Is een andere wereld mogelijk? Voor Dirk Barrez is dit zeer zeker het geval. In zijn boek laat hij een aantal mensen uit de hele wereld samenkomen op een eiland, Pala, om er een programma op te stellen voor die ‘andere wereld’. Het boek is zowat een verslag van een (fictieve) maandenlange vergadering om een programma voor die ‘menselijke samenleving’ te schrijven. Alle argumenten, voor en tegen elke maatregel, worden er uitvoerig besproken en toegelicht. Alle belangrijke onderwerpen komen aan bod: democratie, vrede, economie, landbouw, ecologie, sociaal beleid, herverdeling, godsdienst, publieke goederen, kennis en media, cultuur en universalisme. De bekende thema’s van de auteur worden er nog een keer met hart en ziel verdedigd: een wereldwijd basisinkomen en een bovengrens voor de inkomens. Er komen ook heel originele voorstellen aan bod met nieuwe, verfrissende argumenten.

Wie dit leest kan niet anders dan denken, hé, wat is dat toch allemaal vanzelfsprekend, waarom gebeurt het niet? Waarom gaan we niet duurzaam produceren? Waarom helpen we de kleine boeren niet? Waarom beschermen we de biodiversiteit niet? Dat komt vooral omdat het allemaal toch iets minder simpel is dan de auteur het laat uitschijnen. Op bijeenkomsten van andersmondialisten wordt er, in tegenstelling tot de ingebeelde conferentie van Barrez, helemaal geen consensus bereikt. De meningsverschillen zijn er hemelsbreed, afhankelijk van de al dan niet marxistische inslag van de deelnemers, hun moderne, postmoderne of antimoderne filosofie, hun geloof in het nut van overheden en structuren. Het is geen toeval dat er op het Wereld Sociaal Forum van Porto Alegre geen beslissingen worden genomen. De tweede reden is dat de auteur handig alle belangenconflicten achterwege laat. Er is slechts één wereldwijd algemeen belang waar iedereen naar streeft, en ook dat klopt natuurlijk niet met de realiteit. Geen enkele verandering in deze wereld zal zonder conflicten en sociale strijd verwezenlijkt worden, dat wordt de komende maanden zeker duidelijk met de bespreking van een ‘nieuwe financiële wereldorde’.

Desalniettemin heeft Barrez een bijzonder nuttig en goed boek geschreven. Het kan lokale sociale bewegingen helpen om eveneens de bespreking aan te gaan, om te discussiëren en vooral, om samen met Barrez tot de conclusie te komen dat onze grootste onvrijheid erin bestaat te denken dat ‘het niet anders kan’. Het kan wél anders en dat toont de auteur schitterend aan. Er zijn wel degelijk alternatieven. Ik denk niet dat deze voorstellen snel werkelijkheid zullen worden, maar ze zijn het lezen meer dan waard en dit boek zou verplichte lectuur moeten worden in alle middelbare scholen.

Samenleving & Politiek, Jaargang 15, 2008, nr. 9 (november), pagina 55

• boekbespreking