Nederland sluit zich aan bij een groeiende lijst landen waar extreemrechts de traditionele rechtse partijen overvleugelt. PVV behaalt 37 zetels in de Tweede Kamer en is daarmee de onbetwiste winnaar van de Nederlandse verkiezingen. De partij draait al lang mee, zoals Vlaams Belang bij ons. In 2010 was PVV al eens de grootste, in 2004 gold dat voor Vlaams Belang. Laat ons hopen dat dit scenario zich hier niet herhaalt. Daarom enkele lessen.

1. VLAAMS BELANG EN N-VA

Ten eerste horen kiezers juist geïnformeerd te worden. Vlaams Belang? Geloof ze niet! Vlaams Belang heeft overduidelijk géén sociale agenda. Ze doen wel graag alsof, maar geloof ze alsjeblieft niet. Kijk naar hun Europees stemgedrag rond het minimumloon. Of het beleid van extreemrechts in Italië en Finland. Het is aan opiniemakers en academici om hier non-stop op te wijzen.

Vlaams Belang is geen partij als alle andere. We zien hoe Geert Wilders een mildere toon aanslaat ('Milders'). Maar Wilders blijft Wilders, daar doen zijn gematigde electorale verkooppraatjes niets aan af. Het cordon sanitaire blijft nodig ter bescherming van onze democratie en rechtsstaat. Publiekelijk verklaren dat een samenwerking met deze partijen mogelijk zou kunnen zijn, is uit den boze.

Voorheen bestond er een soort cordon sanitaire rond PVV, waarbij VVD onder geen beding met Wilders wilde samenwerken. En toen ging het fout met VVD. Kersvers VVD-leider, Dilan Yesilgöz, gaf aan dat samenwerking bespreekbaar is. Die koerswijziging gaf Wilders electorale vleugels. In België spreekt minister-president Jan Jambon (N-VA) over 'verschuivingen in de goede richting' bij Vlaams Belang en zet daarmee de deur op een kier voor samenwerking in 2024.

Door Vlaams Belang salonfähig te maken, draagt men bij aan de perceptie bij kiezers dat het een legitieme politieke optie is.

Door Vlaams Belang verder salonfähig te maken, draagt men bij aan de perceptie bij kiezers dat het een legitieme politieke optie is. De recente uitlatingen van Jan Jambon in De Zevende Dag kunnen dan ook worden beschouwd als een strategische blunder. Lichten ze net een tipje van de sluier over de ware intenties van N-VA? Hopelijk houdt de zogenaamde Chinese muur tegen een potentiële 'samen een meerderheid'-coalitie stand. We vragen alle democratische partijen om dat te (her)bevestigen. Het cordon sanitaire blijft nodig.

2. SOCIALE AGENDA

Ten tweede, de sociale agenda moet op het voorplan. De zorgen van de mensen om het einde van de maand te halen. De bezorgdheid voor een duurzame toekomst. De focus moet liggen op sociaaleconomische thema's. Diverse onderzoeken tonen aan dat extreemrechts kapitaliseert op economische onzekerheid.

Afkalvende koopkracht leidt tot frustratie bij de bevolking. Te lage pensioenen, ontoereikende sociale bescherming en gezondheidszorg, falende onderwijs- en kinderopvangsystemen, lonen die niet in verhouding staan tot de stijgende levenskosten, enzovoort. Dit alles versterkt de lokroep van de proteststem.

Gelukkig beschikt ons land over een systeem van automatische indexering van lonen en uitkeringen dat de bevolking enigszins beschermt in economisch turbulente tijden, zoals tijdens de energiecrisis, de oorlog in Oekraïne en de coronacrisis. De lonen moeten opnieuw kunnen stijgen en het minimumloon moet omhoog.

3. VERTROUWEN EN BELEID

Ten derde is het cruciaal om een degelijk beleid te voeren en vertrouwen binnen de regering te waarborgen. Luisteren, leren en proactief reageren op de behoeften en zorgen van de gemeenschap is essentieel. Open dialoog, duurzame oplossingen voor sociaaleconomische problemen en dienstbaarheid op lokaal niveau kunnen de opkomst van extremisme tegengaan. Ze kunnen een meer inclusieve en veerkrachtige samenleving opbouwen.

Daarom is het zo belangrijk dat links sterker uit de verkiezingen komt en dat progressieve partijen (en het middenveld) de krachten bundelen. Ook dat kan een les zijn uit Nederland: socialisten en groenen samen zijn er wél op vooruitgegaan: 1+1=3.

Socialisten en groenen samen zijn er wél op vooruitgegaan in Nederland: 1+1=3.

De Vivaldi-coalitie kende momenten van moeizame samenwerking. Dit leidt tot gemor bij de bevolking. De spektakeldemocratie draagt bij aan de groei van de rechterzijde. In dezelfde lijn is het belangrijk om te voorkomen dat een regering valt door een twistpunt zoals migratie.

Dit zagen we in 2018 met de regering-Michel en de controverse rond het Marrakeshpact, en ook bij de regering-Rutte IV, waar onenigheid over het asielbeleid instabiliteit bracht. Het is essentieel om extreemrechts niet na te apen, noch in woorden, noch in waarden, noch in ideeën. Het origineel is altijd aantrekkelijker dan de kopie.

4. BEGROTING

En last but not least, ten vierde: we staan voor een immense herverdelingsopdracht. De klimaatuitdaging zal massieve investeringen vergen. Daarom is een terugkeer naar de soberheidspolitiekuit den boze en moet het Europese begrotingskader worden herzien. Een voluntaristisch beleid is nodig om de grote vervuilers te doen betalen en de grote vermogens aan te spreken.

Recent ontsnapte België nog nipt aan Europese sancties vanwege onze zorgwekkende begrotingscijfers. Die rekening mag niet worden betaald door de gewone burger. Blindelings besparen en privatiseren, zal de maatschappelijke ontreddering alleen maar doen toenemen. De discussie moet gaan over meer zuurstof voor pensioenen, gezondheidszorg, sociale zekerheid en de budgetten van regionale en lokale overheden. Het is cruciaal om te onderzoeken of er alternatieve financieringsbronnen zijn.

Blindelings besparen en privatiseren, zal de maatschappelijke ontreddering alleen maar doen toenemen.

De lessen uit Nederland tonen de urgentie van een sterk front dat vasthoudt aan het cordon sanitaire tegen extreemrechts en zich focust op een sociale agenda, gericht op de economische zorgen van de bevolking. Samenwerken is essentieel, net als vertrouwen opbouwen door effectief beleid, en politici die hun verantwoordelijkheid opnemen zonder de lasten op de gewone burger af te wentelen. Eenheid en daadkracht zijn het beste medicijn tegen de extreemrechtse dreiging.

• Vlaams Belang
• Geert Wilders
• Nederland