WIE ZIJN WE?

Beeldenstorm telt vandaag een 19-tal werknemers in deeltijds en voltijds verband. Het is een multiculturele werkplek; binnen ons team is slechts 1/4 van het bestand een ‘witneus’. Beeldenstorm is een overvloed, een storm aan beelden. In dit overaanbod, in deze zee van prikkels en zintuiglijke sensaties, kiezen we koers naar een verdraagzaam en multicultureel eiland. Beeldenstorm is een vereniging die danst op een slappe koord. Onze vereniging is multidisciplinair en wil zich niet vastpinnen op één of een beperkt aantal kunstvormen. Beeldenstorm tracht juist kruisbestuivingen tussen verschillende kunstvormen te provoceren en danst tussen het kunsteducatieve en het sociaalartistieke. Maar door de aparte methode en door onze bewuste keuze voor bijzondere doelgroepen, waaronder leerlingen uit het beroeps- en technisch-secundair onderwijs uit kansarme buurten, spelen we een belangrijke rol binnen het sociaalartistieke netwerk. De conditio sine qua non die we aan de belangstellende scholen, verenigingen en individuele deelnemers stellen, is actief deel te nemen aan de buurtontplooiing.

INTRODUCTIEFUNCTIE

Bij wijze van introductie worden er ook eigen producties uitgebouwd. Die worden dan aan de buurt getoond, met de bedoeling de buurt warm te maken voor een nieuw medium. Er moet worden opgemerkt dat de bezetting van dergelijke producties wordt samengesteld uit jonge, vaak kansarme kunstenaars. Via het aanbieden van master classes willen we hen een kans geven om meer ervaring op te doen. Aansluitend bij deze producties worden er telkens workshops aangeboden, die begeleid worden door de uitvoerende kunstenaars.
Met de digitale Beeldvorming werd de realisatie van film op technisch gebied een flink stuk toegankelijker. Beeldenstorm wist met dit medium een stevige poot uit te werken binnen haar algemene werking. De film en meer bepaald de kortfilm is de schakel in de meeste van onze bedrijvigheden. Jonge kunstenaars schrijven scenario’s en kruisbestuiven met alles wat er in Kuregem en in Brussel aanwezig is, niet enkel met locaties maar ook met haar bevolking. Senioren gaan op stap met de kinderen uit de buurtschooltjes, schoolgaande jeugd klopt aan voor een begeleiding met hun eindwerk. Beeldenstorm neemt ze op sleeptouw en tracht de deelnemer gevoelig te maken voor de rijkdom in de buurt. De resultaten van al dit fraais worden verspreid via het wereldwijde net.

‘DIENST ERNSTIGE MUZIEK’

Pas afgestudeerde conservatoriastudenten brengen klassieke of ‘ernstige’ hedendaagse muziek in een operabewerking terug naar de plek van ontstaan, bij het volk. Er wordt geoefend in de lokalen van Beeldenstorm tijdens de dagdagelijkse activiteiten van de kinderen. De buurtkinderen, die in het aanpalend turnzaaltje voor hun minivoetbalwedstrijdje trainen, staken spontaan de training om met verstomming te genieten. Producties worden gebracht in gemeenschapscentra en in de buurtschooltjes. Een intergenerationeel koor gaat in september 2010 van start: ‘Fonkel(g)oud & splinternieuw’. Een kunstuitgave, een map met poëzie en illustraties van vier kunstenaars met CD rond het thema ‘Geboeid door schoonheid’, wordt in oktober 2010 op de markt gegooid. De opbrengst zal dienen voor noodzakelijke verbouwingswerken.

JONG BEGONNEN IS HALF GEWONNEN

Beeldenstorm was al geruime tijd bezig met tal van muzikale initiatieven in het Brusselse toen de vraag opdook om ook voor hun peuters een activiteit in te richten. We besloten om de kinderen regelmatig in onze ateliers te ontvangen, een andere omgeving waar veel te verkennen valt. De minitrip naar Beeldenstorm wordt voor de peuter een echte uitstap. Een vreemde omgeving, een binnentuintje in de stad, kunstwerken her en der verspreid in de ruimte, volwassenen die in het lokaaltje ernaast zitten te schilderen, de piano, de grote trommen, de grote schildersezels en vooral de lieve meid met krulletjes die gekke pakken aantrok die ze mochten betasten. Voelen, ruiken, zien, beluisteren en vooral doen. Alles kan en alles mag. Peuters worden telkens ondergedompeld in een sfeer, een muziekje, een verhaal, een doe-liedje. De resultaten worden getoond, krijgen aandacht van de ouders. Aan de onthaalbalie van de crèche flitsen op een beeldscherm de activiteiten van ‘de dag’. Reproducties van de leukste werkjes krijgen binnenkort een ereplaats in de grote toegangshal van het gebouw.

Want ook dit is belangrijk, het tonen van het werk, en de receptie van het werk in de buurt. In de Maghrebcultuur begrijpt men niet steeds het nut van dergelijke activiteiten. In onze naïviteit van het eerste uur dachten we een zestal jaar geleden dat de creawerkjes van kinderen bij hun thuiskomst enthousiast onthaald zouden worden. Tot onze verbazing vonden we echter honderd meter van ons deur talrijke werkjes in de goot. Vele mensen uit de moslimgemeenschap beschouwen plastische kunst en opvoeding als totaal bijkomstig en bijgevolg te verwaarlozen. Daarbij komt nog dat weliswaar bij een minderheid er een zwaar taboe ligt op realistische afbeeldingen. Men imiteert Allah’s werk niet.
De opmerking ‘we sturen onze kinderen naar de school om te leren rekenen, lezen en schrijven en niet om te spelen’ is een steeds terugkerend argument. Ons werk omvat dan ook  een sensibiliseringsopdracht naar de ouders en de onmiddellijke omgeving omtrent het nut van muzikale opvoeding. We nodigen de ouders uit om mee te spelen. We leren onze omgeving nauwkeurig te observeren. We durven een lied te zingen voor een publiek, we werken aan ons zelfvertrouwen, we maken kleding, we leren wat groepswerk is, we overstijgen rollenpatronen, we schrijven verhalen en vertellen ze in het rusthuis, we verbeteren ons taalgebruik, we maken een film, we delen onze bekommernissen met de buurt, we maken campagnes om onze buurt te verproperen, we promoten gezonde voeding door een affichecampagne bij de plaatselijke kruideniers. Kort gesteld, we zorgen ervoor dat onze creaties een plek krijgen in de buurt. We waken er eveneens over dat we de partners motiveren en dat indien we ons richten tot het onderwijs, via brede schoolprojecten en projecten ‘tijdelijke kunstinitiatie’, ook de leerkracht en het schoolteam participeren in het project.

‘BELETTERD & BETEKEND’

Kinderen krijgen vaak een spiegel van hun tekorten voorgehouden. Door die voorgehouden spiegel blokkeert de communicatie. Via expressie proberen we vooreerst te werken aan het zich durven uiten, zich goed leren voelen, creëren, iets ‘mooi’ maken en meemaken. De begeleidende artiest put zijn inspiratie (onderwerpen) uit het opgelegde plan tot het behalen van de eindtermen. Hij brengt die onderwerpen niet alleen naar buiten, naar de buurt, hij gaat er tevens op een artistieke manier mee om binnen de biotoop van de school. 
De opzet van onze educatieve werking ‘beletterd & betekend’ is dat leerkrachten en leerlingen op een andere manier naar leerstof kijken. Niet via een rechte weg, maar via een omweggetje, via het creatieve spel dat de volwassen kunstenaar iedere dag hanteert en waardoor hij zichzelf verrast en plezier vindt in zijn ‘werk’. Creëren = spelen = leren. 
Deze aanpak zal het zelfvertrouwen van de leerling sterken en zal er eveneens toe leiden dat hij kan omgaan met verscheidenheid. Het opzet is dat de leerling verscheidenheid ervaart als rijkdom. Vanuit sommige autochtone en allochtone gezichtshoeken rusten er heel wat taboes op verschillende kunstvormen. Door vergelijking van zeden en gewoonten trachten we een dialoog op gang te brengen en bouwen we aan een compromis. Vanuit dit compromis proberen we grenzen te verleggen en gaan we communiceren over kunst en haar beweegreden. We hebben oog voor verscheidenheid. En minderheden moeten een evenwicht vinden in het ‘gelijk’ (sic) van de grote meerderheid.

BRUSSELVERKENNING CONSTANT AANWEZIG IN ONZE WERKING

Regelmatig worden er toonmomenten georganiseerd. De aangewende kunstvormen omvatten theater, muziek, film en beeldende kunsten. Er wordt voor geopteerd om die zoveel mogelijk buiten de school te organiseren. Kortfilmpjes in de polikliniek, bij de dokter, de kapper, boven de kassa van het grootwarenhuis. ‘Virtuose kindersporen thuis’: uitleententoonstellingen voor in het kantoor van de wijkantenne van de politie, voor bedrijven in de buurt. Er wordt geschilderd en geportretteerd in het ouderlingentehuis, het wijkhuis, het sociaal restaurant. Kinderen nemen zelf contact op met de buurt. Ze schrijven brieven, maken reportages en nemen interviews af. ‘Kunstwerkjes’ krijgen een plaats in een parkoers in samenwerking met gemeentediensten, OCMW’s en huisvestingsmaatschappijen. 
Bij particuliere eigenaars worden gevels gezocht waar werkjes en installaties een bestemming kunnen vinden. De school organiseert audities voor creatieve ouders en buurtbewoners. We rekenen het tot onze opdracht om de ouders bewust te maken van het nut van muzikale vorming op school. Samen met de academie voor beeldende kunsten, het hok, het buurthuis en de buurtvereniging ontwikkelen we een positieve dynamiek in de wijk. De artistieke ingrepen in de wijk worden geëvalueerd. Kinderen gaan met hun artiesten op zoek naar de mening van de buurtbewoners. De bewoner als portret, als inspirator.

SOCIALE ECONOMIE

Onze bedrijvigheid heeft ertoe geleid dat we zelf een reeks toeleveringsbedrijfjes hebben opgestart. Deze bedrijfjes worden geleid door vakbekwame mensen, artiesten. Zij geven hun kennis door aan jongeren uit de projecten deeltijds leren, persoonlijk ontwikkeling traject jongeren en mensen met het statuut art. 60. De bedrijvigheden omvatten een drukkerij voor de non-profit sector, een naaiatelier (‘op maat geknipt’, waar er naast de vervaardiging van theaterkostuums ook naailessen worden gegeven voor iedereen die het maar wil), een lasatelier (waar podiumelementen, meubilair en allerhande theaterattributen worden vervaardigd), catering (het succes van onze eigen verzorgde recepties naar aanleiding van onze talrijke evenementen heeft ertoe geleid dat we regelmatig worden gevraagd voor de zorg van de catering voor andere evenementen) en digitale TV (Beeldenstorm krijgt regelmatig filmopdrachten. Zo verzorgden we 17 weken lang regionale seniorentelevisie voor Linking Generations en TV Brussel).

TEN SLOTTE

Twintig jaar geleden zag dit project - weliswaar onder een andere naam (Kunst bloeit!) en onder een andere beheersvorm (de eenmanszaak van ondergetekende) - het levenslicht. Dit project groeide op in het kunsteducatieve veld en ik heb het steeds aanzien als de inspiratie, de interpretatie, de werkwijze en het onderzoek van een artiest ten overstaan van de gevestigde waarden en normen: onderwijs, samenleving, opvattingen over kunst, perceptie en receptie van het beeld in al zijn vormen.
We hebben al een hele weg afgelegd. Ik vond dat we onze doelgroepen moesten confronteren met - qua medium sterk opgeleide - kunstenaars, mensen met hersenen en poten aan hun lijf. Artiesten en medewerkers, en niet alleen ‘witneuzen’, werden aangetrokken en afgestoten. We struikelden over cultuurverschillen, maar telkens wisten we weer recht te krabbelen en versterkt timmerden we verder aan onze weg in Kuregem. Er werd gelachen, gehuild, gediscussieerd, men ging kwaad weg, men kwam terug, mensen vonden elkaar, er groeide wat, een productie, een korte film, een lied, een dansje, een kinderkrabbel op papier, een vormeloos hompje klei werd een beeld, een lapje stof een kostuum en wat ik zo graag wilde werd werkelijkheid: men kwam graag naar Beeldenstorm. Het schip dat voer en nog steeds vaart onder pluralistische vlag, het schip dat via taal- en cultuurrijkdom koers zet naar Utopia. In de kombuis steeds scheepsjongens, scheepsmeisjes en matrozen die zich gulzig laven aan het banket. Dit alles staat voor het Gesamtkunstwerk dat ik naar best vermogen poog te leiden.

Nik Honinckx
Oprichter vzw Beeldenstorm
www.beeldenstorm.be

Samenleving & Politiek, Jaargang 17, 2010, nr. 4 (april), pagina 29 tot 32

• project in de kijker
• Beeldenstorm vzw