Met dit nummer sluit Samenleving en politiek zijn tiende jaargang af. Er is in die periode veel veranderd, maar er vallen toch ook behoorlijk wat continuïteiten vast te stellen. De meest opmerkelijke is ongetwijfeld dat de redactie in staat is geweest een kritisch links blad uit te geven in een periode waarin de socialistische partij(en) onafgebroken aan de macht zijn geweest, ja zelfs de langste periode uit de geschiedenis van ons land (van 1988 tot - minstens - 2004, dat is niet niks), en zich tegelijk toch grondig heeft weten te herstructureren. Voor een tijdschrift dat tot drie jaar terug volledig door de SP werd gefinancierd (via de Studiedienst Emile Vandervelde) is het geen sinecure om niettemin het politieke gebeuren kritisch te benaderen vanuit een democratische socialistische invalshoek. Een tweede continuïteit is de voortdurende strijd die het tijdschrift heeft moeten leveren om een behoorlijk abonnementenbestand te blijven behouden, want er zijn in die tien jaar behoorlijk wat periodieken over kop gegaan. Voor tijdschriften met een wat tragere maar daarom ook diepgaander analyse van de maatschappelijke actualiteit is het voortbestaan precair geworden in deze tijden van elektronische massacommunicatie en flitsende sensationele berichtgeving, die weinig beklijft en weinig diepgang vertoont. Een derde constante - en die is ook merkbaar uit de talrijke bijdragen hieromtrent over de jaren heen - is de verderschrijdende opgang van extreemrechts in Vlaanderen. De (politieke) verrechtsing in de meest welvarende landen van de wereld blijft de belangrijkste uitdaging voor ieder democratisch socialist, en daarom is het van primordiaal belang ervoor te ijveren dat de oorzaken van die verrechtsing van het denken worden weggewerkt.
Samenleving en politiek is de opvolger van Socialistische Standpunten. Hoewel ook dat tijdschrift een onafhankelijke koers was gaan varen bleek het in de perceptie van velen toch te sterk een ‘partijblad’ te zijn, waarin de standpunten van ‘de partij’ konden worden geventileerd. Precies om van dat imago bevrijd te worden en aldus ook een hand uit te steken naar de hele progressieve beweging in Vlaanderen werd voor een nieuwe titel en voor een quasi-volledig vernieuwde, pluralistische redactieraad geopteerd. Frank Vandenbroucke heeft zich daar samen met Norbert De Batselier sterk achter gezet en de formule bleek ook aan te slaan, want op de voorstelling van het eerste nummer was de zaal ‘De markten’ in Brussel volgestroomd met intellectuelen en politici van allerlei pluimage. Dat eerste nummer is nog om een andere reden historisch: het bevatte de vermaard geworden bijdrage van Mark Elchardus over ‘de nieuwe breuklijnen in de politiek’ (‘Gekaapte Deugden’) dat in de daaropvolgende periode niet weinig heeft bijgedragen tot de zogenaamde ‘herverkavelingsdiscussie’. Samenleving en politiek heeft zich actief in deze discussie gemengd, mede door de organisatie van diverse debatavonden die steeds op behoorlijk wat respons konden rekenen, maar vooral omdat het de discussies die uiteindelijk tot Het Sienjaal van Maurits Coppieters en Norbert De Batselier zouden leiden heeft aangewakkerd, en daarvan zijn nog heel wat sporen terug te vinden in het uitgesproken ideologische Toekomstcongres dat de vernieuwde SP een breed uitgesmeerd programma opleverde. Het past hier overigens om de enorme werkkracht van het redactiesecretariaat, en dan met name van Marina Bruelemans, Geert Selleslach en Harry Knooren in de verf te zetten, want zonder hun inzet en werkkracht had Samenleving en politiek nooit zovele jaren op zeer regelmatige basis en met kwalitatief hoogstaande maar tegelijk leesbare artikelen, kunnen verschijnen, inclusief diverse extra-nummers, inclusief de organisatie van de talrijke debatten en bijeenkomsten van kernredactie en redactieraad en last but not least inclusief de organisatie van de twee-jaarlijkse Emile Zola-prijs voor het beste politieke essay dat uit de pen van Vlaamse jongeren was ontsproten en aldus de bedoeling had het politieke essay onder jongeren te promoten.
Aan de vooravond van de twintigste eeuw kon ook Samenleving en politiek zich niet onttrekken aan de gevolgen van de financiële crisis van de SP, die door haar verkiezingsnederlaag én de naweeën van de Agusta-affaire waren veroorzaakt. De toenmalige nieuwe partijvoorzitter Patrick Janssens had wel oren voor onze pleidooien om vooral toch ons tijdschrift te sparen; hij had de centen niet om ook Samenleving en politiek boven water te houden. Na tal van vergaderingen en onderhandelingen vond ons tijdschrift uiteindelijk een nieuw onderdak bij de Stichting Gerrit Kreveld, waar het sedert drie jaar onder de goede zorgen van Valeria Mulhall voor het redactiewerk en van Inge Picard voor de administratie verder kan bestaan. De redactie is daarvoor de Stichting Gerrit Kreveld niet alleen erg dankbaar, bovendien werd hierdoor toch ook een duidelijker profiel mogelijk, gezien het blad nu ook institutioneel volledig onafhankelijk van de SP werd. Dat wil geenszins betekenen dat er bij Samenleving en politiek vroeger, en hoewel het tijdschrift - de abonnees uiteraard niet te na gesproken - volledig door de SP werd gefinancierd, ooit van enige inmenging vanwege socialistische politici sprake is geweest, maar de toestand is momenteel toch wel ‘zuiverder’ te noemen.
Tien jaar Samenleving en politiek, tien jaar van discussies over racisme, gezondheidszorg, Europese eenmaking, buitenlands beleid, herverkaveling, vrouwenemancipatie, mobiliteit, ecologie, veiligheid, waardeverschuivingen, (lokale) democratie, rechtvaardigheid, werkgelegenheid, mediapolitiek enz., enz., het is een rijke intellectuele oogst. Moge het blad ook in de toekomst een forum blijven waarin kan worden nagedacht en gediscuteerd over de toekomst van het democratisch socialisme.
Een prettig eindejaar!
Koen Raes
Hoofdredacteur
edito - democratie - sociaaldemocratie
Samenleving & Politiek, Jaargang 10, 2003, nr. 10 (december), pagina 1 tot 2
Abonneer je op Samenleving & Politiek
Het magazine verschijnt 10 keer per jaar; niet in juli en augustus.
Proefnummer? Factuur? Contacteer ons via
info@sampol.be
of op 09 267 35 31.
Het abonnementsgeld gaat jaarlijks automatisch van je rekening. Het abonnement kan je op elk moment opzeggen. Lees de
Algemene voorwaarden.
Je betaalt liever via overschrijving?
Abonneren kan ook uit het buitenland.
*Ontdek onze SamPol draagtas.