‘Maytham Abou Dhebbaah lichtte mij in na de val van het beeld van de dictator op het Andalusplein, na het derde glas op de middag in het café van de schrijversunie. Maytham zei toen dat hij een geheim ging vertellen dat niemand kende behalve het Duitse cinemabedrijf Olma.’ Abboud Al-Akayishi begon Maytham Abou Dhebbaah te imiteren zonder acht te slaan op de gebaren van de rouwenden, die hier vreemd van opkeken: ‘Ik zal alle scènes opnieuw monteren. Alle scènes die verwijderd zijn door onze vrienden van de geheime dienst van onze dierbare klootzak!’
Dit fragment komt uit de roman Oraal van de Iraakse schrijver en regisseur Hazim Kamaledin. Deze roman verscheen onlangs bij Beefcake Publishing nadat ZebrArt hem in contact bracht met de uitgever. Hazim Kamaledin studeerde aan de kunstacademie in Bagdad. Hij weigerde theater te maken ten dienste van Saddam Hoessein. Met zijn stuk ‘De Koning is de Koning’, over een dictatoriale vorst die erg leek op Saddam, tekende de jonge theatermaker letterlijk zijn doodvonnis. Aan die executie kon hij gelukkig ontsnappen. Na lange omzwervingen belandde hij in België. Momenteel is Hazim artistiek leider van de theatergroep Cactusbloem. Hij regisseert intieme vertel- en bewegingsvoorstellingen op basis van Arabische verhalen maar schrijft ook eigen teksten.
CONFRONTATIE MET NIEUWE REALITEIT
Hazim Kamaledin is niet de enige gevluchte kunstenaar die in ons land opnieuw zijn artistieke weg zoekt. Vele gevluchte artiesten hadden in hun land van herkomst een bloeiende carrière. Ze staken hun nek uit tot grote woede van de machthebbers en moesten daardoor hun land verlaten. Wanneer ze naar België vluchten, stuiten zij opnieuw op hindernissen. Hun kunstenaarschap wordt hier niet altijd au sérieux genomen. Enerzijds is er de moeilijke confrontatie met de westerse kwaliteitscriteria en culturele codes. De drempel naar cultuurhuizen is vaak te hoog. Anderzijds zijn er niet-artistieke factoren die het gevluchte artiesten moeilijk maken: een precaire verblijfstatus, vreemde taal, praktische noden. Nieuwkomers die afhankelijk zijn van uitkeringen moeten vaak ook in activeringstrajecten stappen, die weinig of geen aandacht besteden aan hun artistieke aspiraties. Velen die wel hun kunstenaarschap oppikken, blijven hangen binnen etnische circuits of sociaal-artistieke projecten, die niet altijd passen bij hun professionele ambities.
ZEBRART ZET DEUREN OPEN VOOR NIEUWE KUNSTENAARS
Vluchtelingenwerk Vlaanderen startte in 2007 met ZebrArt een platform voor gevluchte kunstenaars. Hoofddoel is deze gevluchte kunstenaars zichtbaar te maken en hen dezelfde kansen te bieden als andere artiesten.
‘ZebrArt geeft de kunstenaars hun eigenwaarde terug. Mensen kunnen zien dat de gevluchte kunstenaars iets aan te bieden hebben.’ (Martin Oluwadiran, beeldend kunstenaar, Nigeria)
Artiesten kunnen er terecht om hun artistieke activiteiten te promoten. Ze kunnen ook praktische of inhoudelijke vragen stellen aan de helpdesk van ZebrArt. ZebrArt ontsluit relevante informatie voor gevluchte kunstenaars en via netwerking worden de belangen van de kunstenaars behartigd; ze worden individueel toegeleid naar de instanties en organisaties die hun carrière verder op weg kunnen helpen. We doen daarbij niet het werk in de plaats van de kunstenaar. Integendeel, ZebrArt voorziet de kunstenaars van de nodige bagage waarmee zij hun eigen artistieke pad kunnen bewandelen. Ieder geeft zo vorm aan de eigen carrière op zijn of haar eigen tempo.
DRAAIDEUR TUSSEN GEVLUCHT KUNSTENAAR, SOCIALE EN CULTURELE SECTOR
Deze ondersteuning van het artistiek ondernemerschap kan niet werken zolang de culturele sector zich niet openstelt. Willen we het talent van gevluchte kunstenaars in de reguliere culturele sector terugvinden, dan is er zeker en vast meer openheid nodig. Ook hier stelt ZebrArt zich een taak. ZebrArt is een aanspreekpunt voor culturele organisaties die de stap zetten om hun deur open te zetten voor ‘nieuw’ talent. ZebrArt werkt bovendien nauw samen met onthaalbureaus opdat gevluchte kunstenaars hun artistieke carrière zo snel mogelijk weer zouden kunnen oppikken.
‘Voor ZebrArt bestond, waren gevluchte kunstenaars daklozen. Het huis groepeert de talenten die anders onzichtbaar zouden blijven. Ik woon al 18 jaar in België en 18 jaar heb ik ZebrArt gemist.’ (Kakayi, schilder-kalligraaf, Irak)
Ondertussen hebben er zich meer dan 100 gevluchte kunstenaars bij ZebrArt aangesloten. Hun profielen zijn terug te vinden op www.zebrart.be. Zij beoefenen alle mogelijke disciplines. Velen zijn professioneel kunstenaar, anderen draaien mee in het amateurcircuit. Voor sommigen staat het ‘vluchteling-zijn’ centraal in hun kunst, anderen vinden dat minder belangrijk. ZebrArt wil deze artiesten niet in een apart circuit laten produceren maar de weg tonen naar het ‘gewone’ culturele gebeuren in Vlaanderen.
‘Wat me zo ergerde is dat mensen me steeds politieke vragen stellen. Zij vragen nooit over kunst. Daarom ben ik gestopt om mijn verhaal te vertellen’ (Dhyaa Khaled, filmmaker, Irak)
ZebrArt wordt gestuurd door een aantal culturele steunpunten maar vooral ook door vier gevluchte artiesten. Alle vier hebben ze diepe wateren doorzwommen om hier hun artistieke carrière van nul op te bouwen. Hazim Kamaledin is één van hen.
Samenleving & Politiek, Jaargang 18, 2011, nr. 1 (januari), pagina 48 en 57
Abonneer je op Samenleving & Politiek
Het magazine verschijnt 10 keer per jaar; niet in juli en augustus.
Proefnummer? Factuur? Contacteer ons via
info@sampol.be
of op 09 267 35 31.
Het abonnementsgeld gaat jaarlijks automatisch van je rekening. Het abonnement kan je op elk moment opzeggen. Lees de
Algemene voorwaarden.
Je betaalt liever via overschrijving?
Abonneren kan ook uit het buitenland.
*Ontdek onze SamPol draagtas.