Het boek waar de PS-voorzitter zijn naam onder gezet heeft, is het resultaat van wat de Ateliers du Progrès afgeleverd hebben. In 2002 hebben deze 264 debatten georganiseerd, waar zowel experts als militanten aan deelgenomen hebben. Het kan beschouwd worden als de Franstalige tegenhanger van Het Groot Onderhoud, dat sp.a in datzelfde jaar op touw gezet heeft. Di Rupo wil een antwoord geven op de vraag: hoe aan de PS een vernieuwend dynamisme, een creatieve energie teruggeven? De partij wil daarbij haar wortels helemaal niet prijs geven: ze moet nog altijd vertrekken van de ongelijkheid en onrechtvaardigheid. Daarbij is een discours van gelijke kansen helemaal geen alternatief, maar van zacht rechtse signatuur. Dat houdt er helemaal geen rekening mee dat de startkansen absoluut niet gelijk zijn.
Is Di Rupo in zijn opzet geslaagd? Het boek gaat over van alles en nog wat. Het is precies een opsomming van voornemens, stellingnamen en beloftes die eigenlijk in een verkiezingsprogramma thuishoren. Het is helemaal geen nieuwe analyse. Er worden ook weinig of geen nieuwe oplossingen voorgesteld. Het boek stelt hoe dan ook teleur. Niet dat men het er dikwijls oneens zou moeten mee zijn, maar het biedt gewoon niet wat het belooft. Eigenlijk zouden alle democratische partijen na de verkiezingen eens een oefening moeten doen: ze maken een lijst van al hun voorstellen en ideeën en kijken op welke punten ze met elkaar overeenkomen en verschillen. Het zou wel eens kunnen verbazen in hoeverre ze met elkaar overeenkomen. Wanneer dan alle gelijkenissen bekend zijn, zet men die voorlopig opzij. En men probeert een echte discussie uit over wat verschilt.
Neem nu de discussie over de gelijke kansen. De Vlaamse socialisten maken er hun kernboodschap van. De Waalse duwen dit discours zelfs in een rechtse hoek, zonder naar sp.a te verwijzen. Maar wie ook maar iets dichterbij gaat staan, ziet dat eigenlijk hetzelfde bedoeld wordt. Natuurlijk vinden de Vlaamse socialisten niet dat iedereen vandaag al gelijk aan de start kan staan. Uiteraard vinden zij dat wie toch met ongelijke kansen vertrokken is, onderweg nog moet geholpen en bijgestuurd worden. Maar wat als die oefening echt gemaakt is? Dan moeten de socialisten - bij welke partij of beweging ze ook horen - eens echt aan hun ideologische opdracht beginnen. De linkerzijde zit vandaag nog steeds vast in de negentiende eeuw. Er is wel degelijk behoefte aan vernieuwing, aan grondige vernieuwing. Maar zo komen we er niet. Het boek van Di Rupo mag er zijn, maar het moet dan gelezen worden voor wat het biedt. Het is geen aanhef voor een nieuw socialisme, het is een inventaris van al wat in de rekken is opgestapeld.

Samenleving & Politiek, Jaargang 10, 2003, nr. 6 (juni), pagina 57 tot 58

• boekbespreking