In de zomer van volgend jaar staan niet enkel moeilijke en cruciale communautaire onderhandelingen op het menu. Die worden al vele maanden omschreven als ‘de meest definitieve ooit’. Pay back time voor BHV. Ook de strijd om het politieke marktleiderschap van Vlaanderen zal dan weer voor even beslecht worden. Dan kennen we ook de uitslag van de onvermijdelijke wedstrijd Verhofstadt-Leterme. En het antwoord op de vraag of en hoe de sp.a zich overeind zal houden. Dan moet ook blijken of de Verhofstadt-regeringen de geschiedenis ingaan, misschien voor nog eens een paar decennia, als het paarse intermezzo dan wel of ze een blijvende fundamentele trendbreuk vormen. Keren de christendemocraten terug naar de Wetstraat 16? En kunnen ze hun danspartners kiezen of worden die hen opgedrongen door het succes van extreemrechts?

Wat dan met 2006? Wordt dat pas echt een scharnierjaar? De kans is reëel dat, zodra het stof van de nieuwjaarsrecepties en -wensen is gaan liggen, een verschroeiend lange en nerveuze campagne zich traag maar gestaag op gang zal trekken. Die naar de federale verkiezingen van juni 2007. Hopelijk leidt dat niet tot al te veel verlammende schimmengevechten, waardoor besturen alleen kan tijdens pauzes tussen onder- of bovengrondse vijandelijkheden. Alle protagonisten zullen deze gang van zaken ontkennen. Ze wensen zelfs oprecht niet in dat spel opgezogen te worden. Maar dat is wellicht sterker dan henzelf. De ingrediënten zijn voorhanden om van 2006 een lelijk politiek jaar te maken. Met veel stratego en mollenwerk. Met veel antipolitiek en volksvreemde taferelen.

De lokale verkiezingen van oktober zijn uiteraard veel meer dan een tussenstation naar the Battle of the Giants over 18 maanden. Toch zullen deze verkiezingen sterk genationaliseerd worden: we zullen er vaak onterecht indicaties in lezen van de sterkte of zwakte van de federale meerderheidspartijen. In oktober verkiezen we het politiek personeel dat tussen januari 2007 en december 2012 het bestuur zal bevolken dat officieel het dichtst bij het volk staat. Vandaag zijn de spelregels van deze stembusslag nog steeds niet goedgekeurd. Dat is een regelrechte schande. Het geklets dat ‘we toch weten wat er komt’ is een belediging voor de rechtszekerheid die centraal moet staan in een rechtsstaat. De Vlaamse regering bewees met dit juridisch geklungel en politiek compromissenwerk dat ze nog ver van het walhalla van deugdelijk bestuur verwijderd is.

De Zwarte Zondag van 13 juni 2004 was de grootste ooit, groter dan die befaamde van 1991. Maar gewenning en de afstraffing van Paars, waardoor de minioverwinning van CD&V-N-VA meteen het grote nieuws werd, haalden dat beeld uit de ether. Zelfs als het Vlaams Belang in oktober slechts een deel van de winst van 2003 en 2004 lokaal kan inschrijven - de vorige lokale verkiezingen dateren van oktober 2000 - zal die partij nog fors groeien. Voor defaitisme is geen plaats. Maar de kans is reëel dat, o.a. met de wind van een nieuw proces in de rug, die partij straks haar zoveelste overwinning boekt. Sommigen zullen oordelen dat, gezien alle behalve één strategie in het verleden vruchteloos tegen die partij werd ingezet, we ze dan maar ‘in het bestuur moeten onderdompelen’. Negeren, zwart maken, vervolgen, beschimpen, kopiëren, … Niets werkte genoeg. Zo kan de verleiding groot zijn om hier en daar te proberen wat tot nu toe enkel maar overwogen werd. Aan diegenen, eventueel zelfs oprechte tegenstanders, die overwegen om het experiment bij wijze van volksopvoeding op te zetten, in de hoop zodoende te bewijzen dat met het Vlaams Belang zelfs geen stad te besturen is, volgende mededeling: de gemeenteraad is als het ware een legislatuurparlement. Voor zes jaar. Tussentijdse verkiezingen zijn uitgesloten. De val van een college evenzeer. Schepenen zijn bijzonder moeilijk uit het college te duwen. Dan hebben we het nog niet over de ethische overwegingen. Wie wil zodoende zijn stad voor jaren in politieke crisis en gebrekkige bestuurstoestand brengen? En zijn deze laboranten ook bereid alle consequenties te nemen indien zou blijken dat met het Vlaams Belang, dat zichzelf ook flexibel kan opstellen, prima te besturen valt? Dit debat zal zeker de kop opsteken.

Maar hopelijk zullen we het dit jaar over veel, veel meer hebben. Nog voor 2006 begon werd er voor de komende jaren een verlies van bijna 18.000 jobs aangekondigd.¹ Dat bleek uit een overzicht, opgesteld door de redactie van De Tijd, van de eind 2005 reeds aangekondigde herstructureringen en sluitingen. Bedrijven die in 2005 failliet gingen zijn niet in die cijfers opgenomen. De banen sneuvelen vooral in de industriële sectoren. De dienstensector zou netto voor meer jobs zorgen. Daardoor zou de werkloosheid dit jaar redelijk stabiel blijven. De nettoaangroei van banen zou evenwel nauwelijks volstaan om de toename van de beroepsbevolking op te vangen. Van forse nettobanengroei dus geen sprake. Dat is nochtans het beste onderpand voor een uitstekende welvaartsstaat. Want die staat en blijft onder druk. Debatten over vergrijzing, betaalbaarheid van gezondheidszorg, financiering van de sociale zekerheid mogen in 2006 niet van de agenda verdwijnen.

Vooral de kameraden dragen terzake een verpletterende verantwoordelijkheid. Offensief en met enkele krachtige, klassieke principes in de hand moeten bovenal zij ten strijde trekken tegen de kloof tussen arm en rijk, de groei van nieuwe ongelijkheid, de verstikkende werkdruk, angst en onzekerheid, het groeiend gevoel van controleverlies, de hardnekkige armoede, … Vorig jaar verklaarden 31% van de Belgen over meer dan 50.000 euro financiële middelen te beschikken, onroerend goed niet meegerekend. Volgens specialisten een onderschatting. Slimme belastingshervormingen zijn dus aangewezen. Als de overheid goede en betaalbare diensten en zorgen en degelijke pensioenen en uitkeringen kan garanderen, dan mag het draagvlak voor solidariteit worden aangesproken.

Maar wellicht is er nog veel meer. Daarom vroegen we in dit nummer aan een schare fijne lieden of ze voor Samenleving en politiek een nieuwjaarsbrief 2006 wilden schrijven. Wat wensen, hopen, dromen of vrezen ze? Wat staat er ons dit jaar te doen? Wat moeten we vermijden? Wat moet er op de agenda? U leest het in dit speciaal nieuwjaarsnummer. Hopelijk biedt het u inspiratie voor het komende jaar.

De redactie van Samenleving en politiek wenst u en al wie u dierbaar is alvast minstens het allerbeste toe.

Carl Devos
Hoofdredacteur

Noot
1/ De Tijd, 30 december 2005.

edito - nieuwjaarsbrief

Samenleving & Politiek, Jaargang 13, 2006, nr. 1 (januari), pagina 1 tot 2

• nieuwjaarsbrief
• edito