Al jaren pleiten de liberalen voor minder regels, minder controles en minder overheid. Dat waren hun strijdpunten in de verschillende regeringen. Natuurlijk willen liberalen solidair zijn, maar het is en het zal nooit hun prioriteit zijn. Zo min dat het reguleren van de vrije markt hun prioriteit zal wegdragen. Ooit voerde coming man van de liberalen, Minister Q, campagne om supermarkten 24u op 24u open te houden. Het is diezelfde Van Quickenborne die geen kans voorbij laat gaan om te zeggen dat de overheid moet afslanken. Het oogt zeer mooi om te zeggen dat de overheid moet afslanken. Maar de onmiddellijke consequentie is uiteraard ook dat taken van die overheid moeten worden afgebouwd. Wat de liberalen bedoelen met hun regels kan je best beoordelen aan de hand van het beleid van Didier Reynders. Je zorgt dat je administratie mank loopt en onvoldoende leiding krijgt, je benoemt niet bekwame personen op sleutelposities en je laat alles de soep indraaien. Vervolgens is de administratie niet in staat om de regels toe te passen. Wat je via wetgeving niet kan veranderen, bereik je dan wel door de uitvoering ervan vierkant te laten draaien. Doel bereikt: complete deregulering op het terrein.
Dat de liberalen nu pleiten voor het reguleren van de financiële sector die volledig ontspoord was, wijst er op dat ze grijpen naar recepten die niet de hunne zijn. De zwakte van hun ideeëngoed wordt blootgelegd. De ongebreidelde vrije (financiële) markt heeft zichzelf kapot gemaakt. Overheden moeten bijspringen. Dat doet de liberalen pijn. Vandaar dat ze hun verhaal nu krampachtig en ongeloofwaardig moeten bijstellen. Ook LDD, meer nog dan de Open Vld, heeft hiermee te kampen. Dedecker, de ultraliberaal bij uitstek, vindt het maar niet meer dan normaal dat de overheid met financiële middelen de banken bijspringt. Waarvoor betalen we anders belastingen, mijnheer? Ze hebben het moeilijk, alle soorten liberalen, om hun verhaal geloofwaardig te brengen. De markten werken niet zelfregulerend en zelden houden zij rekening met langetermijneffecten.

Het is dus de overheid die de spelregels duidelijk en omvattend moet bepalen. En Somers, de liberaal, beseffend dat zijn eigen uitgangspunten om electorale redenen onhoudbaar zijn geworden en mikkend op het electoraat dat niet het zijne is, lanceert dan maar het concept groene economie. Dat is nu plotseling waar de liberalen voor staan, dat is waar ze voor gaan. Tja… heeft hier ook maar één liberaal de afgelopen vijf jaar van wakker gelegen?
We worden dezer dagen in Vlaanderen overstelpt door een zogenaamde ‘bewustwordingscampagne’ van de nucleaire lobby. Slogans zoals: ‘U bent voor kernenergie want u denkt aan de toekomst/U bent tegen kernenergie want u denkt aan het verleden’. Wat een geniale campagne! Het lijkt erop alsof de nucleaire lobby, Electrabel incluis, ons objectief wil informeren en het debat wil aanzwengelen. Niets is natuurlijk minder waar. Ze willen energie via kernreactoren blijven produceren. Zonder in discussie te willen treden over de noodzakelijke overgangstermijn voor kernenergie, bewijst deze campagne dat de sector bang is om centen te verliezen. Er is echter geen andere weg dan in onze energiebehoeften te voorzien via een duurzaam karakter (in deze Sampol vindt u hierover een interessant interview met Nederlands milieuactivist Wouter van Dieren). Kernenergie hoort niet in dit plaatje. Dit is geen geitenwollensokken-gedachte. Het is in duurzame energie dat zeer zwaar geïnvesteerd moet worden. We kunnen geen andere kant op. Het spaart onze grondstoffen en het produceert geen afval. Dit is de toekomst. Andere landen, waaronder Duitsland, die al vele stappen verder staan dan België en Vlaanderen, hebben aangetoond dat dit weldra een zeer rendabele economisch zelfstandige sector kan worden. In Duitsland alleen al werken meer dan 250.000 mensen in de sector van duurzame energie. De Open Vld en CD&V durven echter niet te kiezen voor een model van duurzame energie en maken de mensen bang met verhalen over elektriciteitsarmoede en achteruitgang. De groene economie van de Open Vld is een holle frase.

Wie het heeft over groene economie, heeft het uiteraard ook over duurzame economie. En wie het heeft over duurzame economie, die komt onvermijdelijk terecht bij de productie van onze consumptiegoederen. In het weekend van 7 februari werd op Canvas in Terzake op schitterende én schrijnend afschuwelijke manier duidelijk waar ons elektronisch afval terechtkomt: bij de kinderen in ontwikkelingslanden. In Ghana, Nigeria, India,… bij de allerzwaksten. Zij verwerken of verbranden het uiterst giftig materiaal voor een habbekrats. Duizenden containers giftig elektronisch afval worden jaarlijks via de haven van Antwerpen doorgevoerd naar ontwikkelingslanden. Er werken vier milieuambtenaren in de haven van Antwerpen om miljoenen containers te controleren. U leest het goed: vier! Misschien kan Minister Q vooraleer mensen te weren uit overheidsdiensten wat meer personeel ter beschikking stellen om meer milieucontroles mogelijk te maken. Het zou alvast een stap vooruit zijn om de bestaande wetgeving op export van elektronisch afval daadwerkelijk te implementeren. Als we tenminste mogen aannemen dat dit de bedoeling is.
Waarschijnlijk laat het de meeste Vlamingen koud wat in ontwikkelingslanden gebeurt. Bewogen worden door deze ellende gaat immers gepaard met vragen over onze eigen levenswijze en de productiewijze van onze consumptiegoederen die we gebruiken en weggooien. Nochtans is het vrij eenvoudig. De producent is verantwoordelijk voor wat hij produceert en dus ook voor het giftig en niet-giftig materiaal dat in zijn producten zit. Het is dan niet meer dan logisch dat deze producenten de afgedankte producten verplicht moeten terugnemen en recycleren op een ecologisch verantwoorde manier. Het zou zelfs nog beter zijn, mochten producenten uitsluitend materialen gebruiken die nadien opnieuw kunnen worden gebruikt in de productie van hun goederen. Er zou dan geen niet-bruikbaar afval meer geproduceerd worden. Het voordeel van dit soort productietechnieken is dat het de consument niet met een moraliserend vingertje wijst op het feit dat hij minder zal moeten consumeren maar dat hij evenveel zal kunnen blijven consumeren omdat datgene wat hij consumeert bij wijze van spreken oneindig bruikbaar is.

Maar dat is waarschijnlijk niet wat de liberalen onder groene economie, groene productie van goederen en energie verstaan. Nee, het is een schaamlapje voor de aanstaande verkiezingen. De sp.a heeft het laatste decennium een lange inhoudelijke weg afgelegd op het vlak van duurzame economie en energie. Tijdens de vorige verkiezingscampagne was de uitstap uit de kernenergie één van de centrale speerpunten. Misschien was de formulering te negatief en had men beter ingezet op mogelijkheden van alternatieve duurzame energiebronnen en de nood aan massale privé- en overheidsinvesteringen in deze sector. De sp.a heeft op het vlak van duurzame energie en duurzame economie een duidelijk herkenbaar programma, wars van ideologisch ecologisch fundamentalisme. In een duurzame economie (met duurzame energieproductie en een duurzame productie van goederen) ligt voor een groot stuk de toekomst van de sociaaldemocratie. Het past binnen het historisch ideologisch kader maar wijst ook de weg naar de toekomst, onherroepelijk. Het komt er nu op aan dit te vertalen voor een groot publiek en het niet te laten afsnoepen door de holle frasen van een tijdelijk bekeerde liberaal.

Patrick Vander Weyden
Hoofdredacteur Samenleving en politiek

edito - duurzame ontwikkeling - groene economie - Open Vld

Samenleving & Politiek, Jaargang 16, 2009, nr. 2 (februari), pagina 1 tot 3

• redactioneel
• Open Vld
• groene economie
• duurzame ontwikkeling
• edito