Het opzet van ‘ideeënmaakster’ Elena Simons is interessant. Behorend tot de betere middenklasse - vader geeft fraaie kunstboeken uit - en driekwart joods komt Simons tot de vaststelling dat zij geen moslims kent; het is een diagnose die allicht voor velen onder ons kan worden gesteld. Wat volgt is een zoektocht naar moslims om pret mee te beleven. Een moeilijke opdracht zoals zal blijken. Niet omdat moslims niet zouden openstaan voor pret - ik heb zelden mensen ontmoet met meer gevoel voor humor als de Marokkaanse moslims die ik ken - maar omdat Simons zeer hup-in-het-veldse Hollandse attitude wel erg confronterend werkt. ‘Trillend van de zenuwen pak ik de telefoon, bel een willekeurige (islamitische) organisatie en vertel dat ik nog geen moslims ken, maar die wel graag wil ontmoeten. Ik moet mijn vraag drie keer herhalen. Komt het doordat ik iets absurds vraag, of door het slechte Nederlands van de man die ik aan de lijn heb? Uiteindelijk krijg ik te horen dat het mannen niet is toegestaan met mij af te spreken, maar ik krijg het telefoonnummer van een dame, Aïcha.’ Uiteindelijk zal Simons er wel in slagen op prettige wijze een mooi beeld te schetsen van de moslimse diversiteit, en passant de argeloze lezer onderwijzend.

Uiteraard is het boekje van Simons - geef toe: 78 pagina’s is niet veel - nooit diepgravend. Dat is, me dunkt, ook nooit de bedoeling geweest. Pret, en liefst van de ‘Monty-Pythoneske’ soort, staat overduidelijk voorop. Voor de lezer, en voor Simons zelf. Toch is het boekje tegelijkertijd veel meer dan dat. Simons slaagt er namelijk ook in, vaak zeer subtiel, de pret ‘te drukken’. Even slikken is het bijvoorbeeld bij het verhaal van Mimoun, die weigert zijn ouders Nederlands te leren, en hoopt dat niemand anders hen het ooit leert. Niet uit recalcitrant fundamentalisme, hemeltjelief neen, maar wel omdat hij niet wenst dat ze ooit kunnen verstaan wat ‘over hen’ op de Nederlandse televisie wordt verteld.

Op een van de eerste bladzijden van het boekje uit Ahmed zijn ongenoegen over het project. Pret met moslims zou teveel meedrijven op de moslimhype. Ahmed heeft een ander - beter - idee: pret met calvinisten, want dat moslims leuk zijn, dat weet-ie al. Over extatische ervaringen met vermeend stijve, strenge Calvinisten wil hij veel liever lezen. Misschien moeten Simons en haar uitgeverij Querido dat idee maar mee helpen vormgeven.
In zijn eenvoud is dit interactief boekje - ontwerp je eigen hoofddoek! koken met moslims! - ideaal als leidraad voor schoolse lessen in diversiteit. Het is, naar mijn mening, nooit affronterend of belerend, maar wel altijd spitant en leerzaam voor ‘mosleken’ - Simons neologisme voor niet-moslims zoals in ‘aanstaande zondag houden we open dag, zodat de mosleken ook eens een moskee vanbinnen kunnen zien.’ Leraars en leraressen maatschappijvorming (zo heette het vak althans ‘in mijn tijd’): hol naar de boekhandel!

Samenleving & Politiek, Jaargang 12, 2005, nr. 7 (september), pagina 55

• boekbespreking