen op sociale kwesties. Of internationale kwesties waarin de Duitse groenen sinds Fischer mainstream zijn geworden.

Mainstream, meegaand, gaat ook op voor GroenLinks in Nederland. In de Tweede Kamer schaarde GroenLinks zich achter een verlenging van de Nederlandse militaire missie in Kunduz, Afghanistan. Een missie die gemakshalve niet als militair wordt bestempeld zodat GroenLinks in de Kamer zijn tien noodzakelijke stemmen kon leveren, terwijl de rest van links tegen stemde. Ook het congres van GroenLinks heeft ‘zijn treurnis’ over die houding uitgesproken, maar de hoogste partijleiding trok zich daar niets van aan. Zij is immers door het congres niet weggestemd. Het staat wel haaks op de interne democratie die GroenLinks zegt voor te staan. Maar de leiding van GroenLinks is tot toegevingen bereid om kans te maken op regeringsdeelname. De erfgenamen van de communistische CPN en de links-socialistische PSP schuiven stapsgewijs naar het centrum.

In Frankrijk heeft de fusie tussen Les Verts en Europe Ecologie het spectrum van groen nog een stuk breder gemaakt. Sommigen leunen dicht aan bij de NPA (de trotskistische Nouveau Parti Anticapitaliste) en de Parti de Gauche. Een boegbeeld zoals Daniel Cohn-Bendit vindt dan weer dat de groenen beter geen eigen kandidaat hebben bij de presidentsverkiezingen van volgend jaar, zeker niet als de kandidaat van de socialistische PS Dominique Strauss-Kahn (DSK), huidig voorzitter van de kapitalistische waakhond IMF, zou zijn. De meningsverschillen hebben al tot een crisis binnen de groene federatie geleid en in de aanloop naar de (voor)verkiezingen worden de tegenstellingen tussen de linksere en de centrumtendensen alsmaar groter. De achterban heeft een duidelijk links profiel, maar de strekking Cohn-Bendit zou zich kunnen versterken indien een eigen groene kandidaat het volgend jaar slecht zou doen.

Bij de jongere lidstaten van de EU heeft groen een aparte geschiedenis. In de Baltische staten Estland, Letland en Litouwen groeide de oppositie tegen Moskou onder meer rond milieuprotesten. De groene partijen die na de implosie van de Sovjet-Unie ontstonden, waren anticommunistisch en mede daardoor niet geneigd zich links te plaatsen. In Estland en Letland kwamen de groenen in de jaren 1990 in regeringen die volop gingen privatiseren. In Letland stond er in 2003 heel even een groene premier, Indulis Emsis, aan het hoofd van een rechtse coalitie.

Ook in Tsjechië zitten de groenen bij rechts. Geplaatst voor de keuze tussen bijdragen tot een linkse of een rechtse regeringsmeerderheid, kozen ze voor dit laatste. De Hongaarse groene LMP zit in de oppositie en voert bij- voorbeeld fel campagne tegen de mediawet van de rechtse regering. Op sociaaleconomisch vlak is dit eerder een liberale partij.

In zuidelijk Europa zijn de groene partijen marginaal. De Spaanse groenen zitten in Verenigd Links met de postcommunisten, evenals in Portugal waar de communistische PCP zich in het groen heeft gestoken. In Italië zijn de Verdi opgegaan in een linkse federatie die electoraal van de kaart is geveegd na haar deelname aan de regering-Prodi (2006-2008), want de balans was erg mager.

Hoe de groene partijen in Europa dus te klasseren? Niet op één lijn, dat is wel duidelijk. Politiek groen dekt een zeer ruim spectrum, van uiterst-linkse tendensen tot rechts.

Freddy De Pauw
Medewerker Uitpers, oud-journalist De Standaard

*Noot *
Dit artikel verschijnt ook in Uitpers - Webzine voor Internationale Politiek, nr. 129, 12^de jg., maart 2011.

Groen - Europa - links

Samenleving & Politiek, Jaargang 18, 2011, nr. 3 (maart), pagina 65 tot 67

• Europa
• links
• Groen - Groen!