Het boek is een boeiend verslag en duidelijk kaderen van gebeurtenissen van de voorbije twee jaar in het Atheneum te Antwerpen. Het laat ons de diverse kanten en onderstromen zien van zaken die in de media snel en oppervlakkig aan bod kwamen. Hiermee ontrafelt het een actueel probleem, waarvoor de maatschappij nog geen oplossing heeft.

Het officieel onderwijs, zowel gemeentelijk als rijksonderwijs, kende in de 19^de eeuw een sterke groei als duidelijk alternatief voor het katholiek onderwijs. Het officieel onderwijs liet zich leiden door rede en burgerschap, door rationalisme, Verlichting en humanisme.

Het Koninklijk Atheneum aan de Rooseveltplaats in Antwerpen is hiervan een emanatie.
Openbare scholen zijn pluralistisch, en bieden keuze in levensbeschouwelijk onderricht twee uur per week. Vooral in Antwerpen en Brussel vestigden zich migranten van velerlei nationaliteiten de voorbije decennia. De autochtonen weken grotendeels uit naar de gemeenten rond de grote steden. De centrumscholen kregen in toenemende mate allochtone leerlingen. In het Atheneum zitten leerlingen van zowat 65 nationaliteiten.

Er was en is in onze maatschappij de voorbije eeuwen een duidelijke laïcisering bezig. In die situatie kwamen de voorbije decennia een aantal gastarbeiders leven, aanvankelijk aarzelend en onopvallend. Maar met de toename van het aantal in de loop der jaren kwam met de heimwee naar de eigen cultuur ook de beleving van de Islam naar boven. Dit uitte zich in het oprichten van moskeeën en organiseren van de geloofsbeleving. Onder meer met het dragen van de hoofddoek. Geleidelijk verbood men de hoofddoek in de meeste Antwerpse scholen. In de twee resterende officiële scholen steeg het aantal leerlingen dat bewust bleef kiezen voor het dragen van de hoofddoek heel duidelijk. Geleidelijk voelde men de druk toenemen op alle vrouwelijke leerlingen om een hoofddoek te dragen, en ook op andere punten van het schoolleven: weigeren van gemengde schooluitstappen en zwemmen. Het schoolleven kwam onder ernstige spanningen te staan. Meer dan een eeuw lang betrachtte het personeel burgerschap, vrijheid en emancipatie. Ook voor deze nieuwe groep leerlingen zette de school zich maximaal in met bijlessen; gemeenschappelijke initiatieven tussen de levensbeschouwelijke vakken voor vrede, begrip en samenwerking; en extra begeleiding door studiebegeleiders en CLB. De school geloofde in haar leerlingen en deed er zeer veel extra voor. Dit maakt het verhaal zo tragisch. De spanningen kristalliseerden zich in discussies omtrent de hoofddoek, en een verbod door de school.

Ondanks hevige protesten en een tijdelijke terugval in het aantal leerlingen, keerde de rust terug op school, alsook het aantal leerlingen.

Het boek geeft een heldere beschrijving van de (eenvoudige) feiten, maar dit brengt ons tegelijk bij dieper liggende zaken. Vandaar ook de titel: een tip van de sluier wordt opgelicht, maar is daarmee alles in kaart gebracht? De auteur lukt er in ons vlot en boeiend verder te gidsen doorheen een reeks van betrokken zaken. Actief pluralisme, pedagogisch project, een transreligiosaconcert; auteurs als Scheffer, Hauser, Küng, Vermeersch, Goleman; burgerschap, dubbele identiteit, patronen, botsing der beschavingen; sokkel van basiswaarden; scheiding van kerk en staat; subgroepen, GOK, thuistaal, proeftuin, talenbeleid, sharia, segregatie, integratie, eenheidsvak, schoolpact, types van scholen en rechtbank. Het boek is een eyeopener, een aanrader, een must voor wie iets meer wil begrijpen van deze belangrijke problematiek.

Samenleving & Politiek, Jaargang 18, 2011, nr. 2 (februari), pagina 76 tot 77

• boekbespreking